Stajyerlerin gemilerdeki çalışma şartlarını anlatan kaptan: Uzun saatler çalıştırılıyorlar, baskıdan dolayı ses çıkaramıyorlar

Staj yaptığı gemide ölü bulunan Piri Reis Üniversitesi Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği öğrencisi Mustafa Koç'un ölümünün ardından gemilerde staj yapanların ağır çalışma koşulları gündemde...

19 yaşında hayatını kaybeden Mustafa Koç'un abisi İsmail Koç ve Genç Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası (GEMİMO), Koç'un ağır ihmaller sonucu öldüğünü iddia etti. İddiaya göre Koç, 20 saat çalıştırıldı ve gemide kimyasal kalıntıların bulunduğu tankları temizledi. 

Gemilerde staj yapanların çalışma şartlarını, ismini vermek istemeyen bir uzun yol kaptanı, T24'e değerlendirdi. 

Akciğer enfeksiyonu sebebiyle öldüğü öne sürülen Mustafa Koç'un hayatını kaybettiği kimyasal tankerde, (sıvı halde kimyasal yükler taşıyan gemiler) Koç'un uyuduğu yerde havalandırma sisteminin çalışmadığı da iddialar arasındaydı. 

"Kimyasal tankerlerde havalandırma çalışmıyorsa hava temizlenemiyor"

Bu iddialara yönelik konuşan kaptan, "Havalandırmanın çalışmıyor olması çok ciddi ve ne yazık ki sık karşılaşılan bir sorun. Çalıştıkları hat son derece sıcak ve kimyasal tankerlerde havalandırma sistemi çalışmadığı zaman mekanda bulunan havayı sirküle edecek başka bir mekanik sistem yok. Dolayısıyla akciğer enfeksiyonunu tetiklemiş olması son derece muhtemel"  dedi.

Koç'un ölümünün ardından geminin bağlı bulunduğu şirket Chemfleet Denizcilik ise 'kimyasal' iddialarına net yanıt vermezken "Mustafa Koç, hiçbir operasyona fiziken sorumluluk yüklenerek katılmamıştır" dedi. 

Şirket açıklamasında stajyer Mustafa Koç'un "Günlük çalışma saatleri kurallar dâhilinde" çalıştırıldığını, çalışma saatleri konusunda 'yasal sürelerin aşılmadığını' söyledi.

T24'e konuşan uzun yol kaptana göre ise genel uygulama açıklamanın tam tersi:

"Çalışma saatleriyle ilgili kayıtlar tamamen kitabına uydurularak tutuluyor ve Denizcilik Çalışma Sözleşmesi (MLC )standartlarıyla ilgili, çalışma saatleriyle ilgili kayıt -özellikle Türk armatörlerin işlettiği gemilerde- hiçbir şekilde gerçeği yansıtmıyor. Yabancı firmaların bir kısmında çalışma saatlerini işçiler, kendileri sistem üzerinden işaretliyor fakat Türk firmalar, insan haklarıyla ilgili her konuda yetersiz kaldığı gibi bu konuda da tamamen çalışanını, işçiyi sömüren bir yerden yaklaşıyor. Dolayısıyla şirketin çalışma saatleriyle ilgili yapmış olduğu açıklamanın pratikte hiçbir karşılığı olmadığını sektörde çalışan herkes çok iyi bilir" 

"Stajyerler sömürülüyor"

Kaptan, gemilerde Uluslararası Taşımacılık İşçileri Federasyonu'nun belirlediği çalışma şartlarına uyulmadığını ve insani şartların hiçbir personel için sağlanmadığını dile getirdi. Stajyerlerin uzun saatler ve ağır şartlarda çalıştırıldığını söyleyen kaptan, "Şirket politikalarının yetersizliğinden dolayı stajyerlerin sorumlulukları tam olarak tanımlı değil, bu yüzden sömürülüyorlar. Stajyerlik gemideki en alt kademe, bu nedenle stajyerler gemideki hiyerarşik yapı yüzünden hiç kimseye itiraz edemiyorlar" dedi.

Kaptan, stajyerlerin yaşadıklarından kimin sorumlu olduğu sorusuna da şu yanıtı verdi:

"Stajyerlerin görevlendirilmesinden 2'nci kaptan sorumlu. Bu konuda 1'inci kaptan da 2'nci kaptan kadar sorumlu. Çünkü finalde her şey kaptanın onayından geçer."

Stajyerlerin, yönetim kadrosu tarafından aşağılandığını ifade eden kaptan "Hem kadın hem de erkek stajyerler sözlü tacizlere ve 'mobbing'e maruz kalıyor ve akşam evlerine gidebilme şansları yok. O yüzden söylenenlere ses çıkaramıyorlar" dedi. 

Stajyerlerin maruz kaldığı taciz ve ağır çalışma şartları karşısında çaresiz bırakıldıklarını belirten kaptan, "Geminin kaptanına, bağlı bulundukları firmaya veya Uluslararası Taşımacılık İşçileri Federasyonu(ITF)'na şikayette bulunabilirler. Ancak o zaman da mimleniyorlar ve bu sektörde iş bulmaları imkansızlaşıyor" ifadelerini kullandı.

Kendi stajının da zorlu geçtiğini ifade eden kaptan, baskıya, sözlü aşağılanmaya maruz kaldığını söyledi:  "Gemiden inmek istedim. Ancak armatör firmalar bu tarz durumlarda çalışanlarını, uçak biletlerinin ucuz olduğu limanlardan almayı tercih ediyorlar. Bu yüzden haftalarca gemide kaldım, psikolojim bozuldu. Gemiden indiğimde bu olayla uğraşacak takatim kalmadı. Firma, sessiz kalmam gerektiğini ve iş bulamayacağımı söyledi" sözleriyle anlattı.

"Kaptan olmamıza rağmen hâlâ stajyerlerden çok daha ağır koşullarda çalışıyoruz"

Çalışma şartlarının, gemideki bütün çalışanlar için aynı derecede ağır olduğunu vurgulayan kaptan, gemi işletmeciliğinde çalışanların hakkını arayacağı mekanizmaların zayıf olduğunu şu sözlerle aktardı:

"Denizcilik Çalışma Sözleşmesi (MLC) tarafından belirlenen minimum standartları karşılamamak, armatör ve işletmeci firmalar için hiçbir şey ifade etmiyor. Deniz yolu taşımacılığı işçilerine ait bir sendika var fakat bu 'olması zorunlu olduğu için' kurulmuş durumda . Dolayısıyla Türkiye’deki denizcilerin taleplerini belirleyip hareket edebilecekleri bir platform yok. Yıllardır sektörde olmama rağmen çalışma standartlarının iyileştirilmesine dair hiçbir örgütlenme örneği görmedim."

TIKLAYIN - 20 saat çalıştırıldığı iddia edilen stajyer gemide ölü bulundu