Şanghay'daki kapanma: Evsiz kalan teslimat çalışanlarının zorlu yaşamı
Şanghay'da çok sıkı bir şekilde uygulanan kapanma devam ederken kentte yaşayan 25 milyon kişi, teslimat çalışanlarının getireceği gıda ve tüketim malzemelerine bağımlı halde yaşıyor. Ancak bu 20 bin kişilik iş gücü barınma ve güvenlik sorunu yaşıyor. İki teslimat çalışanı BBC'ye yaşadıklarını anlattı:
"Çok yoğundum. Çok insanın çeşitli malzemelere ihtiyacı var. Bütün gün teslimat yapıyorum ve gece yarısı yaklaştığında uyuyacak bir yer arıyorum.
"Dairemi 8 Nisan'da terk ettim ve o günden bu yana geri dönemedim. Şanghay yönetimi, teslimat çalışanlarının yaşadıkları sitelere girip çıkmasına izin veriyor. Ancak siteler kendi kurallarını uygulamakta ısrarlı ve teslimat çalışanlarının kendi evlerine geri dönmesine izin vermiyor. Açık oteller var ama bir çoğu bizi almıyor.
"Yaşadığım sitenin önünde bir çadır kurulmuştu. Covid testi için kurdukları mavi çadırlardan. Evi terk ettiğimde site yönetimi benden yiyecek, içecek satın almamı istediler. Karşılığında da gece uyumam için mavi çadırı vermeyi teklif ettiler. Tüm eşyamı içinde bırakmıştı.
"Bir gün mavi çadır gitmişti. Eşyamı bulamadım. Yönetim bunun kendilerini ilgilendirmediğini söyledi. Güvenlik görevlileri de eşyamın nereye gittiği bilmediklerini söylediler.
"Yatacak yeni bir yer bulmam gerekiyordu. Bir köprü altında yatmak biz teslimat çalışanları için doğal seçim. Rüzgarı ve yağmuru engelliyor. Genelde yatar yatmaz uykuya dalıyorum. Çok yoruluyorum.
"Bir gün hava durumuna bakmayı unuttum. Çok yağmur yağıyordu ve köprü altındaki bütün yerler kapılmıştı. Bir ATM kulübesi buldum. Çok iyi bir yerdi. Başka kimse yoktu. Polisin gelip, beni kovmamasını umuyordum.
"Ama orada iki gece geçirdikten sonra, sabaha karşı 2 gibi devriye gezen polisler beni gördü ve kovaladı. Bir evsiz barınağına gitmem gerektiğini söylediler. Bunu denedim ama açık değildi. Hiç kimse yoktu, hatta güvenlik görevlileri bile.
Bir teslimat çalışanı BBC'ye bir ATM kulubesinde yattığını anlattı."Başlarda sadece kuru makarnayla beslendim. Sonra bir grup teslimat çalışanı gizlice açık bir restoran bulduk ve şimdi paket yiyecek almak için oraya gidiyoruz. Polis genelde görmezden geliyor. Yemek yiyecek bir yere ihtiyacımız var, değil mi? Bazı dükkanların da dışarıda prizleri var. Telefonlarımızı oralarda şarj ediyoruz.
"Bir teslimat çalışanının kaza yapıp öldüğüne dair bir hikaye duydum. Tabii bunun benim de başıma gelmesinden korkuyorum. Ama çok dikkatliyim. Daima yavaş kullanıyorum. Uzak bir yerde kaza yaparsam bu çok tehlikeli olur. En büyük sorun, motorum bozulursa yaptıracak bir yer olmaması. Bozulursa artık çalışamam.
Birçok kişi teslimat çalışanlarının günlük 10 bin yuan (1500 ABD Doları) kazandığına dair haberler gördü. O günden beri bir sürü insan bana nasıl bu işe girebileceklerini sordu. Benim tavsiyemse 'Teslimat çalışanı olmayın.'
"Şanghay'da kazandığımız para fena değil. Ama çoğu teslimatçı günde birkaç yüz yuan kazanıyor. Ben herkesin bu zorluklara, bu yaşama, bu koşullara dayanabileceğini sanmıyorum.
"Bir yandan da bunu yapmasaydık, kapanma sırasında hiç gelirimiz olmazdı. Bu stresli bir durum.
Şangay sokaklarında, teslimat çalışanları dışında pek kimse görülmüyor."1999'da Anhui bölgesinde doğdum. Liseden mezun olduktan sonra iyi bir üniversiteye giremedim. Okul harçları ailem için çok yüksekti. Çok gençtim ve ne yapacağımı bilmiyordum. Annem Şanghay'daki kuzenimin yanına gitmemi önerdi. En azından yatacak ve yiyecek bir yerim olacaktı.
"Ben de Şanghay'a geldim ve kuzenimle bilgisayar satış işinde çalıştım. Bu iki yıl kadar sürdü. Covid salgını sırasında iş battı ve ben de yeni bir iş aramaya başladım. O zamanlar kalacak bir yerim yoktu. Bir başka teslimat çalışanıyla ev kiraladık. Çok para kazanıyor gibi görünüyordu. Ben de 'Benim de teslimat çalışanı olmama yardımcı olur musun?' dedim. Böylece altı ay kadar önce işe başladım.
"İnsanlar bana Şanghay'ın gelişmiş bir kent olduğunu ve memleketimden daha iyi olduğunu söylediler. Şimdiyse kendi ailem bile eve geri dönmemi istiyor. Buradaki durumu duydular. İnsanların bu çağda Şangay'da aç kaldığını düşünmek bile mümkün değil.
"Ben aç falan değilim. Ben köylüyüm. Küçükken ahırda bile yattım. İyi olacağım.
"Sipariş başına 4,5 yuan kazanıyordum. Ama şimdi bu siparişleri almıyorum. Kimse almıyor. Para çok az. Bu günlerde sohbet gruplarındaki özel müşterilerimden sipariş alıyorum. Günde 1000 yuan civarında kazanıyorum.
"Büyük siteler gruplar halinde yiyecek satın alıyor. Ama 10 kadar hanenin yaşadığı apartmanlarda kimse yok. Bu insanların teslimat yaptırması çok zor. Zaten yiyecek siparişi vermeleri de zor. Çoğu yaşlı insan nasıl toptan alışveriş yapılacağını bilmiyor.
"Küçük miktarlarda yiyecek siparişleri teslim edilmiyor. Manavlar tek tek meyve satmıyor. Toptan almanız gerek. Birileri 20 yuanlık sebze siparişi verirse, yarım günümü buna harcamak zorundayım ve hiç para kazanamayacağım. Sebzeler artık toptan paketlerde satılıyor ve her biri 100 yuana mal oluyor.
Birçok Şanghaylı, toptan gıda alışverişi yapıp, aralarında paylaşıyor."Şimdi bizim yiyeceğimiz ve içeceğimiz yok ve sokaklarda yatıyoruz. Benim gibi yaşayan en az 40 teslimat çalışanı biliyorum. Bazı şirketler teslimat çalışanlarına otel odaları ayarlıyor. Ancak doğrudan müşterilerden sipariş alan bizim gibileri var. Belediye de bizim kalacak bir yer bulmamıza hiç yardımcı olmadı.
"Birçok site beni içeri sokmuyor. Virüs taşımamdan korkuyorlar. Covid testim negatif çıksa bile eve gidemiyorum. Her gün hastaneye gidip test oluyorum. Covid kapmaktan korkuyorum. Bütün teslimat çalışanları korkuyor.
"Ben de dışarıda yatacak bir yer buldum. Ayaklarım öyle kokuyor ki, uzaktan bile kokuyu alabilirsiniz! En nihayetinde duş alacağım, belki kapanma bittikten sonra.
"Evde dinlenip ne yapacağım ki? Kapanmanın ilk haftasında sadece iki lahana alabildim. İkinci hafta bir kutu ilaç. Kim bunlarla hayatta kalabilir ki? Ne yiyeceğim? Dışarıda olmak daha iyi. En azından biraz yiyecek bulabiliyorum.
"Yiyecek dağıtmak, bir fabrikada çalışmak işi. Şenzen'de birkaç fabrikada çalıştım. 12 saat çalışma karşılığında günde sadece 200 yuan kazanabildim. Teslimat çalışanlarının gelirleri daha iyi ve daha özgürler. Ne kadar kazanacağınız, ne kadar çalıştığınıza bağlı.
"Ailem geri dönmemi istiyor ama nasıl kentten çıkabilirim ki? Otobanda şehirden çıkan insanlar kente geri kovalandı.
"Kapanmanın bitmesini bekliyorum. O zaman ayrılacağım. Daha ne kadar dayanabilirim bilmiyorum.
"Şanghay benim için bitti. Bir daha asla geri dönmeyeceğim."