Soy kodunda 1, 2, 3 yetmedi; Süryaniler 4, diğerleri 5 oldu

İçişleri Bakanlığı'nın "Sadece eğitim için kullanılıyor" dediği soy kodunun, Türkiye'de okulu olmayan Süryaniler ile diğer gayrimüslimlere de uygulandığı belirlendi. Azınlıkların, 90 yıldır soy kodu uygulamasıyla fişlenmesinin Rumlar, Ermeniler ve Yahudilerle sınırlı olmadığı Süryanilere 4, “diğerleri” başlığı altındaki gayrimüslimlere ise 5 kodunun verildiği ortaya çıktı. 

Cumhuriyetin gizli soy kodu uygulaması, bir Ermeni yurttaşın çocuğunu Ermeni okuluna kaydettirmek için başvurduğu İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü’nün yazışmalarında ortaya çıkmış, Rumlara 1, Ermenilere 2 ve Yahudilere 3 kodunun verildiği anlaşılmıştı.

Radikal’den İsmail Saymaz’ın görüştüğü bir nüfus müdürü, kodların beşe kadar çıktığını açıkladı. Adının açıklanmasını istemeyen nüfus müdürü, Süryanilerin 4 ve ‘diğerleri’ kategorisindeki grupların 5 rakamıyla kodlandığını kaydetti. Müdür,‘Diğerleri’ kategorisi altında diğer gayrimüslimlerin sıralandığını vurguladı. 

Bu sistemin çok uzun yıllardır uygulandığını, 1988’den sonra bilgisayar ortamına alındığını kaydeden nüfus müdürü, soy kodunun, azınlıklara Lozan’dan doğan hakların kullanımı konusunda karışıklık doğmaması için verildiğini söyledi.

Kodların, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nde tutulduğunu ve çoğunlukla il milli eğitim müdürlükleri tarafından istendiğini kaydeden nüfus müdürü, “Askeriye tarafından güvenlik amaçlı ve kişinin soyunda dönme olup olmadığının belirlenmesi için istenebilir” diye konuştu.

İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve İçişleri Bakanlığı uygulamanın azınlıkların okul kaydı için kullanıldığını öne sürdü. Ancak Süryaniler ve diğer gayrimüslimlerin Türkiye’de okulu bulunmuyor.

Osmanlı’dan geliyor

İçişleri Bakanlığı uygulamayla ilgili şu açıklamayı yaptı:

“Milli Eğitim Bakanlığı’nın talebi üzerine, eski nüfus kütüklerinde (Osmanlı dönemi) yer alan, milliyet veya ırk ifade eden bilgilerden yararlanarak azınlık vatandaşlarımızın ‘soy durumları’ Milli Eğitim Bakanlığı’na verilmektedir. Lozan’a göre, faaliyetleri kabul edilen okullarda, sadece kendi azınlıklarına mensup Türkiye Cumhuriyeti uyruklu öğrenciler okuyabilmekte ve azınlığa mensubiyet ise ancak nüfus müdürlüklerinden verilen ve kişinin soy durumunu gösteren belge ile ispatlanmaktadır.” 

‘Hiç duymadım’

Süryani kökenli BDP Mardin Milletvekili Erol Dora, kodlamayı daha önce hiç duymadığını belirtti. Erol Dora şunları söyledi:

“Laik- demokratik hukuk devletinin olmaması gerekir. Bu kodlama gayrimüslimlerin ötekileştirildiğinin ve kontrol altında tutulmak istendiklerinin göstergesidir. Ezidilerin kimliklerindeki din hanesine ‘x’ ya da ‘-’ işareti konuluyor.”