Serbest ticaret görüşmeleri krizde mi?

Bernd Lange, Avrupa Birliği (AB) ile ABD arasındaki gizli görüşmeleri doğrudan ilgilendirenler dışında izleyebilen sayılı kişilerden biri. Avrupa Parlamentosu Ticaret Komisyonu Başkanı Lange aynı zamanda tartışmalı Atlantik Aşırı Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) görüşmelerinin raportörlüğünü de yaptığı için konuya oldukça hakim. Pazarlığın 12’inci turu Brüksel’de devam ediyor. Alman Sosyal Demokrat Parti üyesi Bernd Lange görüşmelerin yavaş ilerlemesinden şikayetçi. Avrupa parlamenteri Deutsche Welle’ye yaptığı açıklamada Amerikan tarafının şimdiye kadar 25 başlıktan sadece yarısı hakkında kesin görüş bildirdiğini söyledi.

TTIP’nin krizde olduğunu belirten Lange ABD’nin gayretlerini arttırıp Avrupa ülkelerinin şartlarını dikkate alması gerektiğini söyledi. Amerikan heyetinin başkanı Michael Froman ise son altı ayda önemli mesafe kaydedildiğini iddia ediyor. Brüksel’de devam etmekte olan son tur görüşmelerde tartışmalı konuların bir yana bırakılmış olması pazarlığın uzayacağını gösteriyor. Yatırımcının ayrımcılık yapıldığı zannıyla hakkını nerede arayacağı, makinecilik standartları ve kamu ihalelerine karşılıklı katılım şartları henüz belirlenebilmiş değil.

Zaman azalıyor

Heyetlerce görüşmelerin ‘ortalarına’ gelindiği ve önce basit konuların ele alındığı belirtiliyor. Çetin konular en sona bırakılmış. TTIP uzmanı Bernd Lange, ertelemenin risklerine işaret ederek zamanın daraldığını ve temmuz ayına kadar müzakerelerin temelini oluşturacak ‘konsolide’ metnin hazırlanmış olması gerektiğini söyledi. Alman politikacı aksi takdirde anlaşmanın Barack Obama’nın başkanlık dönemine yetiştirilemeyeceğini belirtirken, Froman bunun pekala başarılabileceğini, AB Komisyonu’nun yetkili üyesi Cecilia Malmström ise anlaşmanın bu yıl imzalanmasının kolay olmayacağını ve şansa kaldığını söylüyor.

Bernd Lange’ye göre kasım ayındaki başkanlık ve Kongre seçimlerinden sonra Amerikan iç politikasındaki problemlerin artabileceğini ve Cumhuriyetçilerin milliyetçi bir tutumla yeni serbest ticaret anlaşmasına karşı çıktıklarını ifade etti. Demokratlar da anlaşmaya olumsuz bakıyor ve yatırımların korunmasıyla işçi hakları konularında titizlik gösteriyor. Bernd Lange bu nedenle heyetlerin ellerini çabuk tutmaları gerektiğini hatırlatıyor.

TTIP’nin hafifletilmişi mi?

Stratejik önemdeki ticaret ve yatırım ortaklığı anlaşmasına ilgisini kaybetmemiş olan Amerikan heyeti, tartışmalı konuları dışarıda bırakıp yaza kadar imzalanması mümkün olan ‘hafifleştirilmiş TTIP’ anlaşmasını gündeme getirdi. AB bu öneriye sıcak bakmıyor. Serbest ticaret görüşmelerini izlemek üzere Brüksel’e gelen Alman Makine ve Tesis İmalatçıları Birliği Başkanı Reinhold Festge, son derece komplike bir branş olan makinecilik standartlarının pazarlık kapsamına alınmayacağı endişesiyle ‘hafifletilmiş TTIP’ye karşı çıkıyor. Festge, “Çok zor konulardan biri olduğu için branşımız mutlaka müzakere kapsamına alınmaz” diyor.

Makinecilerin endişesi

Birlik başkanı kendi branşları açısından TTIP’nin bir nimet olacağı görüşünde Festge, Deutsche Welle’nin bir sorusu üzerine, “Çifte regülasyon, ruhsatlandırma ve dokümantasyon zorunluluğu yüzünden ABD’ye sattığımız ürünlerin maliyeti normalin yüzde 19 oranında üzerine çıkıyor”, dedi. Reinhold Festge, TTIP başarılamadığı takdirde ABD’deki alıcılarının gözlerini Asya’ya çevirebileceklerini ve bu önemli sanayi branşının en önemli pazarlarından biri olan ABD’deki faaliyetlerini arttırmayı arzuladıklarını söyledi.

ABD Başkanı Barack Obama’nın Hannover’deki dünyanın en büyük yatırım malları fuarının açılışına katılacak olmasını önemli bir fırsat olarak nitelendiren Alman işadamı, Obama’nın ziyaretinin görüşmelerin hızlandırılmasına katkısı olabileceğini ve Obama’nın TTIP anlaşmasını bizzat imzalamayı arzuladığını belirtti.

"Standartlar düşmemeli"

Alman parlamenter Bernd Lange de TTIP’nin sulandırılmasına karşı çıkıyor. ABD’nin işlerine gelmeyen başlıkları pazarlık dışı bırakmak istemesine Avrupa’nın onay veremeyeceğini belirten Lange, “Volkswagen gibi isteklerini kabul ettirmede zorlanmayan tröstlerin serbest ticaret anlaşmasına ihtiyacı yok. Anlaşma asıl orta ölçekli Alman şirketleri açısından büyük önem taşıyor”, dedi. Lange ABD ile iş yapan 150 bin dolayındaki küçük ve orta ölçekli Alman işletmesinin katma değer zincirine yeni halkalar ilave edebilmesinin anlaşma sağlanmasına bağlı olduğunu, aksi takdirde serbest ticaret anlaşmasına ihtiyaç kalmayacağını söyledi.

Brüksel’deki pazarlığı protesto gösterileriyle eşlik eden çevre ve insan hakları grupları TTIP’nin ’anti demokratik ve tüketici düşmanı’ olduğunu öne sürüyor. AP üyesi Bernd Lange de tüketici ve işçi haklarındaki standartların makaslanmasına izin vermeyeceklerini, aksine dünya ticaretindeki yerleşik standartların yükseltilmesine çalışacaklarını söyledi. TTIP anlaşması Avrupa Parlamentosunda onaylandıktan sonra yürürlüğe girebilecek.

Hakemlik nihayet gündemde

Öncelikle Almanya ve Avusturya’da tartışmalara yol açan konulardan biri de yatırımcının hakkını özel hakem heyetlerinde arayabilmesi şeklindeki talepler. AB heyeti bu yetkinin resmi mahkemelerde bırakılmasında ısrarlı. Konu ilk kez bu hafta Brüksel’de görüşülecek. Amerikan heyeti henüz konuyla ilgili açıklama yapmadı. Tahkim yetkisinin de ‘hafifletilmiş TTIP’den çıkarılması mümkün. Pazarlıktaki açılışı takip eden hamleler devam ediyor.