Modern insanın en son ayak başparmağı evrildi

Angus Davison

Bilim insanları, ayak başparmağının evrim geçirerek bugünkü şeklini alan en son uzuv olduğunu ortaya koydu.

Yeni bir araştırmaya göre, dört ayak üstündeki atalarımız iki ayak üstünde yürümeye yeni başladıklarında, maymunlar gibi ağaçtan ağaca da atlayabiliyorlardı. Bu insansı maymunların sert yapıdaki ayak başparmağı da, diğer uzuvlara göre çok daha geç gelişti.

Yürüyüşleri bugünküne göre biraz tuhaftı belki ama etrafta rahatça hareket edebiliyorlardı.

Ayağın sert yapıdaki baş parmağı geç de olsa evrime ayak uydurdu, diğer ayak parmaklarının hizasına geldi, onların şekline yakınlaştı. Böylece geç de olsa onlara daha rahat yürümeleri ve koşmaları için gereken itme gücünü sağlayacak yapıya ulaştı.

Proceedings of the National Academy of Science adlı dergide yayımlanan araştırma, evrim ağacıyla ilgili yeni fikirler veriyor.

Araştırma için, primat atalarımızın farklı dönemlerden fosilleri ile bugünkü insan karşılaştırıldı. Farklı baş parmak örneklerinin kemik ve eklemleri, 3 boyutlu olarak tarandı.

Araştırmacılar, evrim ağacına bu veriler ışığında baktıklarında, insandaki ön ayağın gelişimine ilişkin yeni bilgiler keşfetti.

Zira bugünkü insanın ayak başparmağındaki kemiklerin zaman içinde şekil değiştirdiğini, diğer kemiklere göre de daha geç modern insan formunu aldığını gözlemlediler.

Neden önemli?

Araştırma ekibinin lideri ABD'nin Marquette Üniversitesi'nden Dr Peter Fernandez, ayak baş parmağının yürümenin mekaniğinde büyük rol oynadığını vurguluyor.

BBC'ye konuşan Fernandez, ayak başparmağının diğer ayak parmaklarına göre daha geç modern şeklini ve anatomisini aldığını söylüyor:

"İki ayak üstünde etkin bir şekilde yürümek ya da koşmak gibi yetenekler, insanın bugünkü haline gelmesinde kritik rol oynadı. Ayak kemikleri de bipedalizm (iki ayak üzerinde yürüme) için gerekli esas koşulları sağlamak için evrime uğramalıydı."

Gecikmenin nedeni ne?

Peki atalarımızın ayak başparmakları, maymunsu geçmişlerine niye bu kadar uzun süre bağlı kaldı?

Fernandez bunu, "Aralarında değişmesi en zor olan onlardı" sözleriyle açıklıyor:

"Bizce bu, aynı zamanda ödün verip vermeme meselesiydi. İki ayakla yerde yürümeye tamamen uyum sağlayana kadar atalarımız, ağaçlar arasında bolca vakit geçiriyorlardı, ayak başparmağı da onların dalları kavramasını kolaylaştırıyordu. "

Modern insanın neden dört ayaktan iki ayağa geçtiği konusunda şu ana dek birçok farklı fikir ortaya atıldı.

Bilim insanları atalarımızın ağaçtan inip iki ayak üzerinde doğrulmalarını, iklim değişikliğiyle ormanların azalması, araç-gereç tutmak için ellerinin özgür kalmasına ihtiyaç duymaları gibi nedenlerle açıklıyor.

Bazı araştırmalar insanın 4,4 milyon yıldır dik yürüyor olabileceğine işaret ediyor.