Silahlar kriz bölgelerine nasıl gidiyor?

Almanya’da silah şirketlerinin önünde hükümetin denetimini aşmak ve kriz bölgelerine silah satmak için kullanabilecekleri çeşitli yasal boşluklar bulunuyor. Suudi Arabistan özelinde üç maddede bu yöntemleri derledik.Almanya'nın ürettiği silahların kriz bölgelerinde hukuka aykırı bir biçimde kullanılıyor olması, Alman kamuoyunda tartışma yaratan bir konu.

Uygulamada silah şirketlerinin yapacakları her bir silah ihracatı için hükümetten izin almaları şart.

Ancak şirketlerin hükümet denetimini devre dışı bırakmalarına imkan veren çeşitli yasal boşluklar da var. Alman hükümeti son olarak, gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesinin ardından Riyad'a yapılan savunma sanayi ihracatını askıya almıştı. Suudi Arabistan özelinde silah ihracatındaki boşlukları derledik:

Lisanslar

Alman hükümeti her ne kadar Suudi Arabistan’a silah ihracatını askıya almış olsa da bu karar, Riyad'ın Alman ekspertizi ve teknolojisinden mahrum kaldığı anlamına gelmiyor. Zira önceden verilmiş bazı izinlerin geri alınması mümkün değil.

Örneğin 2008 yılında Suudi Arabistan'a birçok başka iznin yanı sıra HK G36 piyade tüfeğinin üretim lisansı da verildi. Tüfekleri Suudi polisi ve askerinin kullanması öngörülse de Yemen’deki çatışmalarda G36’ların kullanıldığı ortaya çıktı.

Yeşiller milletvekili Omid Nouripour 2015'te Suudi Arabistan'daki tüfeklerin nerelerde bulunduğuna dair bir soru önergesi verdi. Hükümet önergeye verdiği yanıtta Suudi Arabistan'da üretilen tüfeklerin "bulunduğu yerlerin fiziksel olarak denetlenmesinin" "mevcut izinler temelinde" mümkün olmadığını açıkladı. Yanıtta "Bu tür bir yerinde denetim, alıcı ülkenin önceden onayını varsaymaktadır" denildi.

Yurt dışındaki ortaklar

Suudi Arabistan cephaneyi de kendisi üretiyor. Alman Rheinmetall şirketi Güney Afrikalı Denel şirketiyle birlikte Rheinmetall Denel Munition adlı ortak girişim şirketini kurdu.

Suudi Arabistan resmi haber ajansı SPA'nın bir haberine göre şirket, 2016 yılında Suudi Arabistan'da bir cephane üretim fabrikası açtı.

Medyada yer alan haberlere göre Riyad, halihazırda Denel'in ana şirketiyle büyük bir yatırım konusunda müzakereler yürütüyor.

Sadece Almanya egemenlik sahası içerisinde yer alan firmalar, Alman yasalarının silah ihracatı denetimiyle ilgili hükümlerine tabi. Herhangi bir ürün ya da teknoloji; bir Alman firmasından çeşitli projeler, mühendislik bilgisi ya da fikirler yoluyla yurtdışındaki bir kardeş firmaya aktarıldığında da izin alma yükümlülüğü var. Ancak Ekonomi Bakanlığı'nın açıklamasına göre Alman hükümeti, Güney Afrika'daki bir yan firmanın ne ihraç edip ne ihraç etmediğinin bilgisine sahip değil.

İşbirliği projeleri

Almanya’nın diğer Avrupa hükümetleriyle içinde bulunduğu anlaşmalar da kendi içinde tutarlı bir silah denetimine engel.

Bu durum, İngiliz hükümetinin bu yıl Suudi Arabistan’a 48 Eurofighter savaş jeti satması sırasında kendini belli etti. İtalya ve İspanya’nın yanı sıra Almanya’nın da üretime katıldığı Alman hükümetine bildirildi.

Hükümet, Sol Parti'nin soru önergesine verdiği yanıtta İngiltere'nin söz konusu satışı bildirdiğini kabul etti. Ancak hükümetin satışa izin vermek ya da vermemek gibi bir opsiyonu bulunmuyor. Zira 1986 yılında imzalanan bir anlaşma uyarınca "Eurofighter projesinde partner ülkeler, diğer partner ülkelere ürünlerin ya da sistemlerin üçüncü ülkelere satışı ya da satış izni verilmesi noktasında engel olamıyor.”

epd / EC, GA

©Deutsche Welle Türkçe