Çocukların Vekili Ol Kampanyasının yürütücüleri, TBMM’de grubu olan dört siyasi partinin seçim bildirgelerinde eğitim, haklar ve şiddetin önlenmesi konusunda çocuklar için somut ve kapsamlı bir söylem oluşturulmadığını bildirdi. Seçim için girilen son haftada tüm milletvekili adaylarına yeniden #CocuklarinVekili olma çağrısı yapıldı.
Çocukların hala ailenin dışında görülmemesinin endişe verici olduğuna dikkat çekilerek, “Çocuklar hala hak sahibi bireyler olarak görülmüyor” eleştirisi yapıldı.
1 Kasım Genel Seçimi öncesi bir araya gelen çocuk hakları örgütlerinin temsilcileri “Çocukların vekili ol’’ kampanyası başlattı. Uluslararası Çocuk Merkezi, Gündem Çocuk Derneği ve Çocuklara Karşı Şiddeti Önlemek için Ortaklık Ağı gibi örgütlerin destekleyicisi olduğu kampanya kapsamında çocukların şiddete uğramasına karşı ve çocukların nitelikli eğitim alması için vekillerin hazırlanan metne imza atması ve çocuklar için harekete geçmeleri istendi.
CHP ve HDP’den çocuk cezaevlerini kapatma sözü
AKP, CHP, MHP ve HDP seçim bildirgelerinde ‘aile içi şiddete’ yer verdi. MHP, yazılı, görsel ve internet ortamında çocukların şiddet, cinsellik ve istismar içeren yayınlardan korunacağı, HDP, evde okulda, şiddete ve ‘cezaevlerinde çocuklara yapılan taciz, tecavüz ve kötü muameleye’, CHP ise ‘okullarda şiddetin önüne geçilmesine’ yer verdi. AKP devlet koruması ve bakım evlerinde bulunan çocukların öncelikle aile ortamına alınması için çalışacaklarını, madde bağımlısı çocuklar için ise tedavi ve psiko-sosyal rehabilitasyon içeren kurumsal yapıları hayata geçireceklerini taahhüt etti. Ceza İnfaz Kurumları ile ilgili olarak, 4 parti arasında sadece CHP ve HDP çocuk cezaevlerinin kapatılacağı vaadinde bulundu. CHP ayrıca ek olarak çocuk tutukluluğuna da son vereceğini bildirdi.
Sözleşmeden kaynaklanan haklar için kampanyaya çağrı
1 Kasım’dan önce başlatılan, çocukların kendilerini ilgilendiren konularda söz sahibi olması, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ile yasal güvence altına alınmış haklarını kullanmaları için tüm milletvekili adaylarına #CocuklarinVekili olma çağrısı yinelendi.
Çocukların Vekili Kampanyası, AKP, CHP, MHP ve HDP’nin seçim bildirgelerini eğitimden, çocuk haklarına kadar uzanan ayrıntısıyla şöyle değerlendirdi:
Çocuklar hala hak sahibi bireyler olarak görünmüyorlar!
1 Kasım’da yapılacak olan seçimlerin öncesinde TBMM’de grubu bulunan 4 siyasal partinin seçim bildirgelerinin tamamında çocuk haklarına açıkça ya da dolaylı olarak yer verildiği görülmüştür.
CHP “Geleceğe Umutla Bakan Çocuklar” ve HDP “Çocuk Hakları Korunacak” başlıkları altında şeklinde çocukların ihtiyaçları ve sorunlarına özel başlıklar açması, bir taraftan da çocukları yine de gelecek ile nitelendirmesi, çocukların hak sahibi bireyler olarak yavaş yavaş kabul edilmeye başlandığını gösteriyor. Buna karşılık, AKP ve MHP seçim bildirgelerinde ilgili başlıklar sırasıyla “Aile, Çocuk ve Dinamik Nüfus” ve “Kadın, Çocuk ve Aile” olarak belirlenmiştir. Nüfusa oranları düşünüldüğünde özel politika önlemleri ile düşünülmesi gereken çocuklar hala ailenin dışında görülememesi çocuk hakları açısından endişe vericidir. Seçim bildirgelerinde çocukların hak sahibi bireyler olarak görünmediğini gösteren ikinci bir önemli konu ise çocukların demokratik hayata katılımı ile ilgili bir söylemin bulunmamasıdır.
“CHP ve HDP’den öğrencilere öğle yemeği sözü”
1 Kasım 2015 genel seçimleri öncesi AKP, CHP, MHP ve HDP’nin seçim bildirgeleri nitelikli eğitim hakkının gerçekleştirilmesini desteklemekte midir? Bildirgelerde yer bulan önceliklerin eğitim sisteminin gereksinimlerine ne ölçüde yanıt verdiği incelendiğinde, bildirgelerdeki bazı ortak ve farklılaşan temalar ortaya çıkmaktadır.
Türkiye’de eğitimin kalitesinin istenen düzeyde olmamasının çok sayıdaki nedeninden biri, özellikle “4+4+4” ile artan ikili öğretimdir. İkili öğretimin yerine tam gün eğitimin yaygınlaştırılacağı AKP, CHP ve HDP’nin seçim bildirgelerin yer bulmaktadır. Ayrıca CHP ve HDP’nin öğrenciler için öğle yemeği verilmesine değinmektedirler.
Öğretmen niteliği eğitimin kalitesinin temel belirleyicilerindendir. Buna karşın sadece AKP ve CHP’nin seçim bildirgelerinde öğretmen niteliğinin önemine vurgu vardır. Diğer taraftan AKP, CHP, MHP ve HDP öğretmenlerin özlük haklarının iyileştirilmesine ve atanamayan öğretmen adaylarına yönelik vaatlere seçim bildirgelerinde çok daha kapsamlı biçimde yer vermektedir.
CHP ve MHP’den okul öncesi zorunlu eğitim
Nitelikli okulöncesi eğitimin yaygınlaştırılması toplumsal eşitsizliklerin giderilmesi için en temel politika araçlarından biridir. Nitekim CHP ve MHP okulöncesi eğitimin zorunlu temel eğitim kapsamına alınacağını vaat etmektedir. CHP ayrıca okulöncesi eğitimin ücretsiz olacağını belirtmektedir. Diğer taraftan AKP ve HDP’nin bildirgelerin okulöncesi eğitimin zorunlu ve/veya ücretsiz olmasına ilişkin herhangi bir ifade bulunmamaktadır.
HDP, LGBTİ bireyler ve ana dilli eğitim
Özel gereksinimli bireylerin eğitimine, dezavantajlı grupların eğitim haklarının güvence altına alınmasına ve içermeci bir eğitim sisteminin yaşama geçirilmesine ilişkin vaatler seçim bildirgelerinde farklı boyutlarıyla yer bulmaktadır. AKP, kız çocukların okullaşmasına ve okul terkinin azaltılmasına değinmektedir. CHP engelli bireylerin eğitim haklarının güvence altına alınması, kaynaştırma eğitimine öncelik verilmesi, okulların erişilebilirliğinin sağlanması gibi, uluslararası normlara uygun hedefler vaat etmektedir. Buna ek olarak CHP ve HDP, eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliğini güçlü biçimde savunmaktadır. LGBTİ bireylerin eğitim hakları ve anadili temelli çok dilli eğitim ise sadece HDP bildirgesinde kapsamlı biçimde bulunmaktadır.
CHP bildirgesinde, mevsimlik çalışmanın yaygın olduğu bölgelerde eğitim takviminin esnekleştirilmesini önermektedir. MHP üstün zekalı ve üstün yetenekli öğrencilerin özel eğitim imkânlarına kavuşturulacağını belirtmektedir.
AKP, CHP ve HDP, merkezden yerele yetki devrini de farklılaşan ölçülerde vurgulamaktadır. Örneğin HDP’nin bildirgesinde eğitimin yerelden yönetiminin destekleneceği, CHP’nin bildirgesinde, eğitim politikalarının öğrenciler, öğretmenler, okul yöneticileri, veliler ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla oluşturulacağı, AKP bildirgesinde de öğrencilerle ilgili sorunların çözümünde okulların öne çıkarılacağı belirtilmektedir.
CHP çocuklar için kaynak sözü verdi
Bildirgelerde pek çok alanda olumlu ve iddialı hedefler yer almakla beraber bu hedeflerin yaşama geçirilmesi için kaynakların nasıl seferber edileceğine ilişkin ayrıntıyı sadece CHP’nin bildirgesi içerir: CHP, kamu eğitim harcamalarını GSYH içindeki payını, OECD ve UNESCO’nun ilgili normlarını esas alarak artıracağı sözünü vermektedir.
AKP-CHP-MHP ve HDP’den yol haritası yok
AKP, CHP, MHP ve HDP’nin seçim bildirgeleri, eğitim politikalarının geleceğine ilişkin yeterince kapsamlı ve somut yol haritaları sunmamaktadır.
Dört parti de genel olarak çocuğa karşı şiddetin her şeklinin önleneceğini, farklı şekillerde belirtseler de, gündemlerine aldıkları konular farklılık göstermekte, bildirgelerin yazımında kapsamlı bir çocuğa karşı şiddet tanımından yola çıkılmadığı gözlenmektedir. Çocuk pornografisi, turizm ve seyahatte çocuğun cinsel sömürüsü, insan ticareti ve işyerinde şiddet konularında gelecekte yapacaklarına hiçbir parti doğrudan değinmemiş, sadece internet güvenliği ve çocukların çalıştırılmasından bahsedilmiştir.
AKP’nin seçim bildirgesinde, çocuğa karşı şiddet ile ilgili olarak daha çok kurumsal sorunlara odaklandığı gözlenmektedir. Bir yandan çocukların şiddete uğradıklarında başvurabilecekleri, bilgi ve destek alabilecekleri merkezleri daha işlevsel ve erişilebilir hale getireceklerini belirtirken, diğer yandan çocuğa yönelik şiddete ilişkin adalet, kolluk kuvvetleri, acil servis gibi kamu hizmetlerinin kayıt verilerine dayanan, düzenli istatistiki bilgi üretilmesine yönelik bir veri tabanı kurulmasını sağlayacağını belirtmiştir. Buna benzer olarak HDP, belediyelere bağlı olarak “Çocuk Hakları İzleme ve Değerlendirme Komisyonları” kurulacağını belirtmiştir.
MHP “Zorla çalıştırma, dilendirme, kapkaç yaptırma, terör eylemlerinde kullanma” gibi durumlarda devletin etkin korunmasını ve her türlü ihtiyacın karşılanacağına seçim bildirgesinde yer vermiştir.
CHP, Türkiye’de halen yasaklanmamış olan bedensel cezalandırma uygulamasına değinerek “Şiddetin bir eğitim aracı olarak kullanılmasının önüne” geçeceğini ve “Çocuklara uygulanan şiddetin, disiplin yetkisi çerçevesinde meşrulaştırılmasına izin” vermeyeceklerini belirtmiştir. Bunun yanında Milli Eğitim Bakanlığı, Aile Şiddetin Biçimleri Şiddetin Kendini Gösteriş Şekilleri Fiziksel ve Psikolojik Şiddet * Alıkoyma * Bebek/çocuk öldürme * Zorbalık (sanal/internet ortamları dâhil) * Çete şiddeti * Namus cinayetleri * Zararlı geleneksel uygulamalar (erken evlilikler gibi) * Ölüm cezası * Kaçırma * İşkence ve zalimce, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele * Aile içi şiddet * Fiziksel istismar * Psikolojik cezalandırma * Yargısız infaz * Psikolojik istismar * Bedensel cezalandırma * Cinsel istismar İhmal * Tehlikeli, zararlı veya sakıncalı işlerde çalıştırma, çalışmasını göz ardı etme, göz yumma * Yasama, Yürütme, Yargı ihmali * Yoksun bırakma * Terk etme Sömürü * Pornografi * Kölelik * Cinsel sömürü * Seks turizmi * Çocuk ticareti * İşyerinde şiddet ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı’nın iş birliğine dayalı olarak çalışacak bir Çocuk İhbar Hattı kuracağını söylemleri arasında sıralamıştır.
HDP sokakta yaşayan ve çalışmak zorunda kalan hiçbir çocuk kalmayacağını, çocuk işçiliğine izin vermeyeceğini belirtmiştir.
MHP’nin söylemlerinin çocuğa karşı şiddetin cezalandırılması konusunda somutlaştığı gözlenmektedir. Buna göre çocuklara karşı işlenen; kaçırma, alıkoyma, taciz, istismar, suça azmettirme gibi suçlara ağırlaştırılmış cezai müeyyideler getirilecek, çocuğa karşı işlenen suçların zaman aşımına uğraması önlenecek, harç ve diğer mahkeme masraflarından muaf tutulacağını taahhüt etmiştir.
Çocuk evlilikler nasıl önlenecek?
Çocuk evlilikleri ile ilgili olarak AKP aileye yönelik eğitim hizmetlerinin yaygınlığını ve etkinliğini artıracağını söylerken, MHP yazılı ve görsel medya aracılığıyla bu evliliklerin önüne geçileceğini belirtmiş, CHP ise özellikle kız çocuklarının erken yaşta evlendirilmelerinin önüne geçeceğini belirtmiştir. Nasıl önleneceği, erken yaşta evlendirilmiş kız çocuklarının haklarının nasıl korunacağı konularının bildirgelerde kapsamlı ve tutarlı bir şekilde yer almamış olması partilerin erken evliliklerin önlenmesi ile ilgili kapsamlı ve etkili bir politikasının olmadığını göstermektedir.
Ceza İnfaz Kurumları ile ilgili olarak, 4 parti arasında sadece CHP ve HDP çocuk cezaevlerinin kapatılacağını söylemleri arasında sıralamıştır. CHP ek olarak çocuk tutukluluğuna da son vereceğini belirtmiştir.
Kanunla ihtilaf halindeki çocukların 4 partinin de gündeminde olduğunu söylemek mümkündür. Partilerin buluştuğu ortak nokta ise bu çocuklara gerekli olan desteğin sağlanması ve topluma kazandırılmalarıdır. AKP çocuklar için ihtisaslaştırılmış rehabilitasyon sistemine değinirken HDP benzer olarak “suça itilmiş çocuklar için çocuk destek ve eğitim merkezleri”nden bahsetmiştir.
4 partinin seçim bildirgelerinin, çocuğa karşı şiddetin önlenmesi konusunda somut ve kapsamlı bir söylem oluşturmaktan uzak olduğu gözlenmektedir. Bu alandaki sorunların ortaya çıkarılması ve bu sorunla mücadelede alınacak önlemlere bakıldığında, seçim bildirgelerinin, birbirlerine alternatif sunmaktan çok, birbirlerinin eksiklerini tamamladığı gözlenmektedir. Bu durum da göstermektedir ki çocuğa karşı şiddetin önlenmesi için meclisteki tüm grupların, parti çizgilerini bir tarafa bırakarak ortak bir şekilde çalışmaları gerekmektedir.
Çocukların kendilerini ilgilendiren konularda söz sahibi olmaları, her çocuğun Çocuk Haklarına dair Sözleşme ile yasal güvence altına alınmış haklarını kullanması için tüm milletvekili adaylarını yeniden #CocuklarinVekili olmaya çağırıyoruz.