Savaş nasıl başladı?

Adolf Hitler, 1 Eylül 1939 tarihinde Reichstag’da yaptığı konuşmada, Polonya’nın Almanya topraklarına girip ateş açtığını iddia etti: “Polonya bu gece ilk kez bizim topraklarımızda düzenli orduyla ateş açtı. Saat 05:46’dan beri ateşe karşılık veriliyor. Şu andan itibaren bombaya, bombayla karşılık veriliyor. Kim insani bir savaş yönetiminin kurallarından ayrılırsa, bizim de aynı adımı atmamızdan başkası beklenemez. Ve ben bu mücadeleyi, imparatorluğun güvenliği ve hakları güvence altına alınana dek bu kişilere karşı yürüteceğim.“

Oysa bu savaş bir yalanla başlamıştı. Gerçekte tam tersi olmuş ve Alman askerleri pek çok noktadan Polonya sınırını geçmişti. Bu savaşı Hitler istemişti. Birkaç gün içinde İngiltere ve Fransa, Polonya’nın tarafında yerlerini aldılar ve Hitler böylece yeni bir dünya savaşını başlatmış oldu. Ve diktatörün düşüşü de işte bu 1 Eylül’de başlamıştı.

Almanya'da Polonya'yı işgalinin 75'inci yıldönümüyle aynı tarihlere denk gelen bir dönemde Irak'taki Kürtlere silah gönderilmesi tartışmalarının bu kadar yoğun olmasının nedeni de Hitler döneminden çıkarılan derslerde yatıyor: Bir daha asla Alman topraklarından savaş başlatılmamalı. Hatta Federal Almanya Cumhuriyeti'nin kurucuları bu konuyu anayasaya şu ifadelerle taşımıştı: "Halkların barışçıl birlikte yaşamını bozmaya müsait ya da bu niyetle yapılan müzakereler ve bir taarruz harbi başlatmak üzere hazırlık yapmak anayasaya aykırıdır."

Bunun sonucu olarak Almanya, onlarca yıl Batı'nın askeri faaliyetlerinden uzak durdu ve sadece BM misyonlarında yer aldı ama asker göndermedi. Bu durum Almanya'nın yeniden birleşmesi sonrasında değişti. Almanya'nın daha fazla katılım göstermesi yönündeki uluslararası baskılar arttı. Bunun üzerine Almanya Anayasa Mahkemesi 1994 yılında BM çerçevesinde Alman birliklerinin misyonunun anayasaya uygun olduğuna hükmetti.

Günümüzde Kosova'dan Afganistan'a ve Afrika'ya kadar 4 bin Alman askeri BM misyonlarında görev alıyor.

Orduda değişim

Alman ordusu içinde de Hitler döneminden bazı dersler çıkarıldı. O dönem, emredilen şiddet eylemlerini reddeden Alman askerlerinin kaderi infazdı. Ancak artık Alman askerlerinin insan haklarını zedeleyen ya da görevin amaçlarına uymayan emirlere karşı çıkma hakkı bulunuyor.

Hitler dönemine ilişkin yaygın tartışmalar kamuoyunda özellikle Batı Almanya'da öğrencilerin sokaklara çıktığı 1960'lı yılların sonunda başladı. Öğrenciler geçmişle yüzleşilmediği eleştirisini yapıyorlardı. Doğu Almanya'da ise Berlin Duvarı yıkılana kadar Hitler dönemine dair herhangi bir ders çıkarılmadığı göze çarpıyor.

Derslerde neler okutuluyor?

Üçüncü İmparatorluk'un 6 milyon Yahudi de dâhil 50-60 milyon insanın ölümüne yol açması, dünyayı şu ana kadarki en kötü savaşa sürüklemesi ve Almanya'da bir terör rejimi kurması okullarda okutulması gereken zorunlu konulardan. Alman Tarih Öğretmenleri Birliği'nden Ulrich Borgertmann, "Bu, 9'uncu, 10'uncu sınıfta değişmez bir konu. Bugün bu konunun ulaşmadığı bir öğrenci olduğuna inanmıyorum" dedi.

Borgertmann, verilmek istenen mesajı şöyle özetliyor: “Böyle bir şeyin tekrar yaşanmasına izin verilmemeli. Toplumda buna dikkat edilmeli.”