Öldüğü öne sürülen Uygur halk ozanı Heyit'in videosu yayınlandı
BBC Türkçe
Çin devlet medyası, Uygur Türklerinin tanınan halk ozanı Abdurrehim Heyit'in Çin'de bir hapishanede hayatını kaybettiği iddialarına karşı çıkarak Heyit'in hayatta olduğunu öne süren bir video yayımladı.
10 Şubat tarihli videoda, Heyit olduğunu belirten bir kişinin hayatta olduğunu, "ulusal yasaları ihlal ettiği gerekçesiyle soruşturma sürecinde olduğu ve kötü muameleye maruz kalmadığını" söylediği duyuluyor.
Video, Çin'in devlet radyosu CRI'nın Türkçe dil servisi tarafından yayımlandı.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Heyit'in Çin'de bir hapishanede hayatını kaybettiğini öğrendiklerini belirtmişti.
Bakanlık sözcüsü Hami Aksoy yazılı açıklamasında, "Bir bestesi yüzünden 8 yıl hapse mahkûm edilen değerli halk ozanı Abdurrehim Heyit'in hapishanedeki ikinci yılında vefat ettiği haberini derin teessürle öğrendik" demişti.
Açıklamada ayrıca Çin'de Şincan Özerk Uygur Bölgesi'ndeki Uygur Türklerinin ve diğer Müslüman toplulukların "temel insan haklarını ihlal eden uygulamaların, özellikle son iki yıl içerisinde ağırlaştığı" da yer aldı.
Dışişleri Bakanlığı, Çin'e "Uygur Türklerinin temel insan haklarına saygı gösterilmesi ve toplama kamplarının kapatılması" çağrısında bulundu.
Çin iddiaları reddetti
Çin Halk Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği ise konuyla ilgili internet sitesinden yaptığı açıklamada, "Türkiye Dışişleri Bakanlığı sözcüsünün ilgili açıklamaları tamamen gerçek dışıdır. Çin tarafı buna şiddetle karşı çıkmaktadır" ifadelerini kullandı.
'Dutar'ın Kralı' olarak anılan Abdurrehim Heyit'in iki şarkısı nedeniyle 8 yıl hapis cezasına çarptırıldığı, 2017 yılından bu yana Çin'de hapis yattığı ve toplama kampında olduğu belirtiliyordu.
'Teknolojik imkanlarla yapılabilir'
Bazı Uygurlar ise CRI tarafından paylaşılan videonun gerçekçi olup olmadığını sorguluyor.
ABD merkezli Uygur İnsan Hakları Projesi'nin başında bulunan Nury Turkel, BBC'ye yaptığı açıklamada videodaki bazı unsurların 'şüpheli' olduğunu söyledi.
Turkel aynı zamanda Çin'in Türkiye'nin iddialarının ardından kamuoyuna açıklama yapmasının baskı geldiğinde harekete geçtiklerinin bir kanıtı olarak görülmesi gerektiğini belirtti.
Turkel, Çin'in elindeki teknolojik imkanlar sayesinde videoyu 'yaratmış' olabileceğini de öne sürdü.
Af Örgütü'nden açıklama talebi
Uluslararası Af Örgütü, BBC'ye açıklamasında Heyit'in ölüm haberinin kaygı verici olduğunu belirtip Çinli yetkililere 'halk ozanın ve cezaevinde, gözaltında ölen diğer Uygur Türklerinin durumuna ilişkin bilgi vermeleri' çağrısında bulundu.
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de Twitter hesabından, "Türk Milleti bir büyük değerini daha Çin zulmüne kaybetti. Konu Uygur Türkleri ile ilgiliyken yine hükümet sessiz, konu zalim Çin olunca yine insanlığın ve barışın sesi olanlar kayıp" dedi.
Birleşmiş Milletler, bir milyona yakın Uygur Türkünün 'terörizmle mücadele' gerekçesiyle zorla kamplarda tutulduğu yönündeki haberlerin 'son derece endişe verici' olduğunu belirterek bu kişilerin serbest bırakılmasını istiyor.
Çin ise Uygur Türklerinin 'yeniden eğitim' için Batı Şincan bölgesindeki kamplara gönderildiği iddiasını reddediyor. Pekin, kamplarda sadece 'radikal İslamcıların olduğunu' öne sürüyor.
Birleşmiş Milletler Irk Ayrımcılığının Kaldırılması Komisyonu'nun raporuna göre güvenilir kuruluşlar, özerk Uygur bölgesinin dev bir gözetim kampına dönüştürüldüğünü söylüyor.
Raporda, Çin yasalarındaki terör ve ayrımcılıkla ilgili düzenlemelerin yoruma açık olduğu belirtilerek Pekin'in bu kişileri, bir suçlama yöneltmeden ve yargılamadan kamplarda tutmaya son vermesi çağrısı yapılıyor.