NATO’nun tarihi zirvesi Lizbon’da başlıyor

T24 - NATO’nun hem siyasal hem de stratejik açıdan gelecek 15 yılını şekillendirecek olan devlet ve hükümet başkanları zirvesi bugün Lizbon’da başlıyor. Zirveye, Türkiye’yi de yakından ilgilendiren “Stratejik Konsept” ve “Füze Kalkanı” konularının damgasını vurması bekleniyor. Zirve öncesinde Daimi Temsilciler düzeyinde yürütülen pazarlıklarda Stratejik Konsept’e ilişkin mutabakat büyük ölçüde sağlanırken, Füze Savunma Sistemi konusunda ise nihai karar, liderlerin zirve sırasında yapacağı son pazarlığa bırakıldı. Lizbon zirvesiyle, İttifak 21’inci yüzyılda küresel anlamda oynamak istediği rolü tanımlamış olacak. Tarihi zirvede Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Abdullah Gül başkanlığındaki heyet temsil edecek. Gül’e, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül eşlik edecek. Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan haber şöyle: Edinilen bilgilere göre zirve öncesinde Lizbon, kıran kırana pazarlıklara sahne oldu. 15 Kasım’da yapılan son Daimi Temsilciler toplantısında, gerek Stratejik Konsept gerekse Füze Kalkanı Projesi’ne ilişkin nihai mutabakat arandı. Liderler Zirvesi sırasında bir son dakika değişikliğine gidilmemesi durumunda füze kalkanı için “ortak komuta kontrolü” Strateji Belgesi’nde yer alacak. Bu çerçevede İzmir’deki NATO üssünün komuta kontrol merkezlerinden biri olması önerisi de liderlerin yapacağı pazarlık sonucunda netleşecek. Daimi Temsilciler toplantısında, tarafların pozisyonları birbirine mümkün olduğunca yaklaştırılmaya çalışılırken Türkiye’nin beklentileri büyük ölçüde tatmin edildi. Füze Savunma Sistemi’ne ilişkin temel ilkelerin yer alacağı belgede “tehdit tanımı” yapılırken, Ankara’nın beklentisi doğrultusunda herhangi bir ülke ismine yer verilmedi. Ancak, Türkiye’nin diğer iki koşulunu içeren komuta kontrol merkezi ve sistemin kapsama alanı konularında nihai mutabakat sağlanamadı. Bu iki başlıkta ilerleme sağlanmasına karşın, nihai karar zirve sırasında liderlerin yapacağı siyasal pazarlıkların sonucuna bırakıldı. Buna göre Füze Kalkanı kapsamında savunma radarlarının veya önleyici füze bataryalarının nerelere yerleştirileceği, bunun için NATO’da nasıl bir yapılanmaya gidileceği ve kontrolün kimlerde olacağı konuları genel bir çerçeve içinde netleştirilecek. Ayrıntılar ise zirve sonrasında gerek NATO Konseyi’nde gerekse ikili veya çok taraflı olarak yürütülecek toplantılar sonucu karara bağlanacak. Türkiye’yi emekli Büyükelçi Ümit Pamir’in temsil ettiği 12 kişilik Âkil Adamlar grubunun hazırladığı Stratejik Konsept, NATO yapılanmasının yeni tehditlere uyarlanması için atılması gereken adımları belirliyor. Zirveden bu stratejik kararların yanı sıra NATO’nun personel yapısına ilişkin yeni düzenlemelerin de çıkması söz konusu olacak. NATO personeli sayısının 13 binden 9 bine düşürülmesi kararının da alınması bekleniyor.  NATO-AB ilişkileri ele alınacak Zirvede ayrıca, ittifakın uluslararası işbirliği kapsamında değerlendirilen NATO-AB ilişkileri de ele alınacak. Bu noktada dikkatlerin yine Türkiye’ye çevrilmesi bekleniyor. Çünkü, NATO’da Türkiye’nin vetosuyla karşı karşıya olan Kıbrıs Rum kesiminin, AB kozunu kullanarak “Ankara engelini” aşma çabası içinde olması bekleniyor. Türkiye, AB’nin kendi üyesi olmayan Avrupalı müttefiklerine yönelik taahhütlerini hayata geçirmesini bekliyor. Zirvenin gündeminde ittifakın Rusya ile olan ilişkileri ve Afganistan konusu ele alınacak.