MHP'den parti kurmayı zorlaştıracak teklif hazırlığı
AKP ve MHP’de, ‘Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi'ne uyum’ gerekçesiyle seçim ve siyasi partiler kanununda değişiklik amacıyla hazırlık yapılırken, MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız özel olarak yeni partilerin kuruluş sürecindeki kriterleri zorlaştıracak bir teklif için çalışma başlattı. Yeni kurulan birçok partiyi ‘pazarlık partisi’ olarak nitelendiren Yıldız, bunun demokrasiyi dejenere ettiğini belirterek, parti kurma kriterlerinin yeniden ele alınması gerektiğini söyledi.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun, Gelecek Partisi ile Demokrasi ve Atılım Partisi’ne (DEVA) olası bir erken seçimde TBMM’de grup kurabilmeleri için vekil desteği verebileceği açıklamasından sonra transfer yasağının da yer alacağı kapsamlı bir değişiklik yapılması gündeme geldi. İlk olarak Cumhur İttifakı bileşenleri AKP ve MHP bünyesinde ayrı ayrı Siyasi Partiler Kanunu, Seçim Kanunu ve Meclis İçtüzüğü’nde değişiklik öngören çalışma için komisyonlar kuruldu.
AKP ve MHP ayrı seçim kanunları üzerine çalışıyor
Haziran ayı içinde kurulan komisyonların çalışmalarına devam ettiği biliniyor. Gazete Duvar'dan Nergis Demirkaya'nın haberine göre komisyonlar ilk etapta hem dünyadaki örnekleri hem de Türkiye’de geçmişte uygulanmış “Liste Usulü Çoğunluk Sistemi”, “Milli Bakiye”, “Barajlı ve Barajsız D’Hondt Sistemi” gibi çeşitli sistemleri incelemeye aldı. Yapılan çalışmaların henüz inceleme aşamasında bulunduğu, Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi ile uyumlu bir seçim sistemi oluşturulması için yeni modellerin ve baraj uygulamalarının da içinde olduğu birçok seçeneğin masada olduğu ifade ediliyor. İki partinin yürüttüğü farklı çalışmaların daha sonra birleştirilmesi ve diğer siyasi partilerle de görüşülerek bir teklife dönüşebileceği kaydediliyor. Çalışmaların teklife dönüşeceği tarih için 1 Ekim’de başlayacak yeni yasama yılı işaret edilirken, ekim ayına yetişmesinin zor olacağı belirtiliyor.
MHP'den yeni kurulacak partiler için özel çalışma
Bu arada Siyasi Partiler ve Seçim Kanunu ile ilgili komisyon çalışmaları devam ederken, MHP Seçim ve Hukuk İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, siyasi partilerin kuruluş sürecindeki kriterleri yeniden ele alan özel bir çalışma da yaptığını söyledi. Türkiye’de yeni siyasi parti kurmanın çok kolay olduğunu vurgulayan Yıldız’a göre 30 kişiyle bir siyasi parti kurmak doğru değil. Mevcuttaki birçok örnek incelendiğinde kurulu birçok siyasi partinin örgütlenmesinin olmadığını, çok sayıda partinin seçim süreçlerinde harekete geçen ‘pazarlık partileri’ olduğunu söyleyen Yıldız, bunun demokrasiyi dejenere ettiği, yozlaştırdığı görüşünde. Bunun önüne geçmek için yeni parti kurma şartlarının ele alınması gerektiğini belirten Yıldız, bu konuda alınacak tedbirleri içerecek bir çalışma yürüttüğünü anlattı. Çoklu baro yasasında yeni baro kurmak için 5 bin avukatın bulunduğu illerde 2 bin kişiyle baro kurulması düzenlemesini hatırlatan Yıldız, siyasi parti kurmak için de mevcut desteği gösterecek bazı kriterler geliştirilebileceğini söyledi.
2020 yılında 13 yeni parti kuruldu, toplam 92 parti var
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın kayıtlarına göre Türkiye’de toplam 92 siyasi parti faaliyet gösteriyor. Sadece 2020 yılının 8 ayında aralarında eski bakan Ali Babacan’ın kurduğu DEVA ve eski CHP Milletvekili Öztürk Yılmaz’ın kurduğu Yenilik Partisi’nin de bulunduğu 13 yeni siyasi parti kuruldu.
Parti kurmak için 30 kişinin bir araya gelmesi yeterli
Anayasa ve kanunlara göre Türkiye’de siyasi parti kurmak için izin almak gerekmiyor. Partiye üye olma yeterliğine sahip 30 Türk vatandaşının siyasi partinin adı, genel merkez adresi, kurucuların nüfus kayıt, ikametgah, öğrenim ve adli sicil belgeleri ile parti tüzüğü ve programını İçişleri Bakanlığı’na vermesi yeterli oluyor. Bilgi ve belgelerin sunulmasının ardından İçişleri Bakanlığınca bir “alındı” belgesi verildiğinde parti kuruluşu gerçekleşiyor. Alınan belgeler daha sonra Cumhuriyet Başsavcılığı ile Anayasa Mahkemesi’ne gönderiliyor ve bir sorun tespit edildiğinde önce partiler uyarılıyor, düzeltme olmazsa Anayasa Mahkemesi’nde kapatma davası açılıyor.
Seçime girme yeterliliği olan parti sayısı 20'yi geçmiyor
Ancak kurulan her siyasi parti seçime giremiyor. Bir siyasi partinin seçime katılabilmesi için, “İllerin en az yarısında (41 il) seçim gününden en az 6 ay önce teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olması veya TBMM’de grubunun (en az 20 milletvekili) bulunması” gerekiyor. Faaliyette görünen 92 siyasi parti içinde bu yeterliliği sağlayan parti sayısı ise 15-20’yi geçmiyor. 2020 yılı tespitine göre seçime girme yeterliliğine sahip siyasi parti sayısı sadece 15. Gelecek ve DEVA Partisi de bu yeterliliği sağlamak için teşkilatlanma çalışmalarını sürdürüyor. Meclis’te ise 5 siyasi parti grubu, 8 de siyasi parti temsilcisi bulunuyor.