Polisin arama yetkisine kısıtlama: Yazılı emir olmadan üst ve araç araması yapılamayacak

İçişleri Bakanlığı’n yazılı emri sonradan hazırlanmak üzere, üst ve araç aramasına izin veren yönetmeliği Batman Barosu’nun açtığı dava sonucunda Danıştay tarafından bazı maddeler iptal edildi.

İçişleri Bakanlığı, yazılı emri daha sonra hazırlanmak üzere kolluk kuvvetlerinin üst ve araç aramasına "Adli ve Önleme Arama Yönetmeliği" ile izin verildi. Yapılan bu değişikliğe Batman Barosu tarafından itiraz edildi. Baro,  yönetmeliğin 'yazılı emri sonradan hazırlanmak üzere, kolluğa üst, araç ve aracın görünmeyen yerlerinde arama yetkisi' veren maddelerine itiraz etti.

Danıştay, Batman Barosu’nun kolluk kuvvetlerinin arama yetkisini genişleten İçişleri Bakanlığı'nın "Adli ve Önleme Arama Yönetmeliği"nin bazı maddelerine karşı açtığı davada, 'Anayasal hak ihlali' gerekçesiyle kısmi iptal kararı verdi.

"Arama kolluk amirinin yazılı, acele hâllerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere sözlü emriyle yapılabilir"

Gazete Duvar’dan Metin Yoksu’nun haberine göre; Başvuruyu karara bağlayan Danıştay 10’uncu Dairesi'nin gerekçesinde, “Kişinin üstü ve eşyası ile aracının dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin aranması; İçişleri Bakanlığı tarafından belirlenecek esaslar dâhilinde mülki amirin görevlendireceği kolluk amirinin yazılı, acele hâllerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere sözlü emriyle yapılabilir” ifadeleri kullanıldı.

Gerekçede, yönetmeliğin ilgili kısmının Anayasa'nın 20'nci maddesinin ihlali olduğuna ve arama yetkisinin sadece mahkeme kararı ile olabileceği belirtilerek şunları kaydedildi:

"Anayasa’nın 20. maddesiyle çelişmektedir"

"Yönetmelikte hâkim kararı olmaksızın arama yapılmasına imkân tanınmaktadır. Anayasa’nın 20. maddesinin anılan hükmü açık olup gecikmesinde sakınca bulunan bir hâl olmaksızın usulüne uygun verilmiş hâkim kararı dışında başka bir merciin kararıyla arama yapılması mümkün değildir. Dolayısıyla kural, bu yönüyle Anayasa’nın 20. maddesiyle çelişmektedir.

Kuralda, acele hâllerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere mülki amirin belirleyeceği kolluk amirinin sözlü emriyle de arama yapılabileceği belirtilmektedir. Anayasa’nın 20. maddesinin anılan hükmü uyarınca gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde dahi kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça arama yapılması mümkün değildir. Dolayısıyla kural bu yönüyle de Anayasa’nın 20. maddesini ihlal etmektedir. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın 20. maddesine aykırıdır. İptali gerekir."

"Bu hükmün artık uygulanmaması gerekiyor"

Batman Barosu Başkanı avukat Erkan Şenses, kararın 23 Kasım 2021 tarihinde verildiğini kendilerine ise yeni tebliğ yapıldığını söyledi. Mevcut yönetmelikte İçişleri Bakanlığı tarafından belirlenen esaslar dâhilinde mülki amirin görevlendirdiği kolluk amirinin yazılı emrine bırakıldığını dile getiren Şenses "Gecikmesinde sakınca bulunmayan hâllerde de hâkim kararı olmaksızın arama yapılmasına imkân tanınmaktaydı. Yönetmelikte, acele hâllerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere mülki amirin belirleyeceği kolluk amirinin sözlü emriyle de arama yapılabileceği belirtilmekteydi. Anayasa’nın 20. maddesiyle korunan özel hayatın gizliliği hakkına ölçüsüz bir müdahale olan anılan yönetmelik hükmünün iptal edilmesiyle Anayasa’ya aykırılık hali Danıştay tarafından düzeltilmiştir. Danıştay kararının Bakanlıklara tebliğ edilmesi sonrası yönetmeliğin iptal edilen bu hükmünün artık uygulanmaması gerekiyor" değerlendirmesinde bulundu.