Öldükten sonra dijital hesaplarınız ne olacak?
Dijitalleşme ile birlikte ortaya çıkan yeni kavram: Online vâris atama. Peki, Öldükten sonra dijital hesaplarınız ne olacak?
Cumhuriyet'ten Necdet Çalışkan sosyal medya hesapları için veraset ve intikal rehberi hazırladı. Çalışkan, “Tweet’lerimi oğluma, Facebook fotoğraflarımı kızıma bırakmak istiyorum diyenler ne yapmalı?" sorusunun yanıtını aradı.
10 yıl önce gündemimizde belki hiç yoktu ama artık var. Bundan sonrası için ise daha da fazla olacak. Çünkü ‘offline’ ömür sona erince, ‘online’ı da sona ermiyor. Kimileri için güzel kimileri için acı hatıralar, tek tuşla erişilebilir olmaya devam ediyor. Peki “Tweet’lerimi oğluma, Facebook fotoğraflarımı kızıma bırakmak istiyorum” diyenler ne yapmalı? Online dünya için veraset ve intikal rehberi hazırladık. Çok uzun ve sağlıklı bir ömrünüz olsun ama bu rehber de şimdiden aklınızda bulunsun…
1- Google'a zamanaşımı süresi verin
Google’ın “Hesabım (My Account)” bölümünde yer alan “Etkin olmayan hesap yöneticisi” özelliği ile kullanıcılar, hesapları için en fazla 10 ismi “güvenli kişi” olarak atayabiliyor. Bu özellikle, hesabınızı kullanmayı bırakırsanız veya ölüm gibi bir sebeple bırakmak zorunda kalırsanız, fotoğraflarınıza, e-postalarınıza ve diğer belgelerinize ne olacağına şimdiden karar verebiliyorsunuz. Vefat ederseniz veya Google’ı kullanmayı bırakırsanız devreye giren bu özellik için kullanıcı önceden bir süre (3, 6, 12 veya 18 ay) belirliyor. Bu zamanaşımı süresi dolduğunda sizden yanıt alınamazsa, bilgileriniz daha önceden seçtiğiniz kişilere veriliyor veya tamamen siliniyor.
2- Facebook duvarınızı anıtlaştırın
Dünya çapında 2 milyarı aşkın kullanıcısı olan Facebook’ta da hesabınızın öldükten sonra ne olacağını önceden belirleyebiliyorsunuz. Sosyal ağ bu konuda kullanıcılara 2 seçenek sunuyor: Hesabı anıtlaştırma veya kalıcı olarak silme. Anıtlaştırılmış hesaplar, bir kişi vefat ettikten sonra kişinin arkadaşlarının ve ailesinin bir araya gelip anılarını paylaşmalarını sağlayan, bir nevi online taziye defteri işlevini görüyor. Bu hesaplarda, ölen kişinin profilinde adının yanında “Anısına” ifadesi yer alıyor. Facebook hesabını anıtlaştırmak isteyenlerin önceden, “Hesap Vârisi” ataması yapması gerekiyor. Bu özelliğe Facebook hesabınızın “Ayarlar” ve “Hesabı Yönet” bölümünden erişebilirsiniz. Anıtlaştırma işlemini Instagram hesabınız için de yapabilirsiniz.
3-Twitter için yasal süreç şart
Şu anda hayatta olan kullanıcıların öldükten sonra Twitter hesabının ne olacağıyla ilgili olarak bir seçenek henüz sunulmuyor. Sosyal ağ, bir Twitter kullanıcısının vefatı durumunda, vefat eden kişinin hesabının devre dışı bırakılması için kişinin yasal mirasçısı veya onaylanmış birinci derece aile üyesi ile birlikte hareket ediyor. Bunun için akrabaları veya vârisleri, Twitter’a vefat eden kullanıcının hesabının kaldırılması yönünde online bir talep formu dolduruyor. Bu talepten sonra, Twitter’a vefat eden kişi hakkındaki bilgileri, başvuran kişinin kimliğinin kopyasını ve vefat eden kişinin ölüm sertifikası gibi ek ayrıntıları sunmak gerekiyor.
4- Microsoft'ta iş, en yakın akrabanıza kalmış
Ölen bir kişinin Microsoft hesaplarıyla ilgili işlem yapabilmek için ABD’li teknoloji şirketinin ‘En Yakın Akraba Süreci’ (Next of Kin Process) olarak adlandırılan seçeneği mevcut. Bu kapsamda resmi ölüm belgesi başta olmak üzere geçerli belgelere sahip olan kişiler, Microsoft’tan vefat eden kullanıcıların e-postalarını, ekli dosyalarını, kişi listelerini ve adres defterlerini talep edebiliyor. Veya kimlik doğrulama sürecinin ardından, hesabın kapatılmasını isteyebiliyor. Ancak şirket, söz konusu kişilerin hesaplarının parola ve şifrelerini yakınlarına bile vermiyor.
5- Apple'dan günahını bile almak zor
Kullanıcı gizliliği konusunda en eli sıkı şirketlerden olan Apple, bu alanda vefat durumunda bile taviz vermiyor. Bir Apple kullanıcısı öldüğünde, resmi olarak hesabı ve iTunes, App Store ve iCloud’taki her şeyi ölüyor. Bu yok olan dijital varlıklar, kullanıcının hayattayken para ile satın aldığı müzikleri, filmleri ve uygulamaların yanı sıra fotoğraf ve video gibi kişisel belgelerini de içeriyor. Vefat eden kişinin yakınlarının bu belgeleri Apple’ın elinden geri alabilmeleri için mahkeme yolunu göze alması gerekiyor. Ancak iTunes’taki müziklerini çocuklarına miras bırakmak isteyen dünyaca ünlü Hollywood yıldızı Bruce Willis, Apple ile olan hukuk mücadelesinde halen sonuca ulaşabilmiş değil
Ölümden sonra geriye kalan dijital varlıkların yönetimi için LastPass, DashLane ve PasswordBox gibi parola yönetim uygulamaları ya da önceden hazırlanmış dijital vasiyet paylaşımlarını siz öldükten sonra otomatik olarak video ve tweet’lerle yayımlayan If I Die ve DeadSocial gibi araçları da bir seçenek.