'Savunma hakkı' kısıtlanıyor mu; avukatlar 'disiplin' gerekçesiyle izlediği davadan uzaklaştırılabilecek

Adalet Bakanlığı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Taslağı’nı görüşe açtı. Kanununun 79’uncu maddesinde yapılması teklif edilen değişikliğe göre, hâkim, avukatın "disiplin suçu veya adlî suç teşkil eder nitelikte bir fiil işlediğini" gerekçe göstererek izlediği davadan ulaştırabilecek. Yargıçlar Sendikası Başkanı Mustafa Karadağ, tasarının savunmanın haklarının kısıtlanmasına sebep olacak önemli düzenlemeler içerdiğini savundu. 

Mevcut madde şöyle:

(2) Davasını kendisi takip eden kimse, duruşmada uygun olmayan tutum ve davranışta bulunursa, hâkim kendisini uyarır; bu uyarılara uyulmaz ve gerekli görülürse kendisini vekil ile temsil ettirmesine karar verip, hemen duruşma salonundan dışarıya çıkartılmasını sağlar; vekil ile temsil ettirmemesi hâlinde, tarafın yokluğu hâlinde uygulanacak hükümlere göre işlem yapılır.

Görüşe açılan madde şöyle:

(2) Duruşmanın ertelenmesine sebep olan vekil, sonraki duruşmalardan birinde yeniden disiplin suçu veya adlî suç teşkil eder nitelikte bir fiil işlerse duruşmanın erteleneceği ve takip eden duruşmalara kabul edilmeyeceği konusunda uyarılır. Vekil, uyarıya uymaz ve disiplin suçu veya adli suç teşkil eder nitelikteki fiilini sürdürürse, duruşma salonunda  bulunan kişilerin kimlik bilgileri, adresleri de yazılarak olay tutanağa geçirilir; vekilin takip eden duruşmalara kabul edilmemesine karar verilir; ilgili tarafa, takip eden duruşmalara bizzat katılması veya kendisini başka bir vekille temsil ettirmesi, aksi takdirde tarafın yokluğu hâlinde uygulanacak hükümlere göre işlem yapılacağı hususu tefhim edilir ve duruşma ertelenir. İlgili taraf hazır değilse bu durum ve duruşma günü tebliğ edilir. Ayrıca vekil hakkında yukarıdaki fıkra uyarınca gerekli bildirimlerde bulunulur.

Hukuk Muhakemeleri Kanun Taslağı görüşe açıldı

Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Taslağı, Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğü'nün internet adresinde görüşe açıldı. BirGün gazetesinden Nurcan Gökdemir'in haberine göre, “vekilin veya vekalet verenin duruşmada uygun olmayan tutum ve davranışı” ile ilgili yaptırımları içeren 79’uncu madde tasarının 3’üncü maddesi ile değiştiriliyor. Avukatların duruşmada uygun olmayan tutum ve davranışları durumunda uygulanacak yaptırımları düzenleyen bu maddeye ikinci kez tekrarında davadan uzaklaştırmaya varan yeni yaptırımlar ekleniyor.

Yürürlükteki uygulamada, duruşmanın ertelenmesi ve gerekirse baro ile Cumhuriyet savcılığına bildirimde bulunulması ile sınırlı olan hakimin yaptırım yetkisi genişletiliyor.

Buna göre, duruşmanın ertelenmesine neden olan avukat, sonraki duruşmalardan birinde yeniden disiplin suçu veya adli suç işlerse duruşmanın erteleneceği ve daha sonraki duruşmalara kabul edilmeyeceği konusunda uyarılacak. Avukat buna uymaz ve disiplin suçu ya da adli suç oluşturan eylemini sürdürürse ilgili tarafa, takip eden duruşmalara bizzat katılması veya kendisini başka bir avukatla temsil ettirmesi aksi halde tarafın yokluğu halinde uygulanacak hükümlere göre işlem yapılacağı iletilecek.

Gerekçe, "düzeni sağlama"

Taslağın gerekçesinde, İsviçre Medeni Usul Kanunu'nun da taraf veya vekil ayırımı yapılmadan, duruşmada görgü ve edep kurallarının ihlali veya duruşma düzeninin bozulması halinde kınamadan para cezasına ve duruşmadan çıkarılmaya kadar giden yaptırımlar öngördüğü ifade edildi. Düzenlemenin gerekçesi şöyle açıklandı:

"Anayasa'dan kaynaklanan yargı yetkisi kapsamında yargılamanın Kanunun 32’ inci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen şekilde sevk ve idare edilmesinin sağlanmasıdır. Düzenleme uyarınca yargılamanın belli bir düzen içinde sevk ve idaresi için tedbir alınırken, tarafların hukuki dinlenilme hakkına azami seviyede dikkat edilmekte ve bu hakkı ihlal eden unsurlar bertaraf edilmektedir."

"Savunma hakkı kısıtlanıyor"

Yargıçlar Sendikası Başkanı Mustafa Karadağ, görüşe açılan tasarının genel olarak yargılama sırasında karşılaşılan bazı sorunları gidermeye dönük olduğunu ancak savunmanın haklarının kısıtlanması açısından önemli düzenlemeler içerdiğini söyledi. Karadağ, duruşmalarda avukat kaynaklı sorunlar yaşandığının doğru olduğunu ancak hâkime verilecek bu yöndeki bir yetkinin kullanımı konusunda istenmeyen sonuçlar doğabileceğini bildirdi.

Ankara Barosu Avukat Hakları Merkezi’nden yapılan açıklamada da, yeni düzenleme ile mahkemelere “avukatı azil yetkisi” verilmek istendiği vurgulandı.

Avukatsız yargının önü açılıyor

Tasarı ile “Uyumlu avukatlık”ın amaçlandığı ifade edilen açıklamada, “Tasarının yasalaşması halinde avukatlık memurlaştırılacaktır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu 151'e göre avukatın duruşmadan çıkarılması dahi mümkün değilken tasarı ile avukatın yargılamadan çıkarılmasının ve dolayısıyla avukatsız yargının önü açılmaktadır” dendi.