Sesimiz, Parkinson'u teşhis ettirir mi?
Parkinson hastalığı insanı mahveden ve halen tedavisi olmayan bir hastalık. Hastalığa tanı konulmasında, mevcut herhangi bir kan tahlili bulunmadığı için çok geç kalınabiliyor.
Ancak şimdi matematikçi Max Little'ın geliştirdiği, deri altına girmeden yapılan ucuz bir tahlille Parkinson hastalığının saptanması hızlandırıldı.
İskoçya'daki Edinburg kentinde başlayan TEDGlobal konferansında bu yeni yönetimi anlatan Max Little, Parkinson hastalığının belirtilerinin, ses kayıtlarını çözümleyen bilgisayar algoritmalarınca saptanabildiğini keşfetti.
Yapılan ses taramalarında sistem Parkinsonlu hastaları yüzde 86 isabet kaydederek saptadı.
Yakınlarda "TED bilim adamı" unvanı alan Little, 2003 yılında Oxford Üniversitesi'nde doktorasını yaparken, sesi, matematiksel açıdan anlamaya girişmiş.
BBC'ye buluşunu anlatan Max Little, "Pratik bir uygulama arıyordum. Ve bunu, sesin aşırı düzeyde kullanılması sonucu ya da ses tellerinde yapılan ameliyatlar ardından oluşan ses bozukluklarında buldum. O sırada, Parkinsonlu hastaların ya da diğer hareket bozuklukları yaşayan kimselerin de bu sistemle teşhis edilebileceğini düşünememiştim." diyor.
Intel'in kurucusuyla buluşma
Ama Little'ın tesadüfen Intel firmasından bir kişiyle yaptığı görüşme durumu değiştirdi. Intel'in kurucularından ve eski yönetim kurulu başkanlarından Andy Grove'a, 2000 yılında Parkinson tanısı kondu. Grove, hastalıkla ilgili araştırmalar için kişisel servetinden milyonlarca dolar tahsis etti. Bu çerçevede Intel, Parkinson hastalığının belirtilerini izlemek üzere kendi projelerini de geliştirmeye başladı. Max Little, Intel'in, el becerilerindeki bozulmayı ölçen cihazlar kullandığını ve ayrıca, 6 ay boyunca, haftada bir kez olmak üzere, Parkinsonlu 50 dolayında hastanın sesini topladığını anlatıyor.
"Ellerinde çok büyük miktarda veri bulunuyordu ama bununla ne yapacaklarını bilmiyorlardı. O zaman benim tekniğimin işe yarayıp yaramayacağını anlamak istedik." diyen Little, şöyle sürdürüyor:
"Hangi sesin Parkinsonlu hastaya ait olduğunu saptayıp saptayamayacağımı görmek için bana bir deneme yaptırdılar. Kendi geliştirdiğim tekniklerle, yüzde 86 oranında isabetli tanıya ulaştım. Bu iş, makinaya öğretme esasına dayanıyor. Çok miktarda veri topluyor ve veri tabanına, hastalığın gerçek belirtileriyle diğer unsurlar arasındaki farkı ayırt etmesini öğretiyoruz. Sesin çizgisi, boğaz ameliyatları, yoğun sigara tiryakiliği ya da hatta soğuk algınlığı yüzünden değişebiliyor. Ama bu sistem, nedenler arasındaki farkı anlayacak kadar akıllı."
Matematikçi Max Little, "bu, sadece sesteki titreşimleri dinlemek kadar basit bir iş değil. Bu titreşimler diğer başka ölçümler de dikkate alınarak incelenmeli. Sistem, kişinin örneğin soğuk algınlığına kapılmış olması gibi diğer unsurları da hesaba katmalı." diyor.
Şimdi Little, geniş ses veri tabanına katkıda bulunacak gönüllüler arıyor. 10 bin dolayında ses kaydı yapmayı hedefleyen Max Little, dünyanın 10 ülkesinde yerel telefon numaraları belirleyerek araştırma ve çalışmasına sesleriyle destek verecek kişilere çağrıda bılunuyor.
Telefon hatları herkese açık ve arayan kişi, kendisine Parkinson hastalığı tanısı konulup konulmadığını belirtmek zorunda.
Proje için daha ayrıntılı bilgi alınabilecek bir web sayfası da hazırlandı. "Ne kadar çok sayıda insan ararsa, o kadar iyi. 10 bin kayıt yaparsak çok mutlu olacağız ama bunun dörtte biri de gayet iyi olur." diyen matematikçi, bu yeni teknolojinin önümüzdeki iki yıl içinde doktorların kullanımına hazır edilmesini umuyor.
Bu yöntemin tıp uzmanlarının yerini almayacağını ama çok ucuza, Parkinson'a yakalanma tehlikesi taşıyan kişilerin belirlenmesine yardımcı olabileceğini belirten Max Little, "bu teknoloji insanların yeni bir ilaç kullanırken nasıl değişimler yaşadıklarının kaydedilmesini kolaylaştıracak. Hastalığı erken aşamada saptayabilmek, tedavi maliyetlerinde büyük bir fark yaratacak." diyor. (Jane Wakefield- BBC Türkçe)