Önemli ziyaret

26-29 Nisan tarihlerinde gerçekleşecek ziyaret, sadece Türk-Alman ilişkileri açısından değil bu ilişkinin Avrupa Birliği’ne etkileri ve Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği açısından da büyük önem taşıyor.

Ankara’nın Gauck’un Türkiye ziyaretinden beklentisi büyük. Türk diplomatik kaynaklar, 30 Mart yerel seçimi sonrası gerçekleşecek ziyarette özellikle Başbakan Erdoğan’ın tavrının dikkat çekeceğini belirtirken “Erdoğan, Almanya aracılığıyla Avrupa’ya ikili ilişkilerin güçlenmesi yönünde ortak çalışma mesajı verecek” diyor. Mesajın çerçevesine ilişkin dikkatli bir çalışma var.

Seçim öncesi yaşanan 17 Aralık yolsuzluk operasyonu ve sonrasında Erdoğan hükümetinin ‘paralel devlet’ olarak nitelediği Fethullah Gülen cemaatine karşı yürüttüğü savaşın ‘doğru algılanması’ için Türkiye’nin Almanya Büyükelçiliği de seferber edildi. Ankara, Almanya’nın “Türk hükümeti cemaatle savaşırken özgürlüklerden, insan haklarından taviz vermedi, geri adım atmadı” diye düşünmesini istiyor. İşte bu noktada gündeme gelen Twitter ve YouTube yasakları Almanya Cumhurbaşkanına özel mesajlarla tek tek anlatılacak.

Almanya’nın, Türkiye’nin Avrupa’daki en büyük ticaret ortağı ve aynı zamanda en fazla ihracat gerçekleştirdiği ülke olması da Cumhurbaşkanı Gauck’un ziyaretine özel bir anlam yüklüyor. 25 milyar dolara yaklaşan ikili ticaret hacminin daha da artması için Gauck’tan Türk ve Alman işadamlarına özel çağrı yapmasını bekleyen Türkiye, Alman hükümetinin özellikle vize serbestliği konusunda işadamlarına yeni açılımlara gitmesini istiyor.

30 Mart yerel seçimi öncesi cemaatle savaşırken özellikle sosyal medya yasakları yüzünden Avrupa Birliği’nin sert eleştirilerinin hedefi olan Erdoğan hükümetinin, Avrupa Birliği’ne üyelik konusunu da Gauck’un ziyaretinde büyük yer ayırması bekleniyor. Almanya’nın Türkiye’ye destek verirken ‘imtiyazlı ayrıcalık’ başta olmak üzere hiçbir yan yola sapmaması yönünde Gauck’tan söz almaya çalışacak Başbakan Erdoğan’ın bilinen “Avrupa Birliği, bizden hak-hukuk beklerken bize verdiği sözleri de tutsun” mesajını yineleyeceği öğrenildi.

Terörle mücadele, Almanya’daki Türk vatandaşlarının sorunları ve beklentileri, Suriye’yle ilişkiler Gauck’un Türkiye ziyaretinin diğer temel başlıkları olacak. İki ülkenin yıllardır üzerinde çalıştığı Türk-Alman Üniversitesi de bu ziyaretle açılacak. Gauck, Türkiye ziyaretine Kahramanmaraş’ta Suriyelilerin kaldığı kampları ve bölgede konuşlandırılan patriot hava savunma sisteminde görevli Alman birliğini ziyaretle başlayacak. Sonrasında Ankara’da hem Cumhurbaşkanı Gül hem de Başbakan Erdoğan’la bir araya gelecek. Gauck’un, ODTÜ’de de bir konuşma yapması bekleniyor.

“İlişkiler vazgeçilmez”

Anti-demokratik ülkeleri ziyaret etmekten kaçındığını söyleyen, örneğin Rusya’yı ziyaret etmek istemediği bilinen Alman Cumhurbaşkanı Joachim Gauck’un Türkiye’yi ziyaret etmesinin bile Almanya’nın, Türkiye ile ilişkilere büyük önem verdiğinin göstergesi sayılıyor.

TOBB Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyelerinden Şaban Kardaş, “İki ülke de, farklılıklarını kabul ederek ilişkilerde ilerledi. İlişkilerin ‘vazgeçilmez’ özelliği öne çıktı” diyor. Kardaş, ziyaretin “Türkiye, AB’den uzaklaştı” yorumu yapanlara da bir yanıt niteliğinde olacağını belirtiyor ve “Türkiye, AB’ye üyelik hedefinden hiç uzaklaşmadı. Almanya’da yaşayan ve sayıları 3 milyonu bulan Türk de, iki ülkeyi birbirine sıkı sıkıya bağladı. Ziyaret, karşılıklı anlayış çerçevesinde geçecektir” yorumunu yapıyor. Kardaş’a göre, Almanya’nın özellikle Türkiye’nin AB’ye üyeliği konusunda daha güçlü mesajlar vermesi gerekiyor. Kardaş, 17 Aralık sonrası ve 30 Mart seçimi öncesi yaşananların da ‘normal’ görülmesi gerektiğini söylüyor ve “Erdoğan hükümeti, Avrupa’yla ilişkileri güçlendirmekte kararlı ve yaşananları daha objektif olarak Almanya’ya anlatacaktır” diyor.

“Ziyaretteki ikilem”

ODTÜ Siyaset Bilimi öğretim üyelerinden Mehmet Okyayuz, Gauck’un ziyaretiyle hem Türkiye’nin Avrupa’yla ilişkilerindeki hem de Gauck’un kendi içindeki ikilemin bir kez daha gözleneceğini söylüyor. Okyayuz, “Gauck; Türkiye’deki basın ve ifade özgürlüğüyle ilgili endişelerini dile getirecektir ama bu bir ‘iç dinamik’ sorunu. Özgürlükler sorununu bizim çözmemiz gerekirdi ancak çözemedik. O yüzden Gauck bazı mesajlar verecek ama insanlar onun da tartışmalı bir kişilik olduğunu anımsayacak” diyor.

Erdoğan’ın da Gauck’un mesajlarının altında kalmayacağını tahmin eden Okyayuz, “Burda ciddi bir ikilem sorunu ortaya çıkıyor” yorumunu yapıyor. Ziyaretin sadece Türkiye için değil Almanya için de bir ‘samimiyet testi’ olacağını anlatan Okyayuz, “Keşke liderler daha net mesaj verseler de, kamuoyu onları anlayabilse. Erdoğan bazen ne derse desin, bir anda kamuoyu önünde haklı çıkabiliyor. Ama burada esas, kendi iç sorunlarını çözemeyen Türkiye’ye Almanya dahil kimi Avrupa ülkelerinin mesaj vermeye çalışmasıdır ki, bu büyük bir ikilemdir. Ziyaret, bu ikilemi bir kez daha gösterir” değerlendirmesini yapıyor.