Rus bakan rüşvetçi mi, 'provokasyon kurbanı' mı?

Kremlin'de ipleri elinde tutan, hemen hepsi eski KGB kökenli "şahinler"e karşı, yıllardır denge unsuru olmaya çalışan "liberal" ekibin önde gelen isimlerinden, Ekonomik Kalkınma Bakanı Aleksey Ulyukayev'in 2 milyon dolar rüşvet alma iddiasıyla gözaltına alınıp koltuğunu yitirmesi, Moskova'da yanıtı henüz belli olmayan çok sayıda soruyu gündeme taşıdı.

Aslında tüm soruları, bir tek soruya indirgemek mümkün:

"Ulyukayev devlet kontrolündeki en büyük petrol şirketi Rosneft'ten tehditle istediği 2 milyon dolar rüşveti alırken suçüstü yakalandı mı? Yoksa bakanın ilk savunmasında söylediği 'Provokasyon kurbanıyım' sözleri gerçeği mi yansıtıyor?"

Bu tartışmaları körükleyen, Ulyukayev'i itham eden Soruşturma Komitesi'nin (özel savcılık makamı) henüz kamuoyunun önüne kesin bir delil koymamış olması.

İddiaya göre Ulyukayev, Başneft adlı petrol şirketinde devlete ait yüzde 50'lik payın, devlet kontrolüneki Rosneft petrol şirketine yaklaşık 5 milyar dolara satışı için hükümet adına olumlu görüş beyan etmek için 2 milyon dolar rüşvet aldı.

Rus bakanın, pazartesi akşamı Rosneft'in Moskova'daki ofisinde içi para dolu çantayı teslim aldığı sırada, başından beri takipte olan güvenlik güçleri tarafından suçüstü yakalandığı açıklandı.

Ancak her dakika Rusya basınına yansıyan yeni haberler, iddialar, ayrıntılar soru işaretlerini arttırmaya devam ediyor.

Kommersant'a konuşan bazı kaynaklar, banknotlarda değil, paranın bulunduğu çantada Ulyukayev'in parmak izi olduğunu söylüyor.

Diğer yandan benzer büyük rüşvet operasyonları sonrası medyaya güvenlik güçleri tarafından sık sık video ya da fotoğraflar servis edilmesine rağmen, Ulyukayev olayında henüz ortada "tartışmasız kanıt" yok.

Kimileri, 2015 yılı deklarasyonunda eşiyle birlikte 75 milyon ruble (1 milyon eurodan biraz fazla) yıllık gelir beyan eden, sahip olduğu arsalar ve evlerin bedeli 20 milyon dolar civarında tahmin edilen bakanın, "5 milyar dolarlık özelleştirme işinde etkili olma karşılığında 2 milyon dolar gibi görece düşük bir rüşvet talep etmesinin inandırıcı olmadığını" savunuyor.

Bazı gazeteciler, eğer bir soru sorulacaksa, 2 milyon dolar rüşvetten önce, yıllardır bürokrat maaşıyla yaşayan bir ismin bu kadar büyük servetinin kaynağının nereden geldiğinin sorulması gerektiğini düşünüyor.

Önde gelen isimlerin olayla ilgili tepkileri de birbirinden hayli farklı.

Başbakan Dmitri Medvedev'in "Bu olay benim algımın ötesinde" sözleri çok tartışıyor ve çaresizliğine yoruluyor.

Diğer yandan eski Maliye Bakanı Aleksey Kudrin, rüşvet olayına inanmadığını söyleyip ekliyor: "Bu olay hükümet için dramatik bir durum. Olayın gölgesi hükümetin üstüne düşüyor."

Rusya Sanayici ve İşadamları Birliği Başkanı Aleksandr Şohin, "Bu ülkenin en güçlü isimlerinden olan İgor Seçin'den 2 milyon dolar rüşvet istemek için çılgın olmanız gerekir. Bence çok fazla soru işareti var. Bu olayın açıklaması yeteri kadar ikna edici değil" diyor.

Çıkarıldığı mahkemece iki ay ev hapsi kararı verilen Ulyukayev için en sert yorumlardan biri ise Komünist Parti lideri Gennadi Zyuganov'dan geldi.

Ulyukayev başta olmak üzere hükümetteki liberal isimlerin ekonomi politikalarını ülke için "yıkım" diye niteleyen Zyuganov, "Şaşırmadık. Bu olay uzun süredir bekleniyordu. Görünüşe göre devlet kaynaklarından istifade etmeye kalkmış. Bu olay Çin'de olsa rüşvet alanı asarlardı" diye konuşuyor.

Ancak olayın bir rüşvet vakası değil, Rusya petrol sektörünün perde arkasında yaşanan iktidar kavgası olduğunu düşünenler de az değil.

Kremlin yanlısı Komsomolskaya Pravda gazetesinde yayımlanan Konstantin Smirnov imzalı analizde, Rosneft'in Başneft hisselerini satın alması sırasında liberal bakanlardan itirazlar geldiğini, ancak Rosneft'in CEO'su olan İgor Seçin'in Başkan Putin'i ikna ettiği haberlerinden hareketle, "Görünüşe göre ortada banal bir rüşvet vakası değil, petrol hisselerinin kontrolüyle ilgili en tepeden devam eden kapsamlı savaş var. Ulyukayev burada sadece bir piyon" diyor.

Rus basınındaki yorumların çoğunda, bir zamanlar Kremlin'de Putin'in yardımcısı olarak görev yapan ve YUKOS'un patronu Mihail Hodorkovski'nin tutuklanmasında etkili olduğu söylenen "gri kardinal" lakaplı Seçin'in yönettiği Rosneft'in, petrol piyasasında daha da büyümek istediği ve yaşanan son olayların buna engel çıkaran "liberal ekibe" verilen bir mesaj olabileceği vurgusu öne çıkıyor.

Başneft'in yüzde 50'lik hissesinin özelleştirilmesi hükümette büyük tartışmaları berberinde getirmişti. Liberal kamptaki bazı bakanların, "Özelleştirmeye, krizde büyüyen bütçe açığını kapatmak için ihtiyacımız var. Eğer devlete ait bir şirketin hisseleri, devlet kontrolündeki bir başka şirket tarafından satın alınırsa bu özelleştirmenin ruhuna uygun olmaz" itirazları medyaya yansımıştı. Ancak sonunda Putin'in Rosneft'ten yana tavır almasıyla liberallerin dediği olmamıştı.

Putin'in dün "güvensizlik" gerekçesiyle görevden azlettiği Ulyukayev eğer suçlu bulunursa 15 yıla kadar hapis cezası alabilir.