Sosyal Güvenlik Reformu hakkında merak edilenler

1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SGK) tüm çalışanları ve emeklileri yakından ilgilendiriyor. Karmaşık ve çok boyutlu olarak hazırlanan Kanunda yer alan düzenlemeleri, doğrudan ve özet olarak anlatmak için 50 soru - 50 cevap şeklinde hazırladık. Soru 1: Emekliyim. Kanun yürürlüğe girdikten sonra aylığım düşecek mi? Kanunun yürürlük tarihinden önce SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığından emekli aylığı almakta olanların mevcut gelir ve aylıklarının ödenmesine devam edilecek. Aylıklarda herhangi bir azalma söz konusu değildir. SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıkları, Kanun yürürlüğe girdikten sonra altı aylık dönemlerde gerçekleşen enflasyon oranında artırılacak. Memur emeklilerinin aylıkları eskiden olduğu gibi artırılmaya devam edilecek. Soru 2: Halen SSK’lı olarak çalışıyorum. Kanun emeklilik tarihimi etkileyecek mi? Yeni düzenleme, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce çalışmaya başlayan sigortalıların emekliliğe hak kazanma koşullarında herhangi bir değişiklik meydana getirmemekte. Müktesep haklar korunmaktadır. Soru 3: Emekliliğimi hak ettim. Kanun çıktıktan sonra emekli olunca aylığım düşecek mi? Yeni aylık bağlama sistemi, Kanunun yürürlük tarihinden sonraki çalışmalar için uygulanacak. Getirilen sistemde aylığın hesabında, mevcut uygulamada olduğu gibi sigortalıların prime  esas kazançları ve hizmet süreleri dikkate alınacaktır. Yapılan düzenlemeyle; sigortalıların prim matrahları genişletilmekte ve daha uzun süre sistem içerisinde kalmaları teşvik edilmektedir. Böylelikle yeni prime esas kazançları ve hizmet sürelerine bağlı olarak bağlanacak aylıkların azalması söz konusu olmayacak. Soru 4: SSK’lıyım ve halen itibari hizmet kapsamındaki bir işte çalışıyorum. Bu yasa hakkımı elimden alıyor mu? Kanunla SSK’lılar için yasadan önce uygulanmakta olan itibari hizmet süresi uygulamasına son verilerek, fiili hizmet süresi zammı uygulamasına geçilmiştir. Yeni düzenleme ile sigortalıların Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar itibari hizmet süresi kapsamında geçen süreleri mevcut kanunlar doğrultusunda 3600 gün koşulu aranmaksızın emeklilik haklarına yansıtılacak. Kanunun yürürlük tarihinden sonra ise, çalışılan işin fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki bir iş olması halinde, sigortalılar fiili hizmet süresi zammından yararlandırılacaklar. Soru 5: Yeni düzenlemeyle, fiili hizmet zammından yararlanan çalışanların bu haklarının bazı sektörlerde ellerinden alındığı iddia ediliyor. Bu doğru mu? Fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki işler; ağır, riskli ve sağlığa zararlı olup, çalışanları fiziki, ruhi ve fizyolojik bakımdan olumsuz yönde etkileyen, dolayısıyla bu işlerde çalışanları diğer çalışanlara göre daha fazla yıprattığı için ömürlerini kısaltan işlerdir. Yeni uygulamadan önce kapsam içerisinde bulunan bazı işler, teknolojideki gelişmeler ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi nedeniyle zamanla yıpratıcı olmaktan çıktığı halde, bu işlerde çalışanlara fazladan hizmet ilavesi yapılması, diğer kesimlerde çalışanlar aleyhine bir adaletsizlik oluşturmaya başlamıştır. Bu olumsuzlukların ortadan kaldırılması amacıyla, yeni düzenlemede; bu kapsamdaki işler belirlenirken; Avrupa Birliği ve gelişmiş ülke uygulamaları esas alınarak iş sağlığı, iş güvenliği ve teknolojik gelişmeler incelenmiş ve işyerlerinde her türlü tedbir alınmasına rağmen yaptıkları işler dolayısıyla çalışanlarının yaşam beklentisi ülke ortalamasının altında kalan iş kolları için bu uygulamanın yapılması benimsenmiştir. Soru 6: Bağ-Kur sigortalısıyım. Yeni yasayla birlikte ödeyeceğim prim oranı artacak mı? Mevcut uygulamada Bağ-Kur sigortalılarından basamak sistemine göre yüzde 40 oranında prim alınmakta idi. Yeni düzenleme ile bunların kazançlarıyla orantısız prim ödemelerine sebep olan basamak sistemi kaldırılarak, prime esas kazancın aylık alt ve üst sınırı arasında beyan edecekleri prime esas kazançları üzerinden yüzde 33,5 oranında prim ödemeleri öngörüldü. Buna göre, sigortalıların tercihleri doğrultusunda beyan edecekleri prime esas kazançlar ne kadar yüksek olursa, aylıkları da o kadar yüksek bağlanacak. Soru 7: SSK’lıyım. Yeni yasayla birlikte işverenin benden keseceği prim miktarı artacak mı? Eski uygulamada sigortalılardan yüzde 9 oranında malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ve yüzde 5 hastalık sigortası primi olmak üzere toplam yüzde 14 oranında prim kesilmekte. Yeni uygulamada, sigortalıların ödeyecekleri prim oranı yine toplam yüzde 14'dür. Bunun yüzde 9’u malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi, yüzde 5’i de genel sağlık sigortası primidir. Soru 8: Devlet memuruyum. Emekli olmama çok var. Yeni yasa emeklilik süremi etkileyecek mi? Kanunun yürürlük tarihinden önce kamu görevlisi olanlar 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabi olacaklarından, yeni Kanun bunların emeklilik haklarını ve sürelerini herhangi bir şekilde etkilememekte. Soru 9: Halen devlet memuruyum. İlerde daha yüksek unvanlarda görev yapmam durumunda eski uygulamada olduğu gibi unvanım, bağlanacak aylığımı etkileyecek mi? Kanunun yürürlük tarihinden önce iştirakçi olanların bütün hakları 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre yürütüleceğinden, görev yapılan unvanlara ilişkin emekli aylığına bugün yansıtılan unsurlar ileride bağlanacak aylıklara da yansıtılacak. Soru 10: Yasa ile öngörülen 58-60 yaş ve 9000 gün emeklilik şartları kimler için uygulanacak? Mevcut mevzuatta 2000 yılından sonra çalışmaya başlayanların emeklilik yaşları 58 ve 60’dır. Bu yaş hadleri yeni düzenleme ile de korunmakta. Şu anda hizmet akdi ile çalışanlar için 7000 gün olarak uygulanan prim ödeme gün sayısı ise, Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayanlar için ilk yıl 7100 gün olacak. Takip eden yıllarda işe girenler için 100’er gün artırılmak suretiyle 2027 yılında 9000 güne ulaşacak. Soru 11: Yasa ile öngörülen 65 yaş kimler için uygulanacak? Şu an 58 ve 60 olan emeklilik yaş hadleri, 2036 yılından itibaren emeklilik talebinde bulunacaklar için her yıl birer yaş artırılmak suretiyle 2048 yılında 65 yaş olarak uygulanacak. Soru 12: Malullük ve ölüm aylığını hak etmek için aranan süre uzatılıyor mu? Eski uygulamada, Malullük sigortasından aylığa hak kazanma koşulu; - SSK’lılar için 1800 gün veya 5 yıldan beri sigortalı olup en az 900 gün, - Bağ-Kur’lular için 5 tam yıl hizmet, - Kamu görevlileri açısından ise 10 tam yıl hizmet süresinin bulunmasını gerektirmekteydi. Yeni düzenleme ile malullük sigortasından aylığa hak kazanma koşulu en az 10 yıldan beri sigortalı bulunup toplam 1800 gün, sigortalının başkasının bakımına muhtaç olması halinde belli bir sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün prim ödeme şartına bağlandı. Ölüm sigortasından aylığa hak kazanma koşulu; - SSK’lılar için 5 yıldan beri sigortalı olup en az 900 gün, - Bağ-Kur’lular için 5 tam yıl hizmet, - Kamu görevlileri açısından ise 10 tam yıl hizmet süresinin bulunmasını gerektirmekteydi. Yeni düzenleme ile ölüm sigortasından aylığa hak kazanma en az 1800 gün prim ödeme şartına bağlandı. Yapılan düzenleme ile malullük ve ölüm sigortalarında norm ve standart birliği sağlanmış oldu. Soru 13: Malullük veya ölüm aylığında prim ödeme gün sayılarının düşük olması, aylık bağlama oranını nasıl etkileyecek? Malullük ve ölüm sigortasında, sigortalıların prim ödeme gün sayısının 9000 günden az olması halinde aylık bağlama oranları 9000 gün üzerinden hesaplanacak ve bunların aylık bağlama oranları yüzde 50’nin altında olmayacak. Malul sigortalının başkasının bakımına muhtaç olması halinde aylık bağlama oranı 10 puan artırılacak. Soru 14: Aylık bağlama oranları düşürülüyor mu? Bunun emekli aylıklarımıza etkisi nasıl olacak? Önceki uygulamada; SSK ve Bağ-Kur’luların emekli aylıklarının hesabında, hizmet sürelerinden, ilk 10 yılın her yılı için yüzde 3,5, sonraki 15 yılın her yılı için yüzde 2, daha sonraki her yıl için yüzde 1,5 olarak belirlenen aylık bağlama oranı uygulanmakta. Bu durumda, 25 yıl çalışan bir sigortalıya ortalama yıllık kazancının yüzde 65’i oranında aylık bağlanmakta. Yani, her yılı için uygulanan aylık bağlama oranı ortalama yüzde 2,6. Yeni düzenlemeyle aylık bağlama oranı her yıl için yüzde 2 olarak sabitlendiğinden, 25 yıl çalışan sigortalıların aylık bağlama oranında her yıl için ortalama 0,6 puan bir azalma görülmekte ise de, aylığın hesabında dikkate alınan prime esas kazanç matrahları yükseltildiğinden, aylık miktarlarında herhangi bir düşme olmamakta. Diğer taraftan, eski sistemde 25 yıldan fazla süreler yüzde 1,5 oranında değerlendiriliyor. Bu durum yeni sistemde yüzde 2 olarak dikkate alınacağından, sistemde kalınan süre uzadıkça her yılın bağlanacak aylıklara etkisi daha fazla olacak ve daha yüksek tutarda aylık bağlanmış olacak. Soru 15: Yaşlılık, malullük ve ölüm aylıklarında alt sınır uygulaması devam edecek mi? Kanunla malullük, ölüm ve yaşlılık aylıklarında alt sınır uygulamaları mevcut olup, malullük ve ölüm aylıklarında, talep ve ölüm tarihi itibariyle bağlanacak aylıkların talep ve ölüm yılından bir önceki yılın Aralık ayında ödenen en düşük yaşlılık aylığından az olamayacağı, Malullük ve ölüm aylıklarının 9000 gün üzerinden hesaplanarak aylık bağlama oranının belirlenmesi, yaşlılık aylıklarında, kanunun yürürlük tarihinden sonraki süreler için bağlanacak aylıkların, sigortalının mevcut çalışmalarının asgari kazançlar üzerinden hesaplanan ortalama aylık kazancının yüzde 35'inden az olamayacağı öngörüldü. Soru 16: Hak sahibi kız çocuklarına aylık bağlanması için yaş koşulu getiriliyor mu? Kanunla hak sahibi kız çocuklarına çalışmamaları ve kendi çalışmalarından dolayı gelir ve aylık almamalarının yanı sıra evli olmamaları şartıyla aylık bağlanacağı öngörülmüştür. Yaş koşulu kız çocukları için getirilmemiştir. Soru 17: Malul kız çocuklarının aylıkları evlenmeleri halinde kesilecek mi? Gerek kız gerekse erkek malul çocuklarının aylıkları evlenmeleri halinde kesilmeyecek. Ancak, çalışmaları, kendi çalışmalarından gelir/aylık almaları veya maluliyet hallerini yitirmeleri durumunda aylıkları kesilecek. Soru 18: Hak sahibi eşlerin hisseleri yüzde 75’ten yüzde 50’ye düşüyormuş, doğru mu? Halen aylık almakta olan eşlerin aylık oranlarında herhangi bir değişiklik bulunmamakta. Kanunla, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık almakta olan dul eşler bu durumda olmayanlardan ayrılmaktadır. Yani, tek kişi olarak aylık alan, çalışmayan, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık almayan dul eşler yine yüzde 75 oranında aylık alacaklardır. Soru 19: Hiç çalışmam yok. İsteğe bağlı sigortalı olabilir miyim? Sağlık hizmetlerinden yararlanabilir miyim? Yeni düzenleme ile Türkiye’de yasal olarak ikamet edenlerden 18 yaşını dolduran ve talepte bulunanlar isteğe bağlı sigortalı olabilecek. İsteğe bağlı sigortalı olmak için SSK’da aranan 1080 gün ile Emekli Sandığı’nda aranan 10 yıllık hizmet süresi şartları kaldırıldı. Bunlara genel sağlık sigortası primi ödemeleri suretiyle sağlık hizmetlerinden yararlanma imkanı getirildi. Soru 20: Kısmi süreli çalışıyorum. Eksik sürelerimi isteğe bağlı ödeyebilir miyim? Yapılan yeni düzenlemeyle 30 günden az süreli işlerde çalışanlara eksik sürelerini isteğe bağlı sigortalı olarak tamamlamaları imkânı getirildi. Soru 21: Sigorta emeklisiyim ve sosyal güvenlik destek primine tabi çalışıyorum. Yeni kanunla aylıklarım kesilecek mi? Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler, mevcut uygulamada olduğu gibi tercihleri doğrultusuna aylıkları kesilmeksizin sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi tutulacaklar. Bunların prime esas kazançları üzerinden yüzde 31 ile yüzde 36,5 oranında SGDP kesilecek. Soru 22: Emekli aylıklarının yükseltilmesinde emekli dul ve yetimlere refah payı verilmeyecek mi? Kamuoyunda ‘refah payı’ olarak bilinen gelişme hızı, mevcut uygulamadaki gibi aylıkların hesabı esnasında dikkate alınmakta. Bu şekilde bağlanan aylıklar gerçekleşen enflasyon oranlarında da artırılmaktadır. Soru 23: İşverenim daha az sigorta primi ödemek için kazancımı düşük gösteriyor. Yeni yasa bunu engelleyecek mi? Kayıt dışılığın önlenmesi amacıyla yapılan yeni düzenlemede, ücretlerin bankalar vasıtasıyla ödenmesi öngörüldü. Ayrıca, Kuruma da bankalardan bilgi ve belge isteme hakkı getirildi. Bu durumda, işverenlerin çalıştırdıkları işçilerin prime esas kazançlarını olduğundan daha az göstermeleri imkânı ortadan kalkacaktır. Soru 24: Bağ-Kur’luyum. İş kazası geçirdiğim takdirde hakkımda diğer sigortalılar gibi iş kazası hükümleri uygulanacak mı? Yeni düzenleme ile Bağ-Kur sigortalılarının iş kazası geçirmeleri halinde, bu sigorta kolundan Kanunda öngörülen tüm yardımlar yapılacak. Bunlar; sağlık yardımlarının yapılması, geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi, sürekli iş göremez duruma düşülmesi halinde, sigortalının kendisine, ölümü halinde de hak sahiplerine gelir bağlanması ve cenaze ödeneği verilmesidir. Soru 25: Cenaze ödeneği tutarı değişiyor mu? Evet değişiyor. SSK ve Bağ-Kur sigortalıları için önceden 247,43 YTL olan cenaze ödeneği miktarı yeni düzenleme ile 608 YTL’ye yükseltilmiştir. Soru 26: Emzirme ödeneği hangi durumlarda kimlere ve ne tutarda ödenecek? Mevcut uygulamada sadece çalışan SSK’lılar için 50 YTL olarak ödenmekte olan emzirme ödeneğinin kapsamı yeni düzenleme ile genişletiliyor. Emzirme ödeneği Bağ-Kur’luları da kapsayacak şekilde; sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine verilecek. Emzirme ödeneği her çocuk için yaşaması şartıyla doğum tarihinde geçerli olan asgarî ücretin üçte biri tutarında. Soru 27: Sağlık hizmetlerinden yararlanmam için şartlar nelerdir? Önceki uygulamada sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için; SSK sigortalılarının kendisine 90 gün, bakmakla yükümlü oldukları kişilere 120 gün, Bağ-Kur sigortalıları için 240 gün olan hastalık sigortasında prim ödeme şartı, yeni düzenlemeyle 30 güne indirildi. Yani, yeni düzenlemeyle 30 gün prim ödeyen herkes ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler sağlık hizmetlerinden yararlanabilecek. Soru 28: Sağlık hizmetlerinin özelleştirileceği ve ücretlendirileceği söyleniyor. Sağlık hizmeti paralı mı olacak? Genel sağlık sigortasında sigortalılar esas itibariyle herhangi bir ücret ödemeden sözleşmeli sağlık kuruluşlarından yararlanabilecekler. Ancak; kamu sağlık kuruluşları, standart hizmetler dışında kalan otelcilik hizmeti ve öğretim üyesi ücreti için ilave ücret alabilecekler. Sözleşmeli özel sağlık kuruluşları ise belirlenen sınır dahilinde ilave ücret alabilecekler. Acil hallerde sözleşmesiz sağlık kuruluşlarına yapılan müracaatlarda, tedavi bedelleri Kurumca karşılanacak. Bu durumda, sözleşmeli ve sözleşmesiz sağlık kuruluşları ilave ücret alamayacaklar. Soru 29: Bağ-Kur’luyum. Borcum olduğunda sağlık hizmeti alabilecek miyim? Önceki uygulamada, prim borcunuzun olması halinde sağlık hizmetinden kendiniz ve bakmakla yükümlü olduğunuz kişiler yararlanamamaktaydı. Yapılan düzenleme ile 30 günlük borcunuzun olması sağlık hizmeti almanıza engel teşkil etmeyecek. Primlerin ödeme süresiyle ilgili yapılan düzenleme sebebiyle 3 aya varan süre içerisinde kendiniz ve bakmakla yükümlü olduğunuz kişilerin sağlık hizmetlerinden yararlanabilmeleri mümkündür. Ayrıca, 18 yaşından küçük çocuklarınız borcunuzla bağlantılı olmaksızın sağlık hizmetlerinden yararlandırılacak. Soru 30: Sağlık hizmetlerinden hangilerine katılım payı ödeyeceğim? Yeni düzenleme ile mevcut uygulamaya paralel olarak; ayakta tedavilerde hekim ve diş hekimi muayenesinde, ortez, protez, iyileştirme araç ve gereçleri ile ayakta tedavide sağlanan ilaçlardan katılım payı alınması öngörülüyor. Soru 31: İşsizim ve hiçbir yerden gelirim yok. Yasa çıktığında sağlık hizmetinden yararlanabilecek miyim? Primlerimi kim ödeyecek? Yeni düzenleme ile; aile içinde kişi başı geliri asgari ücretin üçte birinden az olanların genel sağlık sigortası primleri devlet tarafından karşılanacaktır. Soru 32: Her türlü sağlık kuruluşuna gidebilecek miyim? Sigortalılar sözleşmeli kamu ve özel sağlık hizmeti sunucularından istediklerine müracaat edebilecekler. Kaldı ki acil hallerde sözleşmesiz sağlık kuruluşlarına da gidilebilecek. Soru 33: 25 Yaşından büyük kız çocuğuyum. Babamdan dolayı sağlık hizmetinden yararlanıyorum. Yeni kanun ile birlikte sağlık hizmetinden yararlanmaya devam edebilecek miyim? Yeni düzenlemeyle sağlık sigortası bakımından bakmakla yükümlü olunan çocukların en fazla 25 yaşına kadar bu haklardan yararlanacağı öngörülmekle birlikte, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sağlık yardımlarına müstahak olanların durumlarında değişiklik olana kadar mevcut haklarının verilmesine devam edilecek. Soru 34: 18 yaşından küçük olan herkes sosyal güvenlik kapsamına alınacak mı? Evet, 18 yaşından küçük çocuklar, anne veya babalarının sigortalı olup olmadığına bakılmaksızın sosyal güvenlik kapsamında olacaklar ve sağlık yardımlarından yararlanacaklar. Soru 35: Kadın esnaf doğum yaparsa iş göremezlik parası alacak mı? Esnaf olan kadınlara bu Kanunla ilk defa doğum öncesi ve doğum sonrasında iş göremezlik ödeneği verilmesi imkanı getirildi. Soru 36: İş kazası, hastalık ve doğum gibi hallerde ödenen iş göremezlik ödeneği azaltılıyor mu? Hayır, azaltılmıyor. Halen bu durumlarda ödenen miktarlar aynen korunmakta. Diğer taraftan, Bağ-Kur’lu sigortalılara da iş kazası ve doğum hallerinde iş göremezlik ödeneği verilmesi hakkı getiriliyor. Soru 37: Protez, iyileştirme araç ve gereçleri için ödeme yapacak mıyım? Önceki uygulamada sigortalılardan protez, ortez, iyileştirme araç ve gereçleri için belli miktarlarda katılım payı alınmaktaydı.Yeni düzenleme ile bu konuda herhangi bir değişiklik yapılmamış olup, söz konusu hizmetlerden katılım payı alınmaya devam edilecek. Soru 38: Terörle mücadele kanununa göre aylık alanların yeniden kamu görevlisi olarak çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesilecek mi? Bu durumdakilerin tekrar kamuda görev almaları halinde aylıkları kesilmekte idi. Yeni yapılan düzenleme ile kamuda çalışmaları halinde de aylıklarının kesilmemesi imkânı getirildi. Soru 39: Emekli ikramiyelerinin tahville yada taksitler halinde ödeneceği doğru mu? Hayır. Emekli ikramiyeleri 5434 sayılı Kanundaki usulle ödenmeye devam edilecek. Soru 40: İsteğe bağlı sigortaya devam eden kadın sigortalı eşinden dolayı sağlık yardımından yararlanamayacak mı? Önceki uygulamada, isteğe bağlı sigortalıların sağlık yardımlarından yararlanamamaları önemli bir eksiklikti. Yeni düzenlemeyle isteğe bağlı sigortalılara sağlık primi ödemek koşuluyla sağlık hizmetinden yararlanma hakkı getirildiğinden, kendi sigortalılığı sebebiyle sağlık hizmetinden yararlanacak isteğe bağlı sigortalıların, eşlerinden dolayı sağlık hizmeti almalarına gerek kalmayacak. Soru 41: Yüzde 55 oranında sakatım ve halen vergi indiriminden yararlanmak suretiyle SSK’lı olarak çalışıyorum. Yeni kanunla benim emekli olma şartlarım değişiyor mu?  Yeni düzenlemede; Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olanlardan, sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlananların emekli olma şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmamış ve müktesep haklar korunmuştur. Soru 42: Ülkemizle Sosyal Güvenlik Sözleşmesi bulunmayan ülkelerde iş yapan bir müteahhidim. Bu ülkelere götüreceğim Türk işçileri için prim yükümlülüğüm nedir? İşverenler, ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelere götürdükleri Türk işçileri için işyerinin tehlike derecesine göre yüzde 1 ile 6,5 arasında kısa vadeli sigorta kolları primi ile yüzde 5’i sigortalı, yüzde 7,5’i de işveren hissesi olmak üzere yüzde 12,5 oranında genel sağlık sigortası primi ödeyecekler. İşçilerin uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri halinde, haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanacak. Yeni getirilen düzenleme ile işverenler üzerindeki yükler azaltılırken, sigortalılar yönünden, bunların ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sağlık güvencelerine kavuşmaları sağlandı. Soru 43: Çiftçiyim. Benim sigortalılığım nasıl olacak? Yeni düzenleme ile; tarımsal faaliyette bulunanların, o günkü geçerli asgari ücretin yarısı üzerinden prim ödemek suretiyle 30 gün hizmet kazanmaları ve sağlık hizmetlerinden yararlanmaları imkanı getirildi. Soru 44: Yasayla anne ve babalara ölüm aylığı bağlanması hususunda bir kolaylık getiriliyor mu? Yeni düzenleme ile, ölen sigortalıdan dolayı ana ve babalara aylık bağlanması için eş ve çocuklardan artan hisse bulunması, her türlü gelirlerinin asgari ücretin net tutarından az olması ve gelir/aylık almaması şartları getirildi. Ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde artan hisse koşulu aranmayacak. Mevcut uygulamada, SSK sigortalılarının ana ve babalarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için sigortalının öldüğü tarihte eş ve çocuklardan artan hisse bulunması koşulu aranmakta idi. Yeni düzenleme ile artan hissenin sonradan oluşması halinde de ana ve babaya aylık bağlanması imkanı getirildi. Soru 45: Bu kanundan sonra değişik statülere tabi çalışanların hizmetleri nasıl birleştirilecek? Kanunun yürürlük tarihinden sonra birden fazla statüye tabi olarak geçen hizmetler, yaşlılık sigortası bakımından; en fazla hizmetin geçtiği statü hükümleri esas alınmak, ölüm ve malullük hallerinde ise, son statü hükümleri uygulanmak suretiyle birleştirilecek. Soru 46: İşsizlik ödeneği almaktayım. Genel sağlık sigortası beni kapsama alıyor mu? Primlerimi nasıl ödeyeceğim? İşsizlik ödeneği alanlar da genel sağlık sigortası kapsamında olup, sağlık sigortası primleri Türkiye İş Kurumu tarafından ödenecek. Soru 47: Kanun şehitlerin anne ve babalarına aylık bağlanmasına ilişkin şartlarda herhangi bir değişiklik getiriyor mu? Emekli Sandığı Kanunu'ndaki şehit anne ve babalarına aylık bağlama koşulları aynen korunduğundan herhangi bir değişiklik söz konusu değil. Soru 48: Devlet memurlarında da maluliyet için sigortalılar gibi sadece yüzde 60 oranında çalışma gücü kaybı mı aranacak? Hayır, devlet memurları vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybetmiş olmaları halinde de malul sayılacaklar. Soru 49: Memuriyet görevime sakatlık kontenjanından atanmadığım için özürlülere ilişkin haklardan yararlanamıyordum. Yeni yasa bu konuda bir kolaylık getiriyor mu? Evet. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi olanlardan, göreve başlamadan önce alınmış, en az yüzde 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az yüzde 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenler yeni düzenleme ile 15 yıl hizmet ile yaşlılık aylığından yararlanacaklar. Soru 50: Yeşil kartlılar, kanun yürürlüğe girdikten sonra sağlık hizmetlerinden faydalanmaya devam edecekler mi? Yeşil kartlılar Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle 2 yıl süreyle sağlık hizmetlerinden faydalanacaklar. 2 yılın sonunda ise primleri devlet tarafından ödenmek suretiyle genel sağlık sigortasından yararlanmaya devam edecekler.