Rusya'ya alternatif aranıyor

Ukrayna krizinin tehlikeli bir mecraya yönelmesi Avrupa'daki enerji tartışmasının yeniden alevlenmesine yol açtı. Almanya da geniş ölçüde Rus ham petrol ve doğalgazına bağımlı bir ülke. Enerji hammaddesi ithalat payının 2013 yılında yüzde 71'e yükselmesi Başbakan Angela Merkel'in ifadesiyle "Alman enerji politikasının tümüyle gözden geçirilmesini gerektiriyor."

Rusyasız olmuyor

Almanya'nın enerji hammaddesi ihtiyacını karşıladığı ülkelerin başında Rusya Federasyonu geliyor. Almanya ham petrolünün yüzde 35'ini, doğalgazının yüzde 38'ini ve taş kömürünün de yüzde 25'ini Rusya'dan alıyor. Bu dev hacimli ithalatı ikame edecek alternatif ise bulunmuyor.

Almanya, doğalgaz tüketiminin ancak yüzde 15'ini kendi kaynaklarından karşılayabiliyor. Doğalgazının büyük bölümünü ise Norveç ve Hollanda'dan karşılıyor. Uzmanlar, bu iki ülkenin Almanya'ya ihraç ettiği miktarı kısa vadede artırabileceğini ancak Norveç ve Hollanda'nın doğalgaz rezervlerinin tükenmeye yüz tuttuğunu belirtiyorlar.

Kaya gazı gündemde değil

Teorik alternatif olarak, Cezayir, Katar ve ABD'den tankerlerle soğutulup sıvılaştırılmış doğalgaz getirtilmesi mümkün. Ancak ABD'deki sıvı doğalgaz yükleme limanları henüz inşaat aşamasında. Almanya'nın da sıvı gaz boşaltma tesisleri bulunmuyor. Öte yandan spot piyasada kısa vadede yüksek miktarda doğalgaz satın alma imkânı da yok. Fukuşima felaketinden beri Japonya çok yüksek miktarda doğalgaz ithal ettiği için piyasadaki arz zaten oldukça sınırlı kalıyor.

Rus doğalgazına olan bağımlılık son haftalarda kaya gazı seçeneğinin de tartışmaya açılmasına neden oldu. Yerin derinliklerindeki kayalık tabakadan basınçlı su ve kimyevi maddelerin yardımıyla kaya gazı çıkartılması çevrecilere göre son derece riskli bir işlem. Almanya'nın sadece Aşağı Saksonya eyaleti sıkı standartlara bağlı kalmak şartıyla kaya gazı üretimine izin vermeyi kararlaştırmıştı.

4 bin 400 metre derinliğe kadar 220 milyar metreküp doğalgaz barındırdığı tahmin edilen Kuzey Ren Vestfalya eyaletinin hükümeti kaya gazına izin vermiyor. Almanya'nın toplam konvansiyonel doğalgaz rezervi 150 milyar metreküpü buluyor. Yılda 12 milyar metreküp gaz çıkarılması durumunda doğalgaz rezervi 15 yıl sonra tükenmiş olacak.

Eyalette kaya gazı çıkarılması durumunda bu sürenin 30 yıla çıkarılması mümkün ama Sosyal Demokrat-Yeşiller hükümeti bu riskli işleme onay vermiyor. "Büyük Koalisyon" hükümetinin protokolünde de, zehirli kimyevi madde kullanıldığı sürece kaya gazı çıkarılmasına izin verilmeyeceği de yazılı. Sonuç olarak, Almanya'nın 15 yıl sonra yüzde yüz oranında doğalgaz ithalatına bağımlı olacağı söylenebilir.

Şirketler üzerinden nüfuz

2018 yılında Almanya'daki son kömür madenleri de faaliyete son vereceği için Almanya ithal enerji bağımlılığından kurtulamayacak. Almanya, ithal ettiği taşkömürünün yüzde 25'ini Rusya'dan alıyor. Linyit madenleri bugünkü kapasiteyle işletildiği takdirde kömür rezervi 200 yıl daha dayanabilir.

Almanya ile Rusya arasındaki "enerji kenetlenmesinde" ithal bağımlılığı kadar işletmeler arasındaki ilişkiler de rol oynuyor. Rus devlet tröstü Gazprom, kimyacılık devi BASF'in bir kuruluşu olan Wintershall ile önemli bir takas anlaşması yaptı. Buna göre Gazprom Sibirya'daki doğalgaz kaynaklarının hisseleri karşılığında Alman şirketinden Almanya'daki doğalgaz haznesiyle işletmecilik yetkisini alacak.

Gazprom aynı zamanda Almanya'nın 2 bin 300 kilometre uzunluğundaki nakil boru hattı şebekesine de ortak oldu. Böylece Rus şirketi dolaylı olarak Almanya'nın doğalgaz trafiği üzerinde söz söyleme hakkına kavuşuyor. Almanya Ekonomi Bakanlığı bu ortaklığın başlatılmasında sakınca görmemişti.

Kaya gazı teknolojisinin önde gelen isimlerinden olup geçen yıl 521 milyon euro kâr eden Alman Dea şirketinin satışı da Berlin'in onayını bekliyor.

Dea'nın sahibi olan Enerji tröstü RWE'nin 30 milyar euroyu bulan birikmiş borçlarını ödeyebilmesi için taze paraya ihtiyacı var. Lüksemburglu bir yatırım şirketi Dea'yı alabilmek için 5,1 milyar euroyu gözden çıkarmıştı. Letter One adlı yatırım şirketinin büyük hissedarı ise, Rusya'nın en zengin ikinci işadamı olan Michail Fridmann. Fridmann, Kremlin ve Rus devlet şirketi Rosneft'e olan yakınlığıyla da ün yapmış bir isim.