Savash Porgham: Rusya ve İran, Türkiye'nin ABD'nin çekildiği yerlerde güç haline gelmesini istemez

Savash Porgham, İran ve Orta Doğu üzerine çalışan bir gazeteci. Farsça, Arapça konuşuyor; bu dillerde yayın yapıyor. Porgham'la, ABD'nin Suriye'deki askerlerini geri çekeceğini duyurduğu bir gündemde Ankara’ya gelerek Cumhurhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la bir araya gelen İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin sebeb-i ziyaretini konuştuk .

Tam da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Fırat’ın doğusuna operasyon yapabiliriz” açıklamasına Trump’ın "Askerlerimizi Suriye’den çekiyoruz" kararının eklendiği şu günlerde Ruhani neden geldi?

İki temel sebebi var. Öncelikle pek üstünde durulmayan sebebi ile başlayalım. Ruhani Cumhurbaşkanı olduğundan beri en sıkıntılı dönemini yaşıyor şu ara. 4 bakanı azledildi. Dışişleri Bakanı dahil olmak üzere bütün kabinesi nerdeyse gensoruyla azledilme süreciyle karşı karşıya. Temel sebebi bunun Amerika’nın nükleer anlaşmadan çekilmiş olması, İran’a iki aşamalı büyük ambargoların başlamış olması. İkinci aşama 4 Kasım'dan sonra başladı. Bu durum İran’ın ekonomik dar boğazını daha da sıkıntılı hale getiriyor. Bu nedenle Ruhani ekonomi ağırlıklı bir heyetle Ankara’ya geldi. Ruhani, siyasetten öte temel ekonomik sıkıntıları nedeniyle görüşmeler yapacak.

"Ruhani radikal muhafazakarlara, 'Ben hala masadayım, güçlüyüm' mesajı veriyor"

Kendi kamuoyuna 'ticari ilişkililerimizi geliştiriyoruz, iş birliklerini geliştiriyoruz' mesajı mı veriyor bu ziyaretle?

Amerika nükleer anlaşmadan çekildikten sonra Ruhani’nin eli radikal muhafazakarlara karşı çok zayıfladı. Bunun da temel argümanı şu; Ruhani’ye diyorlar ki, “Siz uluslararası anlaşmaları beceremiyorsunuz." Ruhani ise Ankara’dan radikal muhafazakarlara şu mesajı veriyor, “Hayır aslında ben hala masadayım ve ekonomik bağlamda güçlüyüm. Amerika’nın ekonomik ambargolarını uygulamayacağını söyleyen bir Türkiye ile masada oturuyorum." İçeriye yönelik çok önemli bir mesaj vermiş oluyor. Güven tazeleme diyebiliriz.

Zamanlaması nedeniyle ilginç tabii. Trump Suriye’den askerlerini çekeceğini açıkladı, Türkiye’ye Patriot füzelerinin satışı onaylandı, Rusya'dan da S-400'ler geliyor. Ruhani’nin ziyaretinde Suriye’de muhakkak gündemde olacak...

Evet dün adeta bir enformasyon bombardımanına uğradık. Ancak işin Amerika bağlamında da çok kolay olmadığını gördük çünkü Beyaz Saray Suriye’den çekiliyoruz mesajı verdi, ardından Pentagon "Durun bakalım bizim haberimiz yok bundan, biz ortaklarımızla orada çalışmaya devam ediyoruz" dediler. Ardından Dışişleri Bakanlığı "Evet çekileceğiz" dedi, haberi doğruladı. Biz Trump’ın siyasi iradesiyle Amerikan güvenlik bürokrasisinin aynı düşünmediğini görüyoruz. Gerçekten Amerikan askerleri çekilir mi? Çekilirse bu sahaya nasıl yansır bilmiyoruz.

"İran, tek başına bir oyun kuramasa bile tek başına oyunu bozabilecek bir aktör"

Bugüne kadar, "İran orada olduğu sürece askerlerimizi çekmeyiz, çıkmayız" demiyorlar mıydı zaten. Askerler çekilirse İran’a yeni yıl hediyesi olur herhalde.

Amerika’nın askerlerini Suriye’den tamamen çekmesinin altına şerh düşmek gerekiyor. Çünkü bu süreç Trump’ın siyasi iradesinin dışında ve onun isteğiyle yürümüyor. Esas etkili olan Pentagon ve Centcom. Trump’la kesinlikle aynı fikirde değiller. Onun için 3 ay, yüz günlük bir çekilme sürecinden bahsediyoruz. Bu süreç daha çok değişikliğe gebe ve su kaldırır. Köprünün altından farklı farklı sular akar. Onun için Amerika’nın Suriye’den çıkması bana çok gerçekçi gelmiyor. İran en önemli aktör bölgede. İran 8 yıldır 'Hizbullah' kanalıyla , 'Devrim Muhafızları Kudüs gücü' vasıtasıyla, Pakistan ve Afganistan'dan örgütlediği 'Fatimuyun ve Zeynebiyun Şii Tugayları' vasıtasıyla çok önemli bir aktör. Tek başına bir oyun kuramasa bile tek başına oyunu bozabilecek bir aktör. Biz Trump’ın gelir gelmez İran’ı çerçeveleyen bir politikasının da olduğunu gördük. Nükleer mutabakattan çıkarak bunu pekiştirdi. İran hala bütün unsurlarıyla Suriye’de çok güçlü bir haldeyken Amerika’nın Suriye’den çıkabilmesi, çıkmak istemesi çok mümkün değil.