"Rusya özel telsiz kanalından yapılan çağrıları yanıtsız bıraktı, TSK bunun için uçağın milliyetini tespit edemedi"

Türkiye’nin Rus uçağını düşürmesinin arkasından ilginç bir detay çıktı. Diplomatik kaynaklar, 3 - 4 Ekim’de Rus uçaklarının Türk hava sahasını ihlal etmesinin ardından yaşanan krizden sonra Rusya Hava Kuvvetleri Komutan Yardımcısı Tümgeneral Sergey Dronov’un, 15 Ekim’de Ankara’ya geldiğini hatırlatarak, bu ziyarette Suriye’de operasyon yapan Rus uçaklarıyla Türk jetlerinin karşı karşıya gelmemesi için Özel Telsiz Kanalı Kullanımı anlaşması imzalandığı ifade edildi. Ancak Rus uçaklarının bu anlaşmaya uymayarak çağrıları yanıtsız bıraktığı TSK'nın bunun için uçağın milliyetini tespit edemediği iddia edildi. 

.Hürriyet’ten Deniz Zeyrek’in haberine göre, Üst düzey bir yetkili, Dronov’un ziyareti sırasında ABD ile Rusya Hava Kuvvetleri arasında imzalanan ‘Özel Telsiz Kanalı Kullanımı’ anlaşmasının Rusya ile Türkiye arasında da imzalandığını anımsatarak şu bilgileri paylaştı:

“Rusya 15 Ekim’de Ankara’daki görüşmelerde ‘Biz Suriye’de sadece bir telsiz kanalı kullanıyoruz. Bizimle o kanaldan temasa geçin, uyarılarınızı o kanaldan yapın, sorun çıkmasın’ mesajı verdi.

Türkiye bunu kabul etti ve o günden itibaren bütün uyarılar o kanaldan yapıldı.

Aynı kanal, ABD Hava Kuvvetlerince de kullanıldığında, Türkiye’nin Suriye’ye yaptığı uyarılar aynı zamanda hem Rus hava üssünden, hem ABD’nin İncirlik’teki radarlarından kaydedildi.

"Cevapsızlık ‘ciddi tehdit’"

Türk pilotlar 5 dakika boyunca Hatay’ın güneyinde önce batıdan doğuya, ardından doğudan batıya yönelerek Hatay’ın güneyinde daireler çizen iki uçağı - özel kanaldan 10 kez uyardı.

Son uyarı uçaklar Cisr al Şuğur’un batısındaki Bidama kasabası semalarından Batıya dönüp Yamadi istikametine ilerlerken yapıldı.

Özel kanaldan yapılan hiçbir uyarıya karşılık vermeyen iki uçağın milliyeti bu nedenle saptanamadı.

Rusya ile anlaşmaya rağmen iki uçağın da özel kanaldan iletişim kurmayıp Tük hava sahasına yaklaşmayı sürdürmesi, Türk pilotların uçakları ‘Profil: Suriye uçağı’, durumu da angajman kuralları çerçevesinde ‘ciddi tehdit’ olarak algılamasına neden oldu.

 Uçaklardan biri dönüp diğeri ilerlemeyi sürdürünce de Hatay semalarında devriye gezen THK’ne ait F-16 ateş açtı.”

Yetki kuvvet komutanında

Hürriyet’in güvenlik kaynaklarından aldığı bilgiler, Rus uçakları son birkaç gündür benzer bir rota ile uçuşlarını sürdürüp Türk hava sahasını ihlal etme aşamasına gelince, konu 22 Ekim Pazar günü yapılan Güvenlik toplantısında değerlendirildi. Başbakan Ahmet Davutoğlu, o toplantıda Genelkurmay Başkanı’na ‘angajman kurallarının’ uygulanması çerçevesinde siyasi direktif verdi. Genelkurmay Başkanı da emir-komuta silsilesi içinde Hava Kuvvetleri Komutanı’na Türkiye’nin ilan ettiği kurallara uyulmadığında tehdidin bertaraf edilmesi emrini verdi. 23 Ekim sabahı da 5 dakikalık bir süre içinde 10 uyarıya rağmen ihlal gerçekleşince de kurallar uygulamaya sokuldu.

"Pilot tam yetkilidir"

Askeri bir yetkili, 5 dakika boyunca süren gelişmelerin Hava Kuvvetleri Komutanı’nın bilgisi çerçevesinde gerçekleştiğine dikkat çekerek, şu bilgiyi verdi: “Angajman kuralları için düğmeye basıldığında pilotlar belirli bir prosedüre tabidir ve tam yetkilidir. ‘Combat-çatışma-’ aşaması olarak görülen bu prosedürde üslerle onay sorulmaz ama bilgi verilir. Pilotların ‘emergency’ durumunda attıkları her adım, ilgili komutanlar tarafından anlık takip edilmektedir. 5 dakikalık zaman aralığında Eskişehir’deki Muharip Hava Kuvveti ve Hava Füze Savunma Komutanı Korgeneral Mehmet Şanver ile Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Abidin Ünal da bilgilendirildi. İki komutanın ‘vurmayın’ emri olmadığı için de pilotlar prosedürü tamamladı.”

Rus uçakları neden o rotada uçuyor

Bir güvenlik yetkilisi Rus uçaklarının neden Türkiye sınırına sıfır uçtuğu sorusuna da şu yanıtı verdi: “Türkmenlerin hâkim olduğu tepelerin güney yamaçları zaten Suriye topçusu tarafından bombalanıyor. Ancak kuzey yamacın hedef alınması ancak uçakların tepenin arkasına dolanmasıyla mümkün oluyor. Bu yüzden de Suriye ve Rusya uçakları son dönemde ihlali göze alarak Tepelerin Türkiye’ye bakan kuzey yamaçlarını bombalamayı hedefliyor.”

Bir süre uçmayacaklar

Rusya Hava Kuvvetleri, olaydan sonra Türkiye sınırındaki hava operasyonlarına ara verdi. Türkiye de IŞİD ile mücadele çerçevesinde Suriye hava sahasına girip IŞİD mevzilerini bombalama operasyonlarını geçici bir süre için durdurdu. İki tarafın da ortalık yatışana ve iki ülke arasındaki diyalog kanalları açılıncaya dek ihtiyatlı devam etme kararlılığında olduğu öğrenildi.