Siyasi partilerin bütçeden aldığı pay 7 Haziran'dan 1 Kasım'a nasıl değişti?
Cumhuriyet yazarı Çiğdem Toker, siyasi partilerin bütçeden aldığı payların 7 Haziran seçiminden 1 Kasım'a nasıl değiştiğini yazdı. 7 Haziran'da bütçeden AKP'ye 95.8, CHP'ye 58.5, MHP'ye 38, HDP'ye de 30.5 milyon lira ayrıldığını belirten Toker, "Seçimlerin tekrarlanması, aldıkları oylardaki büyük farklar nedeniyle; AKP’ye 23.6 milyon TL, CHP’ye 2.5 milyon TL fazla; MHP’ye 9.3 milyon TL; HDP’ye ise 4.5 milyon TL kayıp olarak yansımış oldu" dedi.
Toker'in Cumhuriyet'te "Hazine yardımı ve çatışma ortamı" başlığıyla yayımlanan (25 Ekim 2016) yazısı şöyle:
2017 bütçe tasarısı görüşmeleri bugün başlıyor. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın yapacağı sunuşun ardından, bir ay boyunca, merkezi yönetim kapsamındaki kurumların ödenekleri görüşülüp tartışılacak.
Pazar günkü yazıda paylaştım. Önemi dolayısıyla iki veriyi yineliyorum: Başbakan emrinde olması gerektiği halde, anayasaya aykırı olarak Cumhurbaşkanı’nın da kullanımına açılan “örtülü ödenek” tutarı artık belli. (Bütçe başlangıç ödeneği esas alındığı için, hesaplamayı yapmak mümkün.) Önümüzdeki yıl Başbakan ile Cumhurbaşkanı, birlikte toplam 3.2 milyar TL örtülü ödenek kullanabilecek. (634.2 milyar TL gider tahmini üzerinden.) Bu tutar; hesabı sorulmayan, açıklanmayan, denetlenmeyen “gizli hizmet gideri” kaleminden, her ay 264 milyon TL harcanabileceği anlamına geliyor.
Hazine yardımı Diğer yandan, siyasi partilere dağıtılacak Hazine yardımının hesabı da netleşti. 235 milyon TL. Tasarıda yer alan 586.7 milyar TL gelir tahmini üzerinden, yeni yılın ilk haftasında Meclis’te grubu bulunan dört siyasi parti hesabına aktarılacak tutarlar şöyle: AKP: 119.4 milyon, CHP: 61 milyon, MHP: 28.7 milyon, HDP: 26 milyon. AKP’nin başkanlık referandumuna konu edeceği anayasa değişikliği, bütçe görüşmeleri bitince Meclis’e geliyor. Sırasıdır; başkanlık düzenlemesinin hazırlıkları sürerken, bu iki bütçe rakamı üzerinden de rejim ve demokrasi egzersizi yapılabilir. İkisi de bizim vergilerden olmak üzere: 264 milyon TL: Yürütme organının, denetim dışı ve hesap vermeden yapacağı aylık harcama. 235 milyon TL: Dört siyasi partiye bir yıl için dağıtılan toplam yardım.
1 Kasım olmasaydı Bu egzersizi, seçim sonuçları üzerinden karşılaştırmalı olarak, bir adım ileriye taşımak mümkün. Hazine yardımı, Siyasi Partiler Kanunu uyarınca, seçimlerde alınan geçerli oy sayısı üzerinden hesaplanıp dağıtılıyor. Dolayısıyla seçim sonucu birincil belirleyici olduğu için; hak edilen tutarlar, bir seçimden diğerine dramatik değişiklikler gösterebiliyor. Yukarıda aktardığım Hazine yardımları, son geçerli genel seçim olan 1 Kasım sonuçlarını esas alıyor. 1 Kasım seçimlerinin; -sadece beş ay önceki- 7 Haziran seçiminin ardından, canlı bomba saldırıları, katliamlar ve terör eylemleriyle ülkenin içine sokulduğu şiddet sarmalının yol açtığı kitlesel travma ve korku atmosferi altında gerçekleştiğini buraya not düşelim. İki seçim arasındaki dönemde yükselen şiddet sarmalı, iktidar ile anamuhalefet partilerinin oylarını artırırken, MHP ile HDP oylarında düşüşe yol açtı. Buradan yola çıkararak “Eğer 7 Haziran seçim sonuçları geçerli olsaydı, dört siyasi partinin 2017 bütçesi üzerinden hak edeceği Hazine yardımları ne olurdu” sorusunu sordum. Siyasi Partiler Yasası’ndaki hesap üzerinden yanıt aradım. Sonuç şöyle oldu: AKP: 95.8, CHP: 58.5, MHP: 38, HDP: 30.5 milyon TL Beş ay arayla tekrarlanan iki seçimin, hak edilecek Hazine yardım tutarları bakımından yol açtığı farkı toparlamak gerekirse: Seçimlerin tekrarlanması, aldıkları oylardaki büyük farklar nedeniyle; AKP’ye 23.6 milyon TL, CHP’ye 2.5 milyon TL fazla; MHP’ye 9.3 milyon TL; HDP’ye ise 4.5 milyon TL kayıp olarak yansımış oldu. Bu hesabın, varsayımsal bile olsa; çatışma ortamının, güç dengesi ile bütçeden kaynak kullanımına etkisi bakımından fikir vereceğini düşünüyorum.