Moda haftalarının gelmesiyle mankenlerin borçları katlanıyor
BBC Türkçe
Lucy Hooker
Şubat ve Mart ayları New York, Londra, Milano ve Paris'te moda haftalarının başladığı aylar. Yüzlerce manken iş bulmak umuduyla bu kentlere akın ediyor.
Ama çoğu bu kentlerden maddi durumları daha kötü bir şekilde dönmüş olacak.
Anna (gerçek adı değil) 17 yaşından beri Prada, Mulberry, Comme des Garcons ve diğer markalar için podyuma çıkmış bir manken.
Ancak üç yıldır manken ajanslarına olan 10 bin sterlin borcunu ödeyemiyor.
Anna, önce batı Avrupa'da kendi ülkesinde çalıştığı ilk ajanstan deneme fotoğrafları için 350 sterlin avans almış.
Daha sonra çeşitli çekimler için Londra'ya uçtuğunda konaklama ve yaşam giderleri gibi masraflar hesabına eklenmiş, borç miktarı giderek artmış.
15 Şubat'ta başlayan Londra Moda Haftası'nda çalışmak umuduyla Londra'ya giden mankenler hiç iş bulmasalar da buraya geliş ve kalış masraflarını ajanslarına geri ödemek zorunda.
Anna daha sonra iki yıl boyunca modellikten kazandığı gelirleri borçları için ajansına aktarmak zorunda kalmış.
Ekaterina Ozhiganova, Rusya kökenli bir manken, Paris'te çalışıyor. Mankenliği dünyanın en istikrarsız mesleklerinden biri olarak görüyor ve mankenlerin gizli borç sorununu çözme zamanının geldiğini söylüyor.
'Kimse para hakkında konuşmak istemiyor'
Ozhiganova, manken haklarını korumak amaçlı ilk Fransız derneği olan Model Law'u (Manken Hukuku) kurmuş.
"Cinsel şiddetin tabu olduğu zamanlar eskidendi" diyor: "Şimdi herkes cinsel sömürüyle ilgili her köşede bağırıyor, ama kimse para hakkında konuşmak istemiyor. Herkes bu konuda ağzını kapatıyor."
Sektördeki başarı kısmen kazancınızla ölçüldüğü için, çalışan mankenler bu sorun hakkında pek konuşmak istemiyor. Ancak Ozhiganova, derneğin mankenlerin mali kaynaklarını daha iyi anlamalarına yardımcı olduğunu söylüyor.
"Bilgi eksikliği ana sorun" diyor, "Mankenler ne almaları gerektiğini bilmiyor."
Tüm ülkelerden mankenler finansal zorluklarla karşılaşabilirken, yoksul ülkelerden gelenler daha savunmasız olabiliyor.
Ozhiganova, "Dilde büyük bir zorluk var, evrakları, sözleşmeleri okuyamıyorlar. Bir boşluğa atlıyorlar." diyor.
Üne kavuşmak isteyen mankenlerin sayısı o kadar çok ki, iş dağılımı ve ücretler çok düşük olabiliyor. Örneğin moda dergilerindeki bazı işler için ücret ödenmiyor.
Ücretler farklı
Moda haftasında bir gösteri için alınan ücret 50 sterlin ile 1000 sterlin arasında değişebiliyor. Bir markanın reklamında yer alma ücreti ise on binlerce sterlini bulabiliyor.
İngiltere Mankenler Derneği başkanı John Horner, manken borçlarının başka borçlara benzemediğini söylüyor.
Genç bir manken bu işi başaramayıp sektörden ayrılırsa, borcu için takibata uğramıyor. Bağlı olduğu ajans bunu telafisi imkânsız mali zarar olarak gösteriyor.
Kendi işlettiği Londra merkezli ajans Model 1'in mankenlerinin belki de hiç ödemeyeceği 60 bin sterlin tutarında borçları olduğunu söylüyor.
Ajanslar mankenlere her ay borç ve alacaklarını gösteren hesap ekstresi göndermek zorunda. Ancak Horner bunların okunduğundan pek emin değil.
En başarılı modellerin kısa sürede borçlarını ödeyip kazanmaya başladığını söylüyor.
'Kullan at' mantığı
Esther Kinnear-Derungs, modellere daha iyi davranılmasına öncülük etmek üzere üç yıl önce Londra'da kurulan küçük bir ajans olan Linden Staub'un kurucu ortağı.
Model ve mankenlere birçok ajansın "kullan at" mantığıyla yaklaştığını söylüyor. En savunmasız olanlar ise Doğu Avrupalılar.
Ebeveynleri, "büyük fırsatlar" yakalayacakları inancıyla pek soru sormaksızın onları yurt dışına göndermekte sorun görmüyorlar. Derungs bu genç modellerin kendi mali kaynaklarını veya kariyerlerini yönetme tecrübesi olmadığını söylüyor.
Candice (gerçek ismi değil) doğu Afrika kökenli bir Fransız model. Finansal risk esas olarak ajanslar üzerinde olsa da modellerin de psikolojik bir yük altında olduğunu söylüyor:
"Moda haftasına katılmak için bir şehre seyahat etmek aslında bir kumar. Daha fazla borçla geri dönme riski var. Belki de mankenlerin yüzde 40'tan çoğu sıfır kazançla dönüyor. Bu mesleğin çok stresli olmasının nedeni bu."