Samsun'da tütün üretimi neden durdu?

Osmanlı döneminden bu yana tütünle anılan Samsun'da bulunan tütün tarlalarının bulunduğu yerlerde toplu konutlar, sigara fabrikalarının yerinde de alışveriş merkezi ve adliyelerin bulunduğu belirtildi. Birgün'de yer alan haberde bu durum "AKP'nin uzun iktidarı boyunca yürüttüğü tarım politikasının olumsuz sonucu" şeklinde yorumlandı. 

Birgün'den Nurcan Gökdemir'in haberine göre Samsun'da tütün üretimi Osmanlı'nın borçlarına karşılık olarak bir fransız tekeline verildikten sonra Cumhuriyet'in ilanıyla beraber yeniden halkın önemli gelir kalemlerinden biri oldu. Öyle ki Samsun yüksek kaliteli tütünü ile Türkiye’nin tütün üretiminde ilk üç şehir arasında anılan bir kent oldu. 

TEKEL fabrikasının yerine de dev adliye binası inşa edildi

1980 askeri darbesinin ardından özelleştirmeye verilen ağırlığın artmasıyla tütün yerli üretici için üretimi cazip bir ürün olmaktan çıkmaya başladı. AKP döneminde önemli ölçüde uluslararası şirketlerin tekeli altına girdiği ifade edilen tütün üretimi, üretimin Fransız Reji şirketinin tekelinde olduğu dönemlere benzetildi. 1887 yılında kurulan ve bir marka olan Samsun ve Bafra sigaralarının üretildiği fabrikaların iktidara yakın şirketlere devredildiği iddia edildi, TEKEL fabrikasının yerine de dev adliye binası inşa edildi.

Ranta kurban giden binalar

Kentin en merkezi yerinde bulunan sigara fabrikası ve terkedilen tarihi binalar hükümete yakınlığıyla bilinen ismi 10 işçinin asansör kazasında öldüğü inşaatla duyulan Torunlar Holding’in ortak olduğu şirket tarafından restore edildiği belirtildi. Recep Tayyip Erdoğan’ın imamhatip lisesinden arkadaşı Aziz Torun’un şirketi Torunlar Holding’in yüzde 40 hissesine sahip olduğu ifade edilen Bulvar Samsun Alışveriş Merkezi, 1 Temmuz 2012’de açıldı. AVM'nin 30 yıllık işletme süresi bulunuyor. Samsun’un bir diğer sigara fabrikasının yerine de adliye binası yapıldı.

Kar eden fabrikalar özelleştirildi

British American Tobacco’ya satılan teknoloji açısından en modern fabrikalardan olan Ballıca Sigara Fabrikası aktarılan bilgilere göre vardiyada 16 bin 584 ton sigara üretilen ve yılda 90 milyon TL kâr elde ediyordu. AKP eski Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in veto ile engellediği “Tütün Üretimi, Üretici Tütünlerinin Pazarlanması, İç ve Dış Ticareti, Denetimi ve Tütün Eksperliği ile ilgili Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”i 4 Aralık 2002’de Resmi Gazete’ de yayımladı. Bu yönetmelikle tütün ekimi sınırlandı, fazla üretime yaptırımlar ve cezalar getirildi. Böylece TÜİK verilerine göre, Türkiye’de tütün ürünleri imalatının yüzde 90’a yakını yabancıların eline geçtiği belirtildi. “Samsun Köylerindeki Göç Hareketleri ve Sebepleri” isimli araştırmaya göre, 5 yıl içinde Samsun’un köylerinden, yüzde 90’ı ekonomik nedenlerden olmak üzere 47 bin 840 yurttaş göç etmek zorunda kaldığı ifade edildi.

Köylüler tütün ekmeyi bırakıyor

Tüccarın eline kaldıklarından yakınan köylüler tüccarın ne kadar isterse o kadar fiyat verdiğini dolayısıyla alım fiyatlarının çok düşük olduğunu ifade ediyor. “Bir tanker su 40-50 liraya geliyor, tütün üretmek zor iş, yılın her ayı, günün her saati hizmet istiyor. Sabah erkenden gün doğmadan kalkıp çalışmak zorundasın. Eskiden bu iş bize kazandırıyordu, çocuğumuzu bununla okuttuk; kızımızı, oğlumuzu bununla evlendirdik. Ev, traktör sahibi olduk ama artık bu iş bitti, çünkü devlet bize üretmeyin diyor” diyen Samsun köylülerinin pek çoğu tütün ekmeyi bıraktı.