Reyhanlı'ya sınırdan günde 1500 ton mazot geçiyor

Son günlerde sıkça güvenlik güçleri ile çatışmaya giren, dağılmaları için gaz bombaları ile müdahale edilen akaryakıt kaçakçılarının büyük bölümü, kaçakçılığın merkezi olarak gösterilen Hatay Reyhanlı’da ve sınırın diğer yakasında yaşıyor. Reyhanlı’da mazot, tek geçim kaynağı olarak her kesimin vazgeçilmezi haline gelmiş durumda. İlçeye bağlı sınır köylerinin hemen hepsinde mazot ticareti yapılırken, Suriye tarafında mazot ticareti Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ve muhalif grupların denetiminde yapılıyor. Suriyelilerin sınır hattına kadar getirilen akaryakıt, varillerle köylere aktarılıyor, buradan Türkiye’nin her bölgesine sevkiyat yapılıyor. Sokak aralarında, yol üstünde bile kaçak mazot satılıyor, evler mazot varilleri ile dolup taşıyor. Son dönemde Genelkurmay, ardı ardına, sayıları 5 bini bulan kaçakçı gruplarının güvenlik güçleri ile çatıştığı açıklamaları yapıyor. 

Esad geri çekilince...

Milliyet gazetesinden Namık Durukan'ın haberine göre, Suriye’de yaşanan iç savaşta, Esad yönetiminin, Türkiye sınır hattından çekilmek zorunda kalması, buralardaki petrol kuyularının muhaliflerin eline geçmesine neden oldu. Kuyuların bir bölümü ÖSO,  Rimelan bölgesi ise PKK’ya yakınlığı bilinen PYD’nin kontrolünde. Esad, petrol arıtma tesislerini elinde tutarken, rafinerinin bulunduğu Humus’un bir bölümünü Esad, bir bölümünü ÖSO kontrol ediyor.

Cephane alıyorlar

Bu yüzden çıkartılan akaryakıt, ilkel yöntemlerle ayrıştırılıyor. Muhaliflerin ve Kürt grupların elindeki kuyulardan çıkartılan akaryakıt, Haseki ve Deyrazor bölgesinde 220 litrelik varillere yüklenerek, Rakka güzergahından, Halep ve İdlip’e getiriliyor. Burada ilkel arıtma tesislerinde ayrıştırılıp, sınıra yakın kesimlerdeki merkezlere taşınıyor. Taşıma işlemine ÖSO göz yumuyor. Yakıt işlendikten sonra sınırdaki toplanma merkezlerinde Türkiye’den Suriye’ye geçen kaçakçılara satılıyor. ÖSO bağlantılı olduğu söylenen gruplarca sınıra taşınan variller, burada, katırlara yüklenerek, Türkiyeli kaçakçılara teslim ediliyor. Bu işlemlerin yapıldığı bölgeler, El Nusra Cephesi, Ahrarı Şam, Özgür Tugaylar, Davut Tugayları, El Faruk Tugayları’nın oluşturduğu koalisyon tarafından denetleniyor.

Reyhanlı’da kaçakçılarla konuşuyoruz. ÖSO’nun izni olmadan bölgede faaliyet gösterilemeyeceğini, akaryakıt satışından kazanılan paranın ÖSO tarafından silah ve cephane alımı için kullanıldığını anlatıyorlar.

Gecede 1500 ton

Verdikleri bilgiye göre, Suriye’den her gün sadece Reyhanlı bölgesine günde yaklaşık bin 500 ton yakıt giriyor. Bir katıra yaklaşık 60 litre mazot, yani 6 bidon yükleniyor. Kamyon, traktör, minibüs ve pikap türü araçlarla sınırdan köylere getirilen mazotun günlük bilançosunun 1.800 ila 2 milyon lira arasında olduğu belirtiliyor. Türk kaçakçılar mazotun litresini sınırdan 1.200 liraya alıyor, 1.800 ila 2 bin 400 liraya üçüncü şahıslara satıyor. Üçüncü kişiler aracılığıyla, mazot Türkiye’nin bir çok bölgesine dağılıyor. Bir kişi yaptığı kaçak mazot ticaretinden günde 500 ila bin lira arasında para kazanıyor.

Mazot kent

Suriye’den gelen yoğun göç dalgası ile dikkati çeken daha sonra bombalı araç saldırıları ile gündeme oturan Reyhanlı, kaçakçılığın merkezi konumunda. Tabelada 62 bin 300 olarak gösterilen ilçe nüfusu Suriyeli sığınmacılar nedeniyle üçe katlanmış. Tarım dışında bölgedeki tek gelir kaynağı sınır ticareti ve kaçakçılık.

Özellikle bombalı saldırıdan sonra kaçak mazot ticareti başını alıp yürümüş. Suriye’den küçük gruplarla yapılan kaçakçılığın artık yüzlerce, hatta binlerce kişiyle yapılmaya başlandığını anlatıyorlar. İsmini vermek istemeyen ve küçük çaplı kaçak mazot ticareti yapan bir Reyhanlılı, iki aydan beri askerin sınır hattında kontrolleri sıklaştırdığını ve kaçakçılara etkili müdahale edilmeye başlandığını aktardı. Buna rağmen sınırdaki kaçak mazot ticareti devam ediyor.  

Sınırdaki köy ve evlerde varilden bol bir şey yok

İlçede sığınmacı Suriyeliler dahil, halkın üçte biri kaçak mazot ticaretinden gelir elde ediyor.  Sınıra 5 kilometre mesafede olan Reyhanlı’nın etrafındaki köylerin büyük bölümünün geliri kaçak mazota dayalı. Reyhanlı’ya bağlı Yuvalı, Oğulpınar, Alakuzu ve Beşaslan köylerini geziyoruz. Özellikle Oğulpınar ve Beşaslan köyünde yoğun bir mazot hareketi var. Köylerdeki evler ve sokak araları mozot bidonları ile dolup taşıyor. Traktörler, kamyonlar, tırlar evlerdeki varilleri yükleyerek köyden ayrılıyor. Mazot alımı sokak arasında, yol üstünde bile rahatlıkla yapılabiliyor. Mazot varilleri, sınıra motorlu araçların yanı sıra at arabalarıyla da taşınıyor.

Adrese teslim

Sınırdaki kaçak mazot ticareti daha çok gece yapılıyor. Gündüz az sayıda araç köylere girip çıkış yaparken gece hummalı bir hareketlilik yaşanıyor. Türkiye’ye mazot getirmek için Suriye’nin sınır kesimlerinde toplanan kaçakçıların sayısı ilerleyen saatlerde yüzleri ve binleri buluyor. Suriye’den kaçak mazot taşıyan kaçakçıların tamamına yakını Suriyelilerden oluşuyor. Bu gruplar, mazotu sınıra kadar getirip, Türk kaçakçılara teslim ediyor.  

Askere saldırıya izin vermeyiz

Kaçakçılar, güvenlik güçlerinin son iki aydır artan müdahalelerinden şikayetçi. Adını vermek istemeyen bir Türk kaçakçı, güvenlik güçlerinin daha önce müdahale etmediğini, ancak bir süre önce müdahale etmeye başladığını söylüyor. “Bizim askerimizle çatışma gibi bir durumumuz olamaz. Bölgede kaçakçılığın dışında başka bir seçeneğimiz yok. Binlerce Suriyeli Türkiye’ye geldi. Reyhanlı’da  bir anda fiyatlar arttı. Mecburen insanlar kaçağa yöneldi. Asker şimdiye kadar müdahale etmiyordu, ne oldu anlayamadık. Askerimize kurşun sıkmayız, sıkılmasına izin vermeyiz. Suriyeliler ise ellerindeki mallarını yakalatmamak amacıyla ateş açıyor.” diyor.

‘Reyhanlı bu yükü kaldırmaz’

Savaş nedeniyle Suriye’den kaçıp Antakya bölgesine gelen ailelerin büyük bölümü Reyhanlı’da yaşıyor. İlçe merkezinde yaşayan her üç aileden ikisi Suriyeli. Yerli halk, Suriyelilerin gelişi ile düzenlerinin bozulduğunu, iş imkanının ortadan kalktığını, ilçenin bu yükü kaldırmadığını anlatıyor. İlçede oturan Suriyeli aileler ise kendilerine iş imkanı yaratılmasını, bu duruma fazla dayanamayacaklarını belirtiyo. Bükülmez köyü  karşısındaki Suriye topraklarındaki Atma kampında 6 bini aşkın sığınmacı yaşıyor. Kamp Türkiye tarafından yönetiliyor ve tüm ihtiyaçlar Reyhanlı’dan karşılanıyor.

Suriye’deki savaş nedeniyle her gün onlarca aile Türkiye’ye gelmeye devam ediyor. Reyhanlı’ya gelenlere yer tahsisi en büyük sorun. Kamplara gitmek için yetkililerden yardım isteyen aileleri Reyhanlılılar doyuruyor. Suriyelilerin durumu Reyhanlı da halkı ikiye bölmüş durumda. Bazıları, istmeseler de gelen Suriyelilere kucağını açmaya devam edip her türlü yardımı yapmaya çalışırken bazıları da devletin bu konuda köklü bir çözüm getirmesini istiyor. Suriyelilerin gitmesini isteyenler de azımsanmayacak sayıda.

Suriye’den Reyhanlı’ya yaptıkları ölüm yolculuğunu anlatan Abdulkerim Ali, “Çocuklarımız babasız kaldı, kadınlarımız kocalarından oldu. Şimdi de her şeyimizi kaybettik” diyor ve şöyle devam ediyor:

“Başımızı koyabilecek bir yer bulunması için devletten yardım bekliyoruz. Beş gün oldu, Bizi alıp kampa götüreceklerini belirtmelerine rağmen gelmediler. Boş işyerinde yatıp kalkıyoruz. Bodrum katında 100 kişi daha var. Bizim kaçmamız bir mucize oldu, ölümden kaçtık. Yolda kaçış sırasında şehitlerimiz oldu. Genç bir hanımın eşi, birinin annesi şehit oldu. Yaralılarımız, ayağı kopanlar oldu.”

Kaçak çay ve sigara sırtta

Sınıra yakın Alakuzu köyünden sınır hattına doğru ilerlerken, Suriyeli olduklarnı öğrendiğimiz iki kişi, Suriye topraklarına doğru ilerliyor. Ağaçların arasından bir asker durduruyor. Ancak Suriyeliler, ayrılmayarak bir süre orada oturmayı tercih ediyor, ardından da uzak bir noktadan Suriye topraklarına giriyor. Bu sırada 200 metre ötede dört kişi, tel örgüleri aşarak Suriye’den Türkiye’ye giriş yapıyor. Sınırın bir çok kesiminden Türkiye’den Suriye’ye, Suriye’den Türkiye’ye geçiş yapmak zor değil.

Suriye’den yalnız akaryakıt değil, kaçak mal girişi de yapılabiliyor. Sınır hattında gezerken Beşaslan köyü yakınlarında Suriye’den sırtlarındaki yükle Türkiye’ye giren bir grubu tespit ediyoruz. Yükleri kaçak çay ve sigara. Sınırdan geçtikten sonra 300 metre arazide yürüyen bu grup, daha sonra yola çıkarak, kendilerini bekleyen bir otomobile atlayıp bölgeden uzaklaştı. Bu manzaraları bölgede her saat görmek mümkün.

Kaçak tehlike saçıyor

Suriye’den Türkiye’ye getirilen ve köylerdeki evlerde depolanan mazot, tehlike saçıyor. Hemen her evden mazot kokusu geliyor. Saf mazotun yanısıra içinde solvent, tiner ve değişik maddelerin katıldığı, mazot diye satılan yakıt da var. Varillerin içine katılan değişik maddeler bomba etkisi yapabiliyor. Reyhanlı’da bir süre önce bir ambarda istiflenen mazot varillerinin patlaması sonucu bir kişi yaşamanı yitirdi, bir araba yandı. Bu nedenle köylerde açıkta bırakılan yakıt bidonları zaman zaman tehlike yaratabiliyor.

Yüzde 60’ı Suriyeli

Adının İsmail olduğunu belirten beton pompa operatörü genç “İlçenin nüfusu 62 bin 300. İş sahası olmadığı için gurbette yaşıyor Reyhanlılılar. Şu an Reyhanlı’nın yüzde 60’ı Suriyeli. Huzurumuz kalmadı. Sınır serbest bırakıldı. Suriye’den buraya, hırsızı, katili geçiyor. İstemiyoruz, nefret ettik. İş olayını da etkiliyor. Olan ufak tefek  işleri de onlar yapıyor, bize kalmıyor. Eskiden halk askerden korkardı, şimdi silah çekiyor. Dolayısıyla kaçakçılarla çatışma da olur başka şey de” diye anlatıyor tepkisini.