Romanya’da tartışma: Siyanürlü altın mı? Dünya kültür mirası mı?

Romanya'nın Erdek bölgesinde küçük bir dağ köy olan Verespatak'da yıllardır süren ve bir yılan hikayesine dönen siyanürlü altın madeni tartışmaları yeni bir aşamaya ulaştı.

Verespatak doğal güzellikleri ve bölgeye özgü ilginç ahşap mimarisiyle ilgi çeken küçük bir dağ köyüyken, yerleşim biriminin kaderi bir köyün altında bir altın ve gümüş madeni bulunduğunun açıklanmasıyla değişti.

Ağrılıklı olarak hisselerine bir Kanada şirketinin sahip olduğu Roșia Montană Gold Corporation Şirketi uzmanlarına göre bu maden Avrupa'nın en büyük altın madeniydi ve bölgede 2000 ton altın ve 1600 ton gümüş rezervi olduğu tahmin ediliyordu.

Şirket uzmanları ve şirketi Romanya'da faaliyete davet eden Romanya hükümeti bu madenin yoksul bölgenin kaderini değiştireceğini iddia ettiler. Vaatlere göre yeni bir köy kurulacak, eski köyün yerinde maden ocağı açılacak ve bölgeye para akacaktı.

Ancak şirketin çok üzerinde durmadığı bir ayrıntı vardı: altın ve gümüş civalı işlemi yöntemiyle çıkarılacaktı.

Civa ölümcüldü, ama şirkete göre korkmaya gerek yoktu, çünkü değerli metallerin çıkarılması esnasında kullanılan civa yüz binlerce ton atık maddeden bilahare arıtılacaktı. Doğaya ve insana bir zararı olmayacaktı.

Ancak bölge halkı kısa süren bir tereddüdün adından teklifi reddetti ve köylüler topraklarını terk etmeyeceklerini açıkladılar.

Bu kararın alınmasında bölgede aradan geçen zaman içinde meydana gelen doğa felaketlerinin, Tuna nehrindeki zehirlenmelerin ve de Macaristan'da atıkların toplandığı güvenlikli gibi görünen bir atık gölünün barajının yıkılmasının payı büyüktü

Yıllar süren çekişmede terazinin dili sivillerden ve köylülerden yana doğru dönmüştü.

Hele geçen yıl Avrupa doğayı koruma örgütlerinin de yardımıyla Romanyalı sivillerin gündeme getirdiği hamle, altın madeni yanlısı hükümeti zor durumda bırakmıştı.

Romanya doğa ve tarih mirası koruma dernekleri Verespatak köyünün ve çevresinin UNESCO kültürel insanlık mirası listesine alınmasını önerdiler.

Verespatak'ın UNESCO dünya mirasına alınması, köyün ve çevresinin civalı altın madeni tehdidinden kesinlikle kurtulması anlamına gelecekti, çünkü yasalara göre UNESCO Kültür Mirası listesindeki yerler belli bir dokunulmazlığa sahip oluyorlardı.

Bu gelişme karşısında Romanya hükümetinin nasıl bir tavır alacağı merak konusuydu. Ve hükümet hafta sonu bu beklenen açıklamayı yaptı: Romanya başbakanı Mihai Tudose hükümetinin her hususu değerlendirdiğini ve sonuçta Verespatak'ın UNESCO dünya mirası lisetesine alınması fikrini desteklemediklerini açıkladı.

Romanya başbakanı "Eğer Verespatak Dünya Mirası listesine dahil edilirse, buradan değil altın, solucan bile çıkaramazsınız" dedi, ve ülke ekonomisinin bu bölgeden çıkacak altına şiddetle ihtiyacı olduğunu söyledi.

Uzmanlar Romanya hükümetinin bu kesin red tavrının gerisinde hükümet ve altını çıkarmak üzere sözleşme yaptığı Kanada şirketi arasındaki tartışmalara dikkat çekiyorlar.

Romanya basını şirketin Romanya'da bir türlü faaliyete başlatılamayan altın madeni nedeniyle büyük zarar ettiğini ve bu nedenle de bir Amerikan mahkemesinde Romanya hükümetine karşı 4.4 milyar dolarlık dava hazırlıkları yaptığını öne sürüyor.