"Musul operasyonu hazırlıklar tamamlanmadığı için ertelendi"

Hürriyet yazarı Verda Özer,  Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) IŞİD'in kontrolündeki Cerablus'a yönelik karadan ve havadan düzenlediği 'Fırat Kalkanı' harekâtının Rakka ve Musul'a genişleyeceğine yönelik iddialarla ilgili olarak "Musul operasyonu ha başladı ha başlayacak diye hop oturup hop kalkıyoruz. Peki ama neden Musul gündemimize bu kadar girmiş durumda? Çünkü Musul, IŞİD’in Irak ve Suriye’de ele geçirdiği en büyük şehir. Ve de Irak’ın 2’nci en büyük şehri. Dolayısıyla Musul’u kurtarmak demek, IŞİD’i Irak’ta, yani doğduğu topraklarda yenmek demek. İşte bu önemi yüzünden de ABD operasyona bir türlü başlayamıyor. Zira şehirde 15-20 bin militanı olduğu düşünülen IŞİD’e karşı savaşçıların eğitimi bir türlü tamamlanamıyor" dedi.

Verda Özer'in "Musul operasyonu neden ertelendi" başlığıyla yayımlanan (20 Eylül 2016) yazısı şöyle:

Musul operasyonu ha başladı ha başlayacak diye hop oturup hop kalkıyoruz.

Peki ama neden Musul gündemimize bu kadar girmiş durumda?

Çünkü Musul, IŞİD’in Irak ve Suriye’de ele geçirdiği en büyük şehir. Ve de Irak’ın 2’nci en büyük şehri. Dolayısıyla Musul’u kurtarmak demek, IŞİD’i Irak’ta, yani doğduğu topraklarda yenmek demek.

İşte bu önemi yüzünden de ABD operasyona bir türlü başlayamıyor. Zira şehirde 15-20 bin militanı olduğu düşünülen IŞİD’e karşı savaşçıların eğitimi bir türlü tamamlanamıyor.

Harekat hazırlığı

ABD en az 15-20 bin savaşçının Musul harekâtına katılmasını istiyor. Bunun için de uzun süredir askeri eğitim veriyor.

Bu eğitimin 4 ayağı var. 1’ncisi, Irak ordusu. Yani Irak Silahlı Kuvvetleri. ABD şu ana kadar Mahmur kampında 6 bin civarında Irak askeri eğitti. Bunlar ülkenin farklı yerlerine dağılmış durumda. Birçok yerde güvenlik tehdidi hâlâ ciddi olduğu için de, ABD bu askerlerin çoğunu Musul’a kaydıramıyor. Musul’da bulunanların sayısı şu anda sadece 2500 civarında.

ABD’nin eğitim verdiği bir diğer grup da, Sünni aşiretler. Ki operasyonda özellikle onların savaşması hedefleniyor. Musul asıl bir Sünni şehri olduğu için, hem böylelikle mezhep çatışması önlenmek isteniyor. Hem de yerel halkın kaçıp yeni bir mülteci krizi yaratması.

Bunun için de 2007’de Oğul Bush’un Bağdat’ı ve Anbar eyaletini kurtarmak için uyguladığı “Surge” (hamle) planı uygulanıyor. Yani “Haşdi Aşayir” denilen Sünni Arap aşiretler, ABD tarafından Mahmur kampında eğitiliyor. Bunların sayıları da şu anda 1500.

*

Bunlara bir de Türkiye’nin Başika kampında eğittiği, Musullu gönüllülerden oluşan “Haşdi Vatani” grubunu ekleyin. Çoğu Sünni Arap olan bu güçlerin sayısı da 3 bini geçmiş durumda. Yine Kürdistan bölgesindeki kamplarda eğittiği Kürt peşmergeler de 2700 civarında.

İşte bu tabloda şu anda Musul için hazır olan toplam savaşçı sayısı 15 binin çok altında. Dolayısıyla operasyon için bu yılın sonu bekleniyor. Musul, Arapça “iki bahar arası” demek. Operasyon da ismi gibi iki bahar arasında olacak gibi görünüyor.

Bununla birlikte, daha önceleri önce IŞİD’in Suriye’deki başkenti Rakka’ya, sonra Musul’a harekât yapılması planlanıyordu. Şimdi ise Musul öne alınmış durumda.

Peşmerge isteksiz

Gelelim Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ne (IKBY) bağlı olan peşmergeye. Peşmerge bu büyük operasyona katılmaktan yana değil. Zira bir Arap şehri olan Musul için savaşmak, ölmeyi göze almak istemiyor. Hem de IKBY zaten alacağı kadar toprak almış, savaşın başından bu yana topraklarını yüzde 40 arttırmş durumda.

Ancak ABD peşmergenin katkı sağlamasını istiyor. 2 bakımdan: Hem Irak askerinin güneyden, yani Bağdat ve Anbar’dan Musul’a intikal etmesi için Kürt bölgesinden geçmesi gerekiyor. Bunun için de peşmergenin işbirliğine ihtiyaç var.

Hem de harekât başlayınca Musul’un kuzeyine kaçan IŞİD’liler olabilir. Bunun için de peşmergenin Musul’un kuzeyinden destek vermesi, savunma yapması gerekiyor.

Peşmerge ise sadece bu katkıda bulunmaya hazır.

Çatışma riski

Ve İran... Savaşçı olan bir diğer grup da, “Haşdi Şabi” diye anılan Şii milisler. Bunların yarısı İran güdümünde. Asıl tartışmalı konu da onlar. Operasyona katılmak istiyorlar. Ancak yerel Sünni halkla aralarında gerilim çıkma ihtimaline karşı, Musul merkezine girmelerine ABD ve Türkiye karşı çıkıyor.

Dolayısıyla sadece şehrin çevresinde savaşabilecekler gibi görünüyor.

Operasyona muharip güç göndermek isteyen ülke ise şu aşamada yok. ABD sadece sahada koordinasyonu sağlamak için sınırlı sayıda özel kuvvet göndermeyi planlıyor. Ve elbette koalisyonla birlikte hava saldırılarıyla destek verecek. İran da zaten Şii milisler kanalıyla dahil olacak.

Türkiye ise iki ihtimalde asker göndermeyi planlıyor: Ya PKK, Musul’a bağlı bir Türkmen şehri olan Telafer’e sızarsa. Ya da IŞİD buradaki Türkmenlere katliam yaparsa.

Operasyonun ne kadar süreceği ise bir muamma. Irak ordusu savaşmak için ne kadar yetkin? Koalisyon ne kadar destek verecek? IŞİD ne kadar direnebilecek? Ve Rakka’da neler olacak? Bunlar süreci belirleyecek olan etkenler.

*

Hem Suriye hem Irak’ta sahada mücadele devam ediyor. Ama iki ülkede de aktörlerin toprak paylaşımı artık az çok şekillenmiş durumda. İşte Musul operasyonu da bu paylaşımın önemli bir kilometre taşı. O yüzden yakından takibe devam...