Son iki seçim sonuçları Cumhurbaşkanlığı için ne söylüyor?
Cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili adaylar netleşmeye başladı. Ak Parti adayını yarın açıklayacağını duyursa da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün “ben aday değilim” açıklaması sonrası Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın aday olacağı kesin gibi. CHP ve MHP , DSP,DP’nin ‘çatı aday’ Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu etrafında birleşeceği görülüyor. İhsanoğlu’nun Köşk turunda CHP, MHP, DSP ve DP’nin istediği desteği alırken, SP ve BBP’nin ise kararını bu hafta vereceği belirtiliyor. CHP içindeki muhalif kanadın aday çıkarma çalışmaları ise sonuca ulaşamamış görünüyor. Muhalifler aday çıkarsa bile bu seçimin sonucunu değiştirecek bir hamle olacak gibi görülmüyor.
En çok adayı merak edilen HDP’nin ise Eşbaşkan Selahattin Demirtaş’ı aday göstermesi büyük olasılık. Böylece cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turu üçlü bir yarışa sahne olacak gibi gözüküyor. Radikal'den Ercan Sarıkaya'nın haberine göre, adayların hemen hemen netleşmesiyle birlikte oy hesapları da yapılmaya başlandı. Ak Parti adayını 10 Ağustos'taki birinci turda yüzde 51’nin üzerinde oy alarak seçtirmek, muhalefet ise seçimi ikinci tura taşıyıp buradan sonuç almanın hesaplarını yapıyor.
23 milyonu bulan kazanır
Buradaki en önemli nokta partilerin 2011 Genel Seçimleri ile 2014 Yerel seçimlerinde aldıkları oyları cumhurbaşkanlığı seçimine yansıtıp yansıtamayacağı. İlk turda cumhurbaşkanı seçilebilmek için geçerli oyların salt çoğunluğunu yani yüzde 51'ini almak gerekiyor. İlk turda bu çoğunluğa ulaşılamaması durumunda ise ikinci tur seçime gidilecek. İkinci tura ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek. Türkiye’deki kayıtlı seçmen sayısı 52 milyon 695 bin. 30 Mart yerel seçiminde yaklaşık 46 milyon 510 bin kişi oy kullandı. Geçerli oy sayısı ise 44 milyon 700 bin civarında oldu. Yurt dışındaki seçmen sayısı 2 milyon 734 bin. Türkiye’deki kayıtlı seçmen sayısına eklendiğinde toplam seçmen sayısı 55 milyon 429 bin 429’a ulaşıyor.
Bu durumda 28 milyon oy alan aday ilk turda seçimi kazanabilir. Sandığa gitme oranı yönünden bakıldığında iki seçimde de ortalama 8 milyon kişi sandığa gitmedi.30 Mart’ta kullanılan geçerli oy sayısı esas alınacak olursa cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turda sonuçlanması için bir adayın yaklaşık 23 milyon seçmenin oyuna ihtiyacı var.
2011 genel seçimlerinde partilerin aldıkları oylar
2011 genel seçimlerinde yurt işi seçmen sayısı 50 milyon 200, yurtdışı seçmen sayısı ise 2 milyon 500 bindi. Ak Parti Türkiye genelinde aldığı 21 milyon 466 bin oy ile yüzde 49,95 oy oranını yakalayıp birinci parti çıktı. Çatı aday etrafında toplanan partilerden CHP, 11 milyon 147 bin oyla yüzde 25,94, MHP 5 milyon 575 bin oyla 12,98, DSP 106 bin oyla 0,25,DP ise 280 bin oyla 0,65, Saadet Partisi 535 bin oyla 1,25, Büyük Birlik Partisi ise 315 bin oyla 0,74 oranında oy aldı. Ak Parti’ye katılan Numan Kurtulmuş’un HAS Partisi de 327 bin oyla 0,76 oranında oy aldı. O dönemin BDP ’si şimdinin HDP’si ise bağımsız adaylarla girdiği seçimde 2 milyon 826 bin oyla 6,58 oy oranına ulaştı.
2014 yerel seçimlerinde partilerin aldığı oylar
30 Mart seçim sonuçlarına göre il genel meclisi ve büyükşehir belediye meclisleri için kullanılan oylar esas alındığında partilerin oy dağılımı şöyle: “AK Parti 20 milyon 519 bin, CHP 12 milyon 513 bin, MHP 6 milyon 860 bin, BDP-HDP toplamı 2 milyon 750 bin, Saadet Partisi 916 bin, BBP 483 bin oy aldı. DP 179, DSP 85 bin”.
2011'deki gurbetçi oyların partilere dağılımı
YSK’nın açıkladığı rakamlara göre 2011 genel seçimlerinde yurtdışında kayıtlı bulunan seçmen sayısı 2 milyon 568 bin 979 olmasına karşın seçime katılım oranı yüzde 5 oldu. Gümrük kapılarında 129 bin 283 oy kullanıldı, bunun 127 bin 867’si geçerli sayıldı. AK Parti yüzde 61 oranıyla gurbetçilerin oyunu en fazla alan parti oldu, AK Parti'ye gümrük kapılarında 78 bin 875 oy çıktı.CHP ise 33 bin 552 oyla ikinci parti oldu. CHP’nin gümrük kapılarındaki oy oranı ise yüzde 26.24 olurken MHP 10 bin 503 oy alarak yüzde 8.21 oranında kaldı.
Kilit partiler: Birinci turda SP ve BBP, ikinci turda HDP
Genel ve yerel seçim sonuçlarını birlikte değerlendirecek olursak, birinci turda iki partinin tavrı önem kazanıyor. BBP ve Saadet Partisi. Partilerin genel seçimlerdeki oy oranlarını koruduklarını varsayarsak bu iki partinin 1.5 milyonu bulan seçmen ile AK Parti’nin adayına destek vermeleri durumunda Ak Parti’nin adayının birinci turda seçilme olasılığı artıyor. Birinci turda CHP ve MHP’nin seçmenini ‘çatı aday’ İhsanoğlu’na destek vereceği görülüyor. CHP’nin ‘en sol kanadı’ adaya kızıp HDP’nin adayı Demirtaş’a oy verebilir ancak kulislerde seçim ikinci tura kalırsa Erdoğan karşıtlığının ağır basacağı ve çatı adaya yönelecekleri konuşuluyor.
'Tatava yapma bas geç formülü'
Kulislerde, HDP’nin adayının Demirtaş olmasının birinci turda AK Parti’yi olumlu ya da olumsuz etkilemeyeceği konuşuluyor. Demirtaş’ın ancak birinci turda CHP’nin sol kanadından alacağı seçmenler ile oyunu oy oranını yükselteceği dillendiriliyor. CHP’nin ulusalcı kanadı aday çıkarmaz ise Erdoğan karşıtlığı ağır basacak ve birinci turda yine kızdıkları ‘çatı aday’a oy vereceklerdir. Yerel seçimlerde Sarıgül’e kızanların AK parti karşıtlığı nedeniyle ‘tatava yapma bas geç’ formülü burada da işleyebilir.Seçim ikinci tura kalırsa bu defa HDP’nin tavrı seçimin belirleyicisi olacaktır.