Robert Kolej'in 150 yıllık hikâyesi
Fercan Yalınkılıç
Wall Street Journal / Türkçe
Türkiye'nin en köklü liselerinden Robert Kolej bu yıl kuruluşunun 150. yılını kutlayacak. Türkiye'nin önde gelen siyasetçilerini, iş adamlarını, sanatçılarını ve düşünce adamlarını yetiştiren lise, ülke tarihinde önemli bir yere sahip.
Bülent Ecevit, Tansu Çiller, İsmail Cem gibi siyasetçileri yetiştiren lisede Halide Edip Adıvar, Halikarnas Balıkçısı, Abidin Dino ve Türkiye'ye edebiyat Nobel'ini getiren Orhan Pamuk gibi sayısız sanatçı öğrenim gördü.
Feyyaz Berker, Rahmi Koç, Nuri Çolakoğlu, Nejat Eczacıbaşı gibi isimlerin de lisesi olan Robert Kolej Türkiye'nin iş dünyasını şekillendiren sayısız işadamını yetiştirdi. Okulda öğretmenlik yapan isimler arasında Cahit Arf, Necip Fazıl Kısakürek, Behçet Kemal Çağlar sayılabilir.
Bugün, Arnavutköy – Ulus arasındaki arazide bulunan etkileyici kampüsü ve taş binalarıyla Boğaziçi'ne tepeden bakan lise Türkiye'nin çok çeşitli illerinden öğrenci alıyor. 2012-2013 yılında Robert'te okuyan öğrenciler ağırlıklı olarak İstanbul'dan olsa da, Ardahan, Van, Muş, Diyarbakır, Edirne, Sinop gibi illerden öğrenciler de lisede eğitim görüyorlar. Bu durumu okulun kurumsal gelişme direktörü olan Leyla Aktay "Elit okulu olarak algılansa da Robert aslında Türkiye'yi yansıtıyor" diye aktarıyor.
Robert Kolej'in hedeflerinin başında topluma duyarlı insan yetiştirmek geliyor. 1964 yılında bile başlanan sosyal sorumluluk projeleri bugün de devam ediyor. 200 saate varan sosyal sorumluluk görevlerinde çalışan Robertliler'in projeleri arasında görme engelli çocuklara geometri anlatmak da yer alıyor.
Hafta içi basına verilen yemekte ünlü işadamı Nuri Çolakoğlu lisenin eğitim gayesini "Bilgiyi nasıl ulaşacağını bilen insan yetiştirmek" olarak anlatıyor.
Robert Kolej'in 1000'i aşan öğrencilerinin yüzde 24'ü okuldan burs alıyor. Ancak öğrencilerin ödediği yıllık ücretler de masrafları karşılamaya yetmiyor. Okulun New York Borsası'nda yatırım yapan fonu yıllık karının belli bir kısmını okula aktararak öğrencilerin masraflarının karşılanmasına katkı sağlıyor. Okulun mezunlarından sağlanan yıllık ortalama 2 milyon dolar bağış da bir diğer gelir kaynağı.
Bugünkü etkileyici görünümüne rağmen okulun eğitim hayatına başlayışı mütevazi oldu. Toplanan yardımlarla 1863 yılında Bebek'te 4 erkek öğrenciyle eğitime başlar. Lisenin ismi okula bağış yapan iş adamı Christopher Robert'tan gelir.
Robert Kolej 4 öğrenciyle başladı
1863-1864 öğretim yılında toplam 20 öğrenci yeni liseye kayıt yaptırmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nda Müslümanların yabancı liselere kayıt yaptırması yasak olsa da her yıl en az bir öğrencinin isim değiştirerek okulun eğitiminden faydalanmak için liseye kayıt yaptırdığı varsayılır.
(Robert Kolej'in ilk öğretmenleri)
1871'de de Gedikpaşa'da bir kız okulu açılır. Üsküdar'da bir kampus arazisi alınıp bir bina inşa edilir. Kız okulu binaya 1876'da taşınır. "American College for Girls" adlı kız okulu 1914 yılında okulun şu anki kampusuna taşınır.
1908 yılında 2. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte okula Müslümanların kayıt olmasını yasaklayan kanun kaldırılır. Ancak hala öğrencilerin çoğunluğu Osmanlı'da yaşayan yabancıların çocuklarından oluşur.
Okulun ilk başkanı Dr. Cyrus Hamlin, devrinin ileri görüşlü eğitimcilerinden biri olarak tanınır. Bilimin teorik kısmın önemine inandığı kadar pratik uygulamaların da önemini kavramıştır. Aklı geliştirmek kadar sağlıklı bedene sahip olmanın gelişimdeki etkisini savunan Hamlin, okulda beden eğitimi programları başlatır. Robert Kolej'de bugün de öğrencilerini spor faaliyetlerine teşvik etmek eğitimin vazgeçilmez parçasıdır.
Baskebolu Türkiye'ye Robert tanıttı
1908 yılında Dodge spor salonunda maç yapan iki takım Türkiye'ye "Basketbol" sporunu tanıtır. Dört Robert Kolej öğrencisi ve bir mezun 1952 Helsinki olimpiyatlarına katılır.
Okulda Türkçe'nin yanısıra, İngilizce ve Latince dahil olmak üzere yabancı lisan eğitimi de verilir.
1910 yılında bugünkü kampusun inşaatına başlanır.
Ülkenin kendi mühendislerini yetiştirmesi gerektiğini düşünen okul idarecileri 1912-1913 yılında mühendislik okulu açarlar. Makine, elektrik ve inşaat mühendisliği dersleri okutulmaya başlanır.
Atatürk'ün dinlediği ilk radyo alıcısı
Robert Kolej'de yetişen mühendisler 1927 yılında Türkiye'nin ilk radyo alıcısını yaparlar. Radyo alıcısını Ankara'ya götürürler. Burada Mustafa Kemal Atatürk alıcıyı dinler ve bu alıcıdan üretilmesini ister.
1914'te patlak veren Birinci Dünya Savaşı sırasında okulda hem yiyecek hem yakıt sıkıntısı yaşanır. Şu anda Boğaziçi Üniversitesi Güney Kampusu olan o zaman ki Robert Kolej'in erkek kısmı Boğaz'a bakan stratejik konumu nedeniyle de bombalanma tehlikesi altındadır.
Alman gemilerini vurmak isteyen itilaf devletlerine ait uçakların bombalarından şarapnaller sıkça okulun kampusuna düşer.
1903 yılı mezunu olan Hüseyin Hulusi Temmuz 1923'teki Lozan Konferansı'nda Türk Delegasyonu'nun çevirmenliğini yapar.
Bebek kampüsü Boğaziçi Üniversitesi oldu
10 Eylül 1971'de Bebek Kampusu resmi olarak Türk Devletine teslim edilerek Boğaziçi Üniversitesi kurulur. Aynı zamanda erkeklere eğitim veren Robert Academy ve American College for Girls birleştirilerek karma eğitime geçilir.
Wall Street Journal