Örtülü ödenekte bir yılda yüzde 70 artış!
Tayyip Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde 10’a katlanan örtülü ödenek harcamaları tüm hızıyla sürüyor. Geçen yıl ilk dört ayda 306 milyon lira olan ‘gizli hizmet giderleri’, bu yıl yüzde 70 artışla 519 milyona çıktı. Bu hızla devam ederse yıl sonunda 1,5 milyara ulaşacak. AKP iktidarlarındaki toplam harcama ise 8 milyar TL’ye yaklaştı.
Zaman'dan İsa Sezen'in haberine göre, 2003’te 103 milyon TL olan rakam, geçen sene 1 milyar 75 milyona yükseldi. Nereye harcandığını Başbakan, Maliye Bakanı ve 1-2 bürokratın dışında kimsenin bilmediği örtülü ödeneği, muhalefet Meclis’te sık sık gündeme getiriyor. Muhalefet milletvekilleri, Erdoğan’ın 11 yıllık başbakanlığında 6 milyar 424 milyon lira harcadığını dile getirmişti. CHP Milletvekili Ali Serindağ, önceki başbakanlar Tansu Çiller, Mesut Yılmaz, Necmettin Erbakan ve Bülent Ecevit’in görev yaptıkları 10 yıllık dönemde sadece 312 milyon TL kullandıklarına dikkat çekmiş, “20,5 kat fazla yapılan örtülü harcamanın bu boyutlara ulaşması çok ürkütücü. Denetlenemiyor, hesabı verilmiyor, bu kadar yüksek paralar nereye harcandı?” diye sormuştu. Geçen mart ayında kabul edilen torba yasayla Cumhurbaşkanı’na da örtülü ödenek imkanı getirilmesi muhalefetin tepkisine sebep olmuştu.
Maliye Bakanlığı’nın son açıkladığı bütçe verilerine göre ‘Gizli hizmet giderleri’ başlığı adı altında yapılan örtülü ödenek harcamalarında bu yıl dikkat çekici bir artış yaşandı. Örtülü ödenekten ocakta 109 milyon 827 bin, şubatta 214 milyon 91 bin, martta 144 milyon 348 bin ve nisanda 51 milyon 487 bin liralık harcama yapıldı. Dört aydaki toplam örtülü ödenek harcaması 519 milyon 753 bin liraya ulaştı. Bu rakam geçen yıl 306 milyon 565 bin liraydı. 2014’e göre örtülü ödenek harcamalarındaki artış yüzde 70’i aştı. Son 13 yılda büyük bölümü Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başbakanlığı döneminde yapılan örtülü ödenek harcamaları 8 milyar liraya yaklaştı. 2003’te 103 milyon lira örtülü ödenek harcaması yapılırken 2014’te bu rakam yüzde 1.000’lik artışla 1 milyar 75 milyon liraya çıktı.
Örtülü ödenek, geçen mart ayında TBMM’de kabul edilen torba yasayla bir defa daha gündeme geldi. AKP’nin son dakikada verdiği Cumhurbaşkanlığı bütçesine de örtülü ödenek konulmasını içeren önerge torba yasaya eklenmiş ve kabul edilmişti. Cumhurbaşkanına da örtülü ödenek harcaması imkanının getirilmesi Meclis’te muhalefetin sert tepkisine sebep olmuştu. CHP Grup Başkan Vekili Akif Hamzaçebi Anayasa gereği sorumsuz olan bir Cumhurbaşkanı’na istihbarat hizmetleriyle, doğrudan yürütmeyle, devletin gizli istihbarat faaliyetleriyle ilgili bir işlemi, görevi vermek mümkün olamayacağını belirtmişti. Hamzaçebi, “Bu önergeyle parlamenter sistem bekleme odasına alınmış olacak. Bu anayasal darbedir.” demişti. MHP Grup Başkan Vekili Oktay Vural da Anayasa gereğince Cumhurbaşkanı’na tanınan görevler içinde istihbarat yapmanın olmadığını belirterek, “Anayasa gereğince Cumhurbaşkanı’na tanınmamış bir görevi ifa etmek amacıyla bir ödenek konulması mümkün değil. Cumhurbaşkanı istihbaratçı mı, MİT’çi mi ya?” demişti. CHP, torba yasa Resmi Gazete’de yayımlandıktan bir gün sonra 16 Nisan’da Cumhurbaşkanlığı bütçesine örtülü ödenek konulmasını öngören düzenleme hakkında yürütmenin durdurulması talebiyle Anayasa Mahkeme-si’ne iptal davası açtı. AYM, CHP’nin iptal başvurusunu esastan görüşmeye karar verdi.
Örtülü ödenek nedir?
Örtülü ödenek harcamalarını, 5018 sayılı ‘Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 24. maddesi düzenliyor. Örtülü ödenek yasada “Kapalı istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, devletin millî güvenliği ve yüksek menfaatleriyle devlet itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle ilgili devlet ve hükümet icapları için kullanılmak üzere Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık bütçelerine konulan ödenek’ olarak tanımlanıyor. MİT, Emniyet, Milli Savunma Bakanlığı gibi kurumlar da örtülü ödenek kullanma yetkisine sahip. Örtülü ödeneklerin kullanılma yeri, giderin kimin tarafından yapılacağı, hesapların tutulma ve kapatılma yöntemi gibi detaylar başbakan tarafından belirleniyor. Maliye Bakanlığı her ay açıkladığı bütçe istatistiklerinde ‘gizli hizmet gideri’ adı altında tüm kurumların yaptığı örtülü ödenek harcamalarının toplamını veriyor. Hangi kurumun ne kadar harcama yaptığına ait detaylara ise yer verilmiyor.