Mısır'da 'Cuma' gerginliği: 30 ölü, 200'ü aşkın yaralı!

Mısır'daki gerginlik Müslüman Kardeşler örgütünün “direnme” kararının ardından daha da arttı. Sokaklara dökülen Muhammed Mursi yandaşları ile karşıtlar ve güvenlik güçleri arasında çatışmalar yaşandı. Son açıklanan rakamlara göre ülke genelinde 30 kişi hayatını kaybetti.

Dün başlayan gece de devam eden olaylarda hayatını kaybedenlerin sayısı 30’a yükseldi. Bazı kaynaklar yaralı sayısını 200 olarak açıklarken, bazı kaynaklar ise 500’ün üzerinde olduğu belirtti. Mısır'da 30 Haziran'dan itibaren yaşanan protestolarda hayatını kaybedenlerin sayısı 72'ye yükselirken, yaralı sayısının bini aştı.

Cuma namazı sonrası başlayan gerilim, Müslüman Kardeşler lideri Bedii'nin “Meydanları terk etmeyeceğiz” açıklamasının ardından daha da arttı; Mursi taraftarları, Adeviye Meydanı'nı doldurdu.

Adeviye Meydanı'ndan Devlet Televizyonu'na doğru yürüyüşe geçen kalabalık grup, asker engeliyle karşılaştı.

Grup, ardından yönünü 6 Ekim köprüsüne çevirdi. Burada da karşıt görüşlü iki grup arasında uzun süren çatışmalar yaşandı. Orduya ait zırhlı araçların bölgeye gelmesiyle olaylar yatıştı.

Mursi karşıtlarının toplandığı Tahrir Meydanı gecenin ilerleyen saatlerinde boşalsa da Mursi yandaşlarının toplandığı Adeviye Meydanı'ndaki kalabalık, bekleyişini sürdürdüğü gözlendi.

Anadolu Ajansı’nın haberine göre ise ülkenin güneyindeki Asyut kentinde, valilik binası önünde, güvenlik güçleri ile Muhammed Mursi’yi destekleyen göstericiler arasında çatışmada çıktı. Çatışmada 2 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi.

Başkent Kahire'de, taraftarları devrik Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin ordu tarafından ev hapsinde tutulduğu Savunma Bakanlığı'na yürüdü.

Uluslararası haber ajansı Reuters, yüzlerce Mursi taraftarının açılan ateşle durdurulduğunu ileri sürdü. Çıkan olaylarda 3 kişi hayatını kaybetti. Mısır ordusundan yapılan açıklamada ise, askerlerin göz yaşartıcı gaz ve kuru sıkı kullandıkları belirtildi. Açıklamada askerlerin mermi kullanmadığı da vurgulandı. 

Toplu Cuma namazı

Cumhurbaşkanı Mursi taraftarları başkent Kahire'nin Nasır City bölgesindeki Adeviye meydanında Cuma namazı için toplandı. Mursi'ye destek veren sloganlar atan göstericiler, meydanda namaz kıldı.

Polis ve askere saldırı

Sina Yarımadası'nda gece saatlerinde düzenlenen iki ayrı saldırıda 4 polis hayatını kaybetti. Bölgede dün sabah saatlerinde de Mısır ordusuna ait kontrol noktalarıyla, El Ariş havaalanı ve Refah'ta bir polis karakoluna silahlı gruplarca saldırı düzenlenmişti. Saldırılarda bir asker hayatını kaybetmiş, 2 asker de yaralanmıştı.

Sina’da olağanüstü hal 

Saldırılar sonrası Mısır, Gazze sınırını kapattı. Süveyş ve Güney Sina'da ordu alarm durumuna geçti ve bölgede olağanüstü hal ilan edildiği açıklandı. Gecenin ilerleyen saatlerinde ise Mısır ordusuna ait helikopterler El-Ariş Havaalanı'na yakın bölgeleri bombaladı.  Kuzey Sina'da sokağa çıkma yasağı ilan edildiği iddiası ordu kaynaklarınca yalanlandı. Mısır Ordu Sözcüsü Albay Ahmed Muhammed Ali, olayların büyümesi halinde olağanüstü hal ve sokağa çıkma yasağı ilan etme yetkisinin geçici Cumhurbaşkanı Muhammed Adli Mansur'un elinde olduğunu belirtti.

AA muhabirine konuşan Ali, “Durumun bu şekilde devam etmesi halinde sokağa çıkma yasağı ve olağanüstü hal ilan etme kararı geçici Cumhurbaşkanı'nın elindedir. Anayasanın kendisine verdiği yetkinin gereği olarak bu kararı alabilir" diye konuştu.

Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı Abdulfettah es-Sisi’nin sokağa çıkma yasağı ve olağanüstü hal ilan etmesi yönünde cumhurbaşkanına teklif sunması konusunda ise Ali, "(Sisi, bu konuda) tavsiye veya öneri sunabilir ancak karar Cumhurbaşkanının elindedir" ifadelerini kullandı.

Öte yandan Ali, ordunun farklı kentlerde sokaklardaki varlığını yoğunlaştırmasının “gelişmelere bağlı” olduğunu söyledi.

Şura Meclisi’ni feshetti 

Öte yandan geçici cumhurbaşkanı sıfatıyla geçiş sürecini yönetecek olan Anayasa Mahkemesi Başkanı Adli Mansur da icraatlarına başladı. Parlamentonun üst kanadı olan Şura Meclisi'ni fesheden Mansur, yeni bir istihbarat şefi de atadı.

Mısır’ın üyeliği askıya alındı

Afrika Birliği de, ordunun yönetime el koyması nedeniyle Mısır'ın üyeliğini askıya aldı.

Bedii: Askeri yönetimi tanımıyoruz

Müslüman Kardeşler lideri Muhammed Bedii, askeri yönetimi tanımadıklarını ve Mursi dönünceye kadar destekçilerinin meydandan ayrılmayacağını söyledi. Bu açıklamanın ardından Bedii hakkında yeniden yakalama kararı çıkarıldı.

Dün tutuklandığı açıklanan Müslüman Kardeşler Teşkilatı Rehberlik Konseyi Başkanı Muhammed Bedii, Kahire'de halka seslendi.

“Muhammed Mursi, tüm Mısırlıların cumhurbaşkanıdır” diyen Bedii Cumhurbaşkanı Mursi dönünceye kadar milyonlarca destekçisinin meydanlardan ayrılmayacağını söyledi.

Bedii, konuşmasında askeri yönetimi tanımayacaklarını da dile getirdi.

Mısır ordusundan göstericilere ateş açmamasını isteyen Bedii, “Basın kuruluşlarının Mısır'da yaşananları çarpıttığını” belirtti.

2 gün önce Muhammed Bedii'nin Libya sınırına yakın bir bölgede yakalanarak tutuklandığı belirtilmişti.

Mursi yandaşlarını meydanlara çağıran bu konuşmasının ardından Mısır Başsavcılığı, Muhammed Bedii, yardımcısı Hayrat Şatır ve 5 İhvan lideri hakkında yeniden yakalama kararı çıkardı.

AA'nın haberine göre, “şiddete teşvik” suçuyla aranan Şatır ilerleyen saatlerde gözaltına alındı.

Öte yandan Hürriyet ve Adalet Partisi (HAP) lideri Saad el-Katatni ile Müslüman Kardeşler Teşkilatı yöneticilerinden Reşad el-Beyyumi de serbest bırakıldı.

Çatışma çıkaran poster

AFP, 3 göstericinin öldüğü çatışmanın bir Mursi taraftarının kışlanın önündeki dikenli tellere devrik liderin posterini asmak istemesi üzerine çıktığını bildirdi. Mursi yanlısının ateş açılmadan önce uyarıldığını belirten AFP muhabiri, protestocuların olduğu taraftan da kurşun sıkıldığını söyledi.

Avrupa Konseyi: Endişeliyiz

Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Thorbjon Jagland, dünya medyasında sadece Hürriyet ve El Cezire’ye Mısır’daki durumu değerlendirdi. Jagland şu ifadeleri kullandı:

“Mısır Cumhurbaşkanı Mursi göreve demokratik yollardan gelmişti, ama gidişi öyle olmadı. Demokratik yollardan seçilmiş bir liderin nedeni ne olursa olsun ordu tarafından görevden uzaklaştırılıp tutuklanması konusundaki endişelerimizi ifade etmek zorundayız. Bu yüzden bundan sonraki adımlar çok önemlidir. Mısır’ın gerçek bir demokrasinin temellerini atacak bir anayasanın yolunu açacak barışçı bir siyasi sürece ihtiyacı var. Bu seçim sandıkları kapandığında biten değil, işleyen, katılımcı bir demokrasiyi her seviyede, her zaman garanti eden bir süreç olmalı.”

'Ilımlı İslamcılığı ‘satmak’ zorlaştı'

Mısır’daki darbe, New York Times’a göre diğer Arap Baharı ülkelerindeki İslamcıları da etkiledi. Gazeteye konuşan Libyalı aşırı İslamcı Şeyh Ebu Sidra, Bingazi’deki militanlara silah bıraktırıp demokrasiye teşvik etmesinin artık daha zor olduğunu belirterek “Şeriat istiyorsanız gelin seçimlere girin derdim. Artık bunu insanlara satabileceğimi mi sanıyorsunuz” dedi. New York Times, Tunus ve Mısır’ın yanı sıra Türkiye’de de “İslamcı partilerin iktidar paylaşımı, kentsel planlama ve kamu güvenliğinde, hükümet olmanın laik uygulamaları konusunda kriz yaşadığını” savundu.

‘Obama, Mursi’ye üzülmüyor’

ABD basını, ABD Başkanı Barack Obama’nın Mısır'da Muhammed Mursi yönetiminin askeri darbeyle devrilmesinden üzüntü duymadığını yazdı.   New York Times gazetesi, Mısır’daki askeri darbenin Washington’da nasıl yankı bulduğunu yazdı.

Gazete, Cuma günü Mısır'da çatışmalar sürerken, ABD Başkan Barack Obama'nın golf oynadığını, Dışişleri Bakanı John Kerry'nin de yazlığında dinlendiğine dikkat çekiyor.

New York Times'a göre şiddet olayları ABD’li yetkilileri rahatsız etse de Washington yönetimi, Muhammed Mursi'nin devrilmesinden üzgün değil.

New York Times'a göre bunun nedeni Mursi ve “Müslüman Karşdeler”in Washington'da çok az dostu olması.

Bu noktada, devrimin ardından Mısır'da İslamcıların yükselişinin Beyaz Saray ve kongrede rahatsızlık yarattığı belirtiliyor.

Mursi'nin ABD tarafından "otokratik", hatta "beceriksiz" olarak görüldüğü de aktarılıyor.

Haberde ayrıca ABD'nin Mısır'ı Ortadoğu'daki tek stratejik oyuncu olarak görmediği de not edildi.

Suudi Arabistan, Türkiye, İran ve Katar'ın da önemli oyuncular olarak öne çıktığı vurgulanıyor.

Haberde ayrıca Washington'ın Mısır'daki esas çıkarının Mısır-İsrail barışının korumak olduğu belirtiliyor.

ABD'li yetkililer göre, Mısır ordusu zaten bu konuda kararlı.

'Ankara’nın talebini biliyoruz ama Mısır halkını dinleyeceğiz'

Mısır’da ordu, demokrasiye yeniden geçiş sürecinin zor olacağını, ancak 24 saat içinde bir başbakan belirlenmesi ve yol haritasının netleşmesiyle uluslararası alandaki endişelerin giderileceğini düşünüyor. El Ehram gazetesine konuşan askeri bir kaynak şu ifadeleri de kullandı: 

“Umduğumuz desteği bulduğumuzu söyleyemem. Türk ve Tunus liderliklerinin, sembolik bir nitelikte de olsa Mursi’nin görevine iadesini istediğini biliyoruz. Mısır halkının buna karşı olduğunu da biliyoruz. Biz halkın iradesini izleyeceğiz. Yaz sonuna seçim yasasını hazırlayıp genel seçime ilerlersek doğru yola girdik demektir.”

El Ehram’ın önceki gün ordunun Mursi’ye, Türkiye, Katar ya da Yemen’e gitmesi teklifinde bulunduğu ama kendisinin reddettiği yolundaki haberi kafa karışıklığı yarattı.

CNN, Mursi’ye yurtdışı çıkış yasağı koyulduğuna dair resmi ajans MENA ile EgyNews’daki haberleri hatırlatarak, El Ehram’ın iddiasının bu haberlerle çeliştiğini belirtti.