Putin'in gözü Türkiye-Suriye normalleşmesinde: Rus lider, Moskova'da Esad'la görüştü

T24 Dış Haberler

Kremlin, Ankara-Şam ilişkilerini iyileştirmek için girişimlerini sürdürürken Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'da Suriyeli mevkidaşı Beşar Esad ile bir araya geldi. 

Çarşamba yapılan görüşmenin basına açık ilk bölümünde Putin, "Suriye'yle sürekli temas halindeyiz ve ilişkilerimiz gelişiyor" dedikten sonra, "Uluslararası terörizmle mücadelede aldıkları önemli sonuçlardan memnun olduğunu" ifade etti.

Moskova'ya görüşmeden bir gün önce gelen Esad da Moskova'nın Ukrayna'yı işgaline desteğini bir kez daha dile getirirken bu ziyaretin Suriye'nin Rusya'yla ilişkilerinin "yeni bölümünün başlangıcı olduğunu" söyledi. 

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, toplantıdan önce gazetecilere yaptığı açıklamada iki lider arasındaki görüşmede ikili ilişkilerin ele alınacağını, "Ancak Türkiye-Suriye ilişkilerine öyle ya da böyle muhakkak değinileceğini" belirtmişti. 

AFP, Putin'in Türkiye ile Suriye arasındaki diplomatik ilişkileri iyileştirmeyi hedeflediğini; böyle bir diplomatik başarının Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle izole dönemde kendileri için önemli olacağını ifade etti.

Anadolu Ajansı'nın diplomatik kaynaklardan aktardığına göre, dün Rusya'ya gitmesi planlanan Türk heyeti, bugün Rusya, Suriye ve İran'dan heyetlerle Suriye konulu bir toplantı gerçekleştirecek. Türk heyetine, Dışişleri Bakan Yardımcısı Burak Akçapar başkanlık edecek. 

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye ve Suriye arasında dışişleri bakanları seviyesinde bir görüşme yapılmasına hazırlık için teknik toplantı yapılması teklifinin Rusya'dan geldiğini belirtmişti. 

2011'de başlayan Suriye İç Savaşı'nda Rusya ve İran Şam'ı desteklerken, Türkiye siyasi rejimin karşısında olan muhalif grupları destekledi. 

Rusya, Türkiye ve Suriye arasındaki normalleşme sinyallerini destekler ve sürecin ilerlemesi için rol oynamaya çalışırken ABD, Şam'la böyle bir normalleşme için "doğru zaman olmadığını" savunuyor.

Suriye İç Savaşı ve Türkiye

Suriye’de protestoların şiddetle bastırılmaya çalışılmasıyla 15 Mart 2011’de başlayan ve hâlâ devam eden, terör örgütlerinden devletlere birçok tarafın dahil olduğu, 2. Dünya Savaşı sonrası dönemin en kanlı çatışmalarından olan Suriye İç Savaşı Şam yönetiminin Batı dünyasıyla bağlantısını kopardı. Şam’ın ülkenin bazı bölümlerinde kontrolü kaybetmesiyle oluşan güç boşluğundan faydalanan IŞİD gibi radikal İslamcı gruplar da savaşın tarafı haline geldi.

Türkiye, savaş boyunca Esad’ı devirmeye çalışan muhalif gruplara destek verdi. Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı ve Ahmet Davutoğlu’nun başbakanlığında Türkiye, artan IŞİD saldırıları nedeniyle Şah Fırat Operasyonu’nun düzenleyerek TSK’yı Suriye’ye soktu ve Süleyman Şah’ın naaşını taşıdı.

Türkiye, Suriye’nin kuzeydoğusunu terör örgütü olarak tanıdığı SDG’nin kontrol etmesini de bir ulusal güvenlik tehdidi olarak görüyor. ABD’nin IŞİD’le mücadele ve devamında SDG ile YPG’yi desteklemesi, Ankara-Washington hattında bir gerginlik konusu.

Türkiye 2016'dan bu yana Suriye'nin kuzeyine dört kapsamlı operasyon düzenledi. Bu harekâtlar; 2016'da Cerablus, El-Bab ve Halep'e yapılan Fırat Kalkanı, 2018'de Afrin ve Halep'e yapılan Zeytin Dalı, 2019'da Rasulayn ve Tel Abyad'a yapılan Barış Pınarı, 2020'de İdlib'e yapılan Bahar Kalkanı harekâtları.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, savaş boyunca Esad karşıtı birçok söylem kullandı, Suriye liderine, “katil”, “terörist” dedi, “Muhaliflerin Esad’ı indireceğini” söyledi. Bu dönemde birçok AKP yetkilisi ve iktidara yakın medya kuruluşu Esad’a "Esed" diye hitap etmeye başladı.

2022’de Türk dış politikası İsrail, Mısır ve Ermenistan gibi geçmişte krizler yaşadığı ülkelerle normalleşme sürecine girerken Şam da gündeme geldi. Çavuşoğlu, Ağustos 2022’deki bir konuşmasında Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad ile Ekim 2021’de görüştüğünü kamuoyuna duyurdu. Ankara’dan Şam ile de normalleşme sürecine girilebileceğine dair sinyaller gelmeye başladı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Endonezya’daki G20 liderler zirvesi sonrası yaptığı açıklamada, Esad ile ilgili soruya, “Siyasette ebedi olarak dargınlık, kırgınlık, küslük olmaz. Haziran seçiminden sonra bir sil baştan yapabiliriz” yanıtını vermişti.

Erdoğan, 23 Kasım’da yaptığı grup toplantısında da, "Esad ile görüşme olabilir, siyasette küslük dargınlık olmaz eninde sonunda adımlarımızı atarız" demişti.

Erdoğan ve Esad, son olarak 2011'de telefonda görüşmüştü.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da 2022'nin sonunda Moskova’da Suriyeli mevkidaşı Ali Mahmud Abbas ile görüşmüştü. Toplantıya iki ülkenin istihbarat başkanlarının yanı sıra Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu da katılmıştı.