Mönüler değişiyor, dükkân açılmıyor, evler satılmıyor

Dünya borsalarını her gün yeni bir depremle sallayan, finans devlerini batıran küresel kriz, tüketiciyi de korkuttu. Kriz henüz tüketim mallarının fiyatlarına yansımadığı halde bazı ürünlere talebin azaldığı gözleniyor. Emlâkta zaten durgun olan satılık piyasasına şimdi kiralıklar da eklendi. Otomobil satışları bazı modellerde yarıya yakın düştü. Firmaların satış temsilcileri tek bir satış umuduyla bütün bir günü aynı müşteriyle geçirdikleri halde çoğu zaman hayal kırıklığı yaşadıklarını anlatıyorlar. İstanbul’da lüks tüketimin kalbinin attığı alışveriş merkezleri de nazlı tüketicilerden şikâyetçi. Mağaza yetkilileri, “Fiyatlar artmadı, tüketici kredisi faizleri yükselmedi ama satışlar son birkaç haftada yüzde 10’un üzerinde düştü” diyor. Lüks restoranlar, gerileyen talebe karşı ‘ucuz mönü’ silahını çekmeye hazırlanıyor. Araştırmalar da tüketicinin ruh halini ortaya koyuyor. GFK Türkiye’nin araştırmasına göre, bu yılın ağustosta 80.1 olan Tüketici Güven Endeksi, eylülde 75.3 düzeyine geriledi. Restoran Sunset: Mönüden ıstakozu çıkaracağız Sunset’in sahibi Barış Tansever: “Bu yıl geçen yıla göre ilk 8 ayda yüzde 8 ciro kaybımız var. Bizim için önemli bir düşüş değil. Mönülerimizde pahalı ürünleri azaltacağız. Mesela ıstakozu çıkaracağız. Global ekonomi erirken bizim bundan etkilenmememiz mümkün değil. 2001 krizinde birçok müşterimizin bankası battı, işyeri kapandı. Ancak biz onlara aynı itibarı göstermeye devam ettik. Damdan düşene bizde tekme vurmadık. 100 milyonluk şarap içeceklerine daha uygun olanını içiyorlardı.” Reina: Set mönü belirleyeceğiz Reina işletme ortağı Ali Ünal: “Kriz yüzünden insanların keyfi yok. Son iki ayda yüzde 8 ciroda düşüş yaşadık. İki yıldır zam yapmadık. Restoranımızda kişi başı 100 YTL, barda ise 60 YTL’ye satış yapıyoruz. Pahalı ürünlerimizi menüden çıkaramıyoruz, çünkü hizmet kalitemizden ödün veremeyiz. Belirli bir kişi başı fiyat belirleyip set mönüleri çoğaltmayı düşünüyoruz. Her hafta kışın 2 bin kişiyi ağırlıyorduk. Düşüş bekliyoruz. İnsanlar gece 3 kapı gezerken, şimdi tek kapı yapacak.” Divan: Müşteri tutmak için önlem alacağız Divan Genel Müdür Yardımcısı Murat Gün:“Divan olarak her bayramda yaşanan performansı sergiledik, yani müşterimiz markaya olan sadakatini korudu. Ama tabii ki kalite ve servisten ödün vermeden, içinde bulunduğumuz bu dönemde proaktif olarak maliyetlerimizi kontrol altında tutacak önlemler alıyoruz. Özellikle müşteri sadakatini korumak için planladığımız özel projelerimiz var.” Alışveriş Merkezleri Küresel kriz yeni sezonu açtırmadı İstanbul’daki lüks alışveriş merkezleri krizden olumsuz etkilenmeye başladı. Mağazalar indirimlerle ve düzenledikleri kampanyalarla bu durgunluğu aşmaya çalışıyor. İstanbul’un lüks alışveriş merkezlerinden İstinyePark’ta da aynı tablo hâkim. Alışveriş merkezindeki mağazalar son bir ayda satışlarının yüzde 5-10 arasında düşmesinden şikayetçi. Eylül, ekim aylarında bekledikleri satışı yapamadıklarını belirten mağaza yetkilileri, sezonu hala açamadıklarını kaydediyor. Önce sigara yasağının, ardından da krizin olumsuz etkilerini yaşamaya başladıklarını anlatan yetkililer, geçen yıl aynı dönemde 10 gün içinde yaptıkları ciroyu son bir ayda yapamadıklarını belirtiyor. İstinyePark’taki bazı mağaza yetkilileri, “Artık satışlarımız şansa kaldı. Eskiden sadık müşterilerimiz vardı. Düzenli olarak gelir alışveriş yaparlardı. Şimdi ise şans eseri satış yapıyoruz” diyor. Turistler umut oldu Alışveriş merkezinde dikkat çeken bir başka unsur da sayıları çok olmamasına rağmen mağazalar için umut olan turist müşteriler. Yabancı müşterilerin ağırlığını ise Araplar oluşturuyor. Sayıları tek tük olmasına rağmen Arap müşteriler mağaza yetkilileri için umut olmuş. Emlâk ‘Orta sınıf ev almıyor’ Turyap Balmumcu-Akın Uzunoğlu: “İkinci el konut pazarında orta sınıfa hitap eden evler olarak nitelendirdiğimiz 100 bin - 350 bin YTL’lik evlerin satışı tamamen durdu. 500 bin YTL’nin üzerindeki evlerde ise hareket devam ediyor. Alım satımlar peşin parayla yapılıyor, konut kredisi kullanılmıyor. Satılık ve kiralık dükkân piyasası ise bugüne dek olmadığı kadar hareketsiz.” ‘Dükkân talebi azaldı’ Remax Odak/İkitelli-Seçkin Traşoğlu: “Dükkânlara olan talep yavaşladı. En fazla küçülme ya da taşınma nedeniyle kiralama ve satın alma yapılıyor. Yeni işyeri açmak için dükkân talep edilmiyor. İmalat sektöründe de gayrimenkul talebi zayıf. Kira fiyatları yaklaşık 2 yıl önceki seviyesini koruyor. Enflasyon kadar zam yapan eski kiracıların ödediği fiyatlar yeni kiralamalara göre yüksek kaldı.” ‘Kiracıyı kaçırmayın’ Century 21 ABC-Özgür Günal: “Kiralıklarda geçen yıla göre yüzde 10 - 12’lik bir gerileme söz konusu. Bir ev sahiplerine eski kiracılarını kaçırmamalarını tavsiye ediyoruz. Çünkü yeni kiralamalarda eski kiracılarının ödediği parayı alamayacaklar. Ticari hayattaki şartları çok ağırlaştığı için ticari gayrimenkule olan talep oldukça düştü.” Otomobil ‘Galeriler tenhalaştı’ Has Otomobil/Mercedes Benz Hafif Ticari Araçlar Satış Danışmanı Bülent Acar: “2007’ye göre müşteri sayısı yüzde 40 düştü. Özellikle bugünlerde çok tenha, hiç satış yok. Geçen yıl bir satış danışmanı günde 10-15 müşteriye bakardı ama şimdi bu durum 2-3 kişiye kadar düştü. Müşteri çekmek için her firma kampanyalar yapıyor mesela bizde 1 yıllık bakımlar ücretsiz. Müşteriler borçlanmaktan korkuyor. Bu ortam nedeniyle ekim ayını bile planlayamıyoruz. Geçen yılki yıllık satış hedefimiz 800’dü. Bu yıl bu rakam 500. Kriz döneminde görselliği daha fazla öne çıkarıyoruz. Daha çok model ve renk seçeneği showroom’larda oluyor. Özellikle ticari araç müşterilerimizle daha yakın olmak için kokteyl test sürüşü gibi organizasyonlar yapacağız.” ‘Bütün gün bakıyor, almadan gidiyor’ Renault bayisi Çetaş/Satış danışmanı Özlem Şenol: “Geçen yıl burada aylık 200 satış olurdu, şimdi 100’lere kadar geriledi. Bugün 40 müşteri geldi. Geçen yıl bu rakam 60’lardaydı. Eylül ayında 15 araç sattım, geçen eylülde 30 araç satmıştım. Müşteriler 2004-2005 yıllarında fiyatı söyleyince masaya parayı çıkarırlardı. Şimdi kimse yastık altındaki parasına dokunmak istemiyor. Alacaksa da küçük kredili alıyor. Bir yandan da risk almak istemiyor. Bir müşterim doğudaki şirketi için iki adet Clio Symbol almak üzere geldi. Sabah 9.30’da oturdu ve 17.30’a kadar onunla ilgilendim. Tüm işlemler yapılmaya başlandı. Rengini seçti, sürdü. Ancak iki araç alacağı için 500 YTL kadar kapora bırakmasını istedik. O da parayı elden vermem bankadan geçerim dedi. Gün sonunda gitti ve bir daha da gelmedi. Bazı müşteriler sadece otomobil satın alma sırasındaki hazzı yaşamak için geliyor.” Teknoloji Teknolojiyi ‘tatilin bitişi’ kurtardı Tüketici elektroniği ve bilgisayar sektörünün önde gelen temsilcileri, piyasalarda yaşanan global dalgalanmanın henüz işlerine yansımadığını söylüyor. Yılın bu aylarında okulların açılması, tatilin sona ermesiyle kendi sektörlerinde talep artışı olduğu bilgisi verilirken, bu yılın geçen seneye göre belirgin bir farkı olmadığı belirtiliyor. Sektör temsilcileri, son günlerde dolar ve euro kurunun yükselmesinin kısa dönemli olarak satışları olumsuz etkileyebileceğini anlatıyor.