Mühendis ve mimarlar odasının yapısı değişiyor; artık dava açamayacaklar!

Hükümet, özellikle Gezi Parkı direnişinde tepki gösterdiği Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’nin (TMMOB) yapısını baştan aşağı değiştirmeye hazırlanıyor. Hazırlanan kanun taslağına göre TMMOB’un hazırladığı tüm yönetmelikler, Çevre ve Şehircilik Bakanı’nın uygun görüşü ve onayı alınmadan yayınlanamayacak. Böylece kamu kurumu niteliğini kaybeden TMMOB, dava açamaz hale gelecek.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, iki yıl önce gelen tepkiler üzerine geri çektiği Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB)  yasasını yeniden gündeme getiriyor. Özellikle Gezi olayları sırasındaki çıkışlarıyla hükümetin tepkisini çeken TMMOB’la ilgili yeni düzenlemeler, son şekli verilen İmar Kanunu Taslağı’nda yerini aldı. Buna göre 6235 Sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun (TMMOB) bazı maddelerinde dikkat çekici değişiklikler yapılıyor.

Bakan onayı şartı

Erdinç Çelikkan’ın Hürriyet’teki haberine göre, düzenlemeye eklenen geçici maddeyle 6235 Sayılı Kanun uyarınca hazırlanan yönetmelikler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca uygun görülüp onaylanmadan yürürlüğe girmeyecek. Bu maddenin yürürlüğe girmesiyle birlikte kanuna bağlı mevcut yönetmeliklerin en geç 6 ay içerisinde yeniden düzenlenerek bakanlığa sunulması gerekecek. Bu süre bakanlık tarafından en fazla 6 ay daha uzatılabilecek. Süre sonunda bakanlık tarafından onaylanmayan yönetmelikler hükümsüz hale gelecek. Mevcut yönetmelikte her ihtisas şubesi yalnız bir oda açabilirken, hazırlanan düzenlemede her ihtisas şubesinin oda açabileceği hükmü yer aldı.

İlin adıyla meslek odası

Taslak düzenlemeye göre, bölgesi içinde kendi mesleği konusunda en az 25 meslek mensubu bulunan il merkezlerinde, her meslek grubu için bir oda kurulacak. Ayrı ayrı kurulan her meslek odası bulunduğu ilin adıyla anılacak. Yeni kurulan odalar, kuruluşlarını birliğe bildirdikten sonra tüzel kişilik kazanacak. Kurulan odalar, birlik tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bildirilecek. Çalışmaya göre yeterli sayıda meslek mensubu bulunmayan veya oda kurulmayan yerlerdeki meslek mensupları, bulundukları vilayetin merkezine en yakın merkezi olan vilayetteki ilgili odaya tabi olacak. En kıdemli üyenin seçeceği ve başkanlığını yapacağı 5 kişilik kurucu kurulu en geç 6 ay içinde belirlenecek.

Nispi temsile döndü

Düzenlemeyle TMMOB’da “çoğunluk” temsilinden “nispi temsil” sistemine de geçiliyor. Buna göre Birlik Umumi Heyeti iki yılda bir odaların, meslekte en az on yıl kıdemli olan üyeleri arasından toplam üye sayısının yüzde 2’si oranında ve üç kişiden az, 100 kişiden çok olmamak üzere seçecekleri delegelerden oluşacak. Birlik Umumi Heyeti, üye tam sayısının çoğunluğuyla toplanacak ve kararlarını nispi temsil sistemiyle alacak. Birlik Umumi Heyeti’nin seçimle ilgili toplantılarına üyelerin katılmaları ve oy kullanmaları zorunlu olacak. Geçerli bir mazereti olmaksızın katılmayanlarla oy kullanmayanlar, Yüksek Haysiyet Divanı’nca cezalandırılacak. Şube ve oda umumi heyetleri üye tam sayısının çoğunluğuyla toplanacak. Daha önce “çoğunlukla” karar alan heyetler, düzenleme aynen yürürlüğe girerse nispi temsil sistemiyle kararlarını alabilecek.

Kamu Kurumu ve Kuruluşları ile İktisadi Devlet Teşekkülleri ve Kamu İktisadi Kuruluşlarında asli ve sürekli olarak çalışan mühendislik ve mimarlık meslekleri mensuplarının meslek ve ihtisaslarıyla ilgili odaya girmeleri isteğe bağlı olacak. Bununla birlikte aidat ödemekle yükümlü olmayacaklar ancak aidat ödemeyenler yönetimde görev alamayacak. Ancak bu kişiler görevlerinin gereği olan işleri yaparken, mesleki bakımdan, odaya kayıtlı meslektaşlarının yetkileriyle haklarına sahip ve onların ödevleriyle yükümlü olacaklar.

TMMOB’un dikkat çeken davaları

TMMOB, hükümetin birçok projesine karşı açtığı iptal davalarıyla gündeme geldi. TMMOB’un son dönemde dikkat çeken davaları şöyle:

* Üçüncü Havalimanı’nın çevre düzeni ve imar planının iptali ve yürütmesinin durdurulması.

* Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu iptali.

* Akkuyu’nun Çevre Düzeni Planı’nın iptali istemiyle açılan davada Danıştay durdurma kararı verdi.

* Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın SİT statüsünün değiştirilmesi kararını Ankara 11. İdare Mahkemesi iptal etti. Danıştay karara yapılan itirazi reddetti.

* 3. Köprü Projesi güzergahında parçalı değişiklikler öngören 1/5000 imar planı değişikliklerine karşı dokuz meslek odası 17 dava açtı.

* Yatağan, Yeniköy, Kemerköy ve Çatalağzı termik santrallerinin özelleştirme sürecine ilişkin açılan davalar sürüyor.

* Galataport ihalesiyle ilgili açılan davayı görüşen Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, yürütmenin durdurulmasına karar verdi.

Gelirlerini devretmişti

TMMOB, özellikle Gezi olaylarındaki çıkışlarıyla gündeme gelmişti. TMMOB’un Cumhurbaşkanlığı Sarayı başta olmak üzere üçüncü havalimanı, üçüncü köprü ve HES’ler olmak üzere birçok projeyle ilgili açtığı davalar bulunuyor. TMMOB, bu davaların birçoğunda yürütmeyi durdurma kararı aldı. Hükümet, Gezi olaylarının ardından geceyarısı önergesiyle TMMOB’un ‘harita, plan, etüt ve projelere’ belli parasal bedel karşılığında verdiği vize yetkisini Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na devretmişti.

Soğancı: Bize ayar veriliyor

TMMOB Başkanı Mehmet Soğancı, yasada yapılacak değişiklikle ilgili “Yasamızda yapacakları değişiklikle, bir türlü arka bahçesi yapamadıkları örgütümüzü parçalayarak, bölerek güçsüzleştirmek, etkisizleştirmek istiyorlar” eleştirisini getirdi. Soğancı, “Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu’nun meslek örgütleri üzerine hazırladığı raporla başlayan, Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü’nün oluşturulması ile devam eden, çok sayıda meslektaşımız aleyhine çıkarılan yönetmeliklerle sürdürülen, gece yarısı operasyonuyla 3194 Sayılı Yasa’ya ekleme yapılmasıyla devam eden sürece bakıldığında mesleğimize, meslektaşlarımıza ve örgütümüze yönelik bir ayar vermeye çalıştığı bilinen bir gerçektir” dedi.

Bakan onayı şart olacak

TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Yeşil de artık tüm yönetmelik değişiklikleri için bakan onayının şart olacağını söyledi. Şu anda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız hakkında bir soruşturma yürüttüklerini, eski Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar’ın 3 ay meslekten men edildiğini hatırlatan Yeşil, “3-4 maddeden ibaret değişiklikle yeni bir birlik kurulacak. Tüm işlemlerimiz bakanın onayına sunulacak” dedi.

Pabuç bırakmayız

TMMOB Maden Mühendisleri Odası İkinci Başkanı Can Doğan ise birçok davaya müdahil oldukları için ciddi bir operasyonla karşı karşıya olduklarını söyledi. “Muhalefet örgütü olarak çalışan TMMOB’un sesi kesilecek” diyen Doğan, şöyle konuştu: “Bizim de yıllardır gelen mücadelemizin kazanımları var. Bunlara kolay pabuç bırakmayız. Tamamen TMMOB’u tarumar etmeye yönelik. Çevre ve kentle ilgili konular arasına almaları tesadüf değil. Kentlerin ve çevrenin yağmalanmasıyla lgili davalarımız var, bunlara müdahil olduk. Bu mücadelelerde önemli yerdeyiz, bunu yok etmek istiyorlar. Ciddi bir saldırı var. Fiili olarak son birkaç yıldır uygulanıyor. Yönetmelikleri Resmi Gazete’de yayınlanmak üzere gönderiyoruz. Ama birkaç zamandır yayınlamıyorlar, bakanlık görüşüyle reddediliyor. Gayrıhukuki olarak yapılan şey hukuki zemine oturtulmaya çalışılıyor. TMMOB, ağalık gibi lanse ediliyor. Bunun geri çekilmesiyle ilgili çalışmalar yapıyoruz. Bakana bağlı müsteşarlık gibi olacağız. Parça parça yetki alanlarımız bakanlığa bağlanacak.”

Dava hakkımız kaldırılıyor

TMMOB Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Torun, düzenlemeyle TMMOB’un kamu kurumu niteliğinin kaldırıldığını söyledi. Bugüne kadar yüzlerce dava açan TMMOB’un bu niteliğinin düşürülmesiyle dava açamaz hale geleceğini söyleyen Torun, “Özelleştirmeler, büyük projeler, enerji hatları gibi projelerde birçok davamız bulunuyor. Ama artık mahkemeler ‘sizin kamu kurumu niteliğiniz yok, hangi yetkiyle dava açacaksınız’ diyerek davalarımızı reddedebilir. Hazırlayacağımız yönetmelikler artık bakanlık onayına sunulacak. Yani bundan sonra yönetmelik hazırlayamayacağız, elimizi kolumuzu bağlayacaklar” dedi.