Rotary Evaporatör Nedir? Rotary Evaporatör Sistemini Oluştumak İçin Gerekli Sistem Bileşenleri Nelerdir?
Rotary Evaporatör – Döner Buharlaştırıcı cihazları; genel olarak vakum altında buhar basıncı düşürülerek, çözücülerin düşük sıcaklık altında buharlaştırılması için kullanılan cihaz grubudur.
Düşük buhar basıncı çözücülerin hızlı bir şekilde düşük sıcaklıkta buharlaşmasını ve ana maddenin sıcaklıktan etkilenmeden çözücüden ayrılarak alınmasını sağlar.
Uygulamanın etkinliği, sıcaklık kontrollü banyo – vakum değeri – kondanser soğutma sıcaklığının korreaslasyonu ile alakalıdır.
Sistem genel olarak Rotary Evaporatör – Döner Buharlaştırıcı, Vakum Pompası, Vakum Kontrol Sistemi ve Soğutmalı Sirkülatörden oluşur.
Sistem Bileşen Tanımları ve İşlevleri;
- Rotary Evaporatör – Döner Buharlaştırıcı:
Sistemde adını veren ana cihazdır. Kondanser (Yoğuşturucu ), Döner Motor Aksamı, Sıcaklık Kontrollü Su / Yağ Banyosu, Buharlaştırma Balonu ve Toplama Kabı ana aksamlarından meydana gelmektedir.
Döner motor aksamı, buharlaştırma balonu içerisindeki çözücü / numune karışımının yüzey alanını arttırmak ve işlem etkinliğini arttırmak için kullanılır.
Sıcaklık kontrollü su / yağ banyosu, buharlaştırma balonu içerisindeki çözücü / numune karışımının istenilen sıcaklık değerinde stabil sıcaklık değerinde koşullandırılmasını sağlar.
Kondanser, buharlaşan çözücünün kondanser’de yoğuşturulup, toplama balonunda yoğuşturulmasını sağlar.
- Vakum Pompası ve Vakum Kontrol Sistemi:
Her ne kadar, yapılan uygulamaya adını veren cihaz Rotary Evaporatör – Döner Buharlaştırıcı olsa da, işin en önemli kritik kısımlarından biri kontrollü vakum uygulanmasıdır.
Yukarıda belirtildiği üzere, uygun sıcaklık değerindeki vakum değeri işlem performasını direkt etkilemektedir.
Bu nedenle, sadece kontrolsüz kullanılan vakum kaynağı, işlemleri olumsuz etkilemekte, yetersiz vakum ile buharlaştırmanın sağlanamaması, fazla vakum ise çözücünün kaynaması, taşarak numune kaybına sebep olmasına neden olmaktadır.
- Sirkülatör – Soğutmalı Su Banyosu – Chiller:
Buharlaşan çözücünün, kondanserde yoğuşturulduğunu yukarıda belirtmiştik. Kondanserde soğutucu olarak genel olarak su kullanılır. Alternatif olarak ise ethanol, monoetilengliko l- su karışımı gibi karışımlar sağlanabilir.
Geleneksel kullanımda, musluk suyu rotary evaporatör – döner buharlaştırıcı cihazlarında yaygındır. Ancak musluk suyu sıcaklığının kontrol edilememesi, yaz / kış sıcaklık farkları, debi düzensizliği gibi durumlar işlem performansını etkilemektedir. Bunun yanı sıra, musluk suyu kullanımını kaynaklı suyun boşa akıtılması, geri döngüsünün olmaması ve dolayısı ile çevreye verilen zarar da gözardı edilmemelidir.
Bu noktada, Sirkülatör cihazlarının kullanımı ile hem tanımlı sıcaklıkta uygulama sağlanması hem de kapalı çevrim soğutucu akışkan kullanımı sayesinde hem işlem performansını arttırılmakta, hem de çevreye zarar verilmemektedir.