Stalker'lar rehabilite edilebilir mi?

Bir kişiyi huzursuz edecek düzeyde ve düzenli olarak takip ve rahatsız eden kişileri, yani stalker'ları rehabilite etmek için İngiltere'nin Hampshire kentinde bir psikolojik tedavi merkezi kuruldu. Peki bu uygulama ulusal çapta yapılmalı mı?

Abby, stalker'ıyla ilk kez 21'inci doğum gününde karşılaştı.

Bir adam elinde bir şişe şampanya ve bir kartla ailesinin evine geldi. İlk başta, kim olduğunu unuttuğunu varsayarak onu tanımadığı için utandı. Ama gerçekte, onunla hiç tanışmamıştı.

Abby, "Annemle babamın evini bulması ve nerede olduğumu bilmesi korkunç. Doğum günümde yaşanan bir olay olduğu için onu her yıl hatırlıyorum." diyor.

Bu, Abby için aylarca süren bir çilenin başlangıcıydı. Stalker'ı onu yaşadığı yerin yakınındaki bir mağazaya kadar takip etti, bir gün bahçesindeki kulübesine saklandı ve İbiza'da arkadaşlarıyla kiraladığı bir villaya bile geldi.

Abby, "Villanın posta kodu bile yoktu, yine de beni bulmayı başardı." diyor.

Abby stalker'ı Jamie ile hiç tanışmadı. Jamie, Nisan 2021'de, Abby ile iletişim kurmasını engelleyen Stalking Koruma Emri'ni (SPO) ihlal etmekten suçlu bulundu ve sekiz ay hapis cezasına çarptırıldı. Denetimli serbestlik ile obsesif-kompulsif bozukluk programı ve 30 adet rehabilitasyon seansı tamamlamasına hükmedildi.

Jamie, SPO şartlarını tekrar çiğnedikten sonra 14 ay hapis cezasına çarptırıldı ve şu anda cezaevinde.

Ulusal İstatistik Ofisi'nden alınan rakamlara göre, 2020'de İngiltere ve Galler'de 80 binden fazla stalker suçu kaydedildi.

Stalker suçlarındaki artışa rağmen bazı polis güçlerinin kurbanları korumaya yönelik yeni SPO yetkilerini kullanmadığına dair endişeler var.

Peki, stalker mağdurlarını korumak ve gelecekteki mağdurların oluşmasını önlemek için ne yapılabilir?

Stalker'lara karşı hangi tedavi yöntemleri uygulanıyor?

Dr. Kirsty Butcher, İngiltere çapında yürütülen stalker müdahale planına yönelik dört projeden birine Hampshire'da liderlik eden Southern Health NHS Trust'ta klinik psikolog olarak çalışıyor.

Dr. Butcher, merkezin üç yıl önce "cezai yaptırımların tek başına stalker'ları durdurmaya yetmeyeceğini kabul edilmesiyle" kurulduğunu söylüyor.

Abby ve Dr. Butcher, Stacey Dooley: Stalkers adındaki yeni BBC Three belgeselinde yer alıyor.

Dr. Butcher ve ekibi, psikolojik terapi yoluyla davranışlarını değiştirmeye çalışmak için doğrudan stalker'larla birlikte çalışıyor. Ekip, Abby'nin stalker'ıyla hiç çalışmadı.

Ekibin aktardığına göre, en yaygın stalk motivasyonu, yakın bir ilişkinin sona ermesinden sonra ortaya çıkıyor. Bu, Hampshire ekibine yapılan başvuruların üçte ikisini oluşturuyor. Dr. Butcher bu konuda şunları söylüyor: "Bunun nedeni kurbanla uzlaşmak ya da reddedilme duygularının intikamını almak. Genellikle bu ikisi arasında gidip gelen hislerin bir karışımıdır."

Ekibe yapılan başvuruların geri kalanını, kurbanlarıyla yakın bir ilişki içinde olmayan stalker'lardan oluşturuyor.

Bunlar arasında, sosyal becerilerden yoksun olan ve normal bir şekilde (muhtemelen öğrenme güçlüğü veya otizm nedeniyle) yakın ilişkiler kuramayan stalker'lar; ciddi bir akıl hastalığı olan veya mağdurla ilişkide olduğuna dair bir ilüzyonda yaşayanlar; ya da kurbanla ilgili pişmanlıkları ya da yasları olan stalker vakaları yer alıyor.

Dr. Butcher, kurbanı nispeten kısa bir süre boyunca takip eden ve genellikle cinsel bir suçla sonuçlanan "yırtıcı stalker" vakalarının da olabileceğini ekliyor.

Dr Butcher, stalker'larla yaptığı psikolojik terapi çalışmasında, onların nasıl yetiştirildiklerine, kendileri hakkında nasıl hissettiklerine ve bir ilişki sona erdiğinde nasıl hissettiklerine bakmak için çocukluklarına geri dönüyor. Dr. Butcher, "Birinin bir ilişkiyi bırakmakta zorluk çekmesinin altında yatan derin sebeplere bakıyoruz" diyor.

Ayrıca yalnızlık duygularını tetikleyen şeylerin neler olduğu; duygu ve davranışlarını nasıl daha iyi yönetebilecekleriyle de ilgileniyorlar. Bunlar arasında bir arkadaşla konuşmak veya dikkatlerini dağıtmak gibi pratik şeyler veya meditasyon gibi psikolojik temelli uygulamalar da var.

Dr. Butcher'ın birlikte çalıştığı stalker'lardan biri, cep telefonu mesajlarındaki okundu bilgilerinin saplantılı eğilimlerini tetiklediğini fark etti ve ayarları değiştirmenin kendisine yardımcı olduğunu gördü.

Dr. Butcher, "Yeniden suç işlenmesini durdurmak, daha fazla kurban oluşmasını önlemek ve onların asıl kurbanlarıyla yeniden temas kurmalarını engellemek için faille başka nasıl birlikte çalışabileceğimizi düşünmeliyiz." diyor.

Hapis cezasına karşı olmadığını şu sözlerle belirtiyor: "Aslında, daha fazla insanın ceza sistemine girmesi sağlanır ve stalk'tan dolayı uygun şekilde mahkum edilmesi sağlanırsa, bu suça uygun şekilde yanıt verilebililiyor demektir.''

Dr. Butcher, "Stalking mahkumiyetleri hiçbir yerde yeterince yüksek değil. Faillere bu tür davranışlara müsamaha gösterilmeyeceğini bildirmemiz gerekiyor.'' diyor ve ekliyor:

"Ve mağdurların korunması gerekiyor, adaletin yerini bulduğunu ve takip eden faillerinin davranışları için bazı sonuçlara maruz kalacağını bilmeleri gerekiyor."

Abby bu fikri kabul ediyor ve şöyle söylüyor: "[Hapishane zamanı] kurbana da yardım ediyor. Onlara fark etmeleri için bir fırsat veriyor.''

Bu tür bir rehabilitasyon işe yarıyor mu?

Dr. Butcher ve ekibiyle psikolojik terapi sürecini tamamlayan 18 stalker'dan ikisi yeniden suç işledi.

Rakamlar küçük olsa da, Dr. Butcher bunun tek başına cezaevine gönderilen stalker'lara kıyasla "önemli ölçüde daha düşük" bir yeniden suç işleme oranı olduğunu savunuyor ve ekliyor:

"Bir süre psikolojik terapiye dahil olmanın, yeniden suç işleme olasılığını büyük ölçüde azalttığını görebiliyoruz." diyor.

Dr. Butcher, Hampshire'daki terapi merkezinin geleceğini güvence altına almak için daha fazla fon bulmayı umuyor ve bu uygulamanın ulusal çapta benimsenebileceğini düşünüyor.

Abby, hapis cezasıyla birlikte rehabilitasyonun stalker'ın davranışını değiştireceğini umuyor: "Hapishanede geçirilen zamanın ve rehabilitasyon kurslarının yardımcı olacağını umuyorum." diyor.

Kişisel güvenlik odaklı yardım kuruluşu Suzy Lamplugh Trust'tan Violet Alvarez şunları söylüyor: "Stalk'u basit bir ceza meselesi olarak ele alamayız. Stalker'ların ve kurbanlarının, sağlık profesyonelleri ve kurbanların savunucularının dahil olduğu çok kurumlu müdahale programlarına erişimini sağlamalıyız."

Abby stalk deneyiminin kendisi için bedelinin çok ağır olduğunu şu sözlerle aktarıyor:

"Akıl sağlığım büyük ölçüde kötüleşti. Şu anda hapiste olduğunu bilmeme rağmen, hala çevremde olacağı korkusuyla yaşıyorum.'' ve ekliyor:

''İşe gidemedim. Dışarı çıkıp arkadaşlarımla buluşmaktan çok korktum. Tamamen kendi başımaymışım gibi hissettim.''

"Asla bu olayları yaşamadan önce olduğum kişi olamayacakmışım gibi hissediyorum ve eski Abby'ye geri dönmek istediğimi düşünüyorum ama gerçekten yapamıyorum."

Abby, tacizlerin başlangıcından itibaren kurbanların destek gruplarına erişmesi gerektiğini söylüyor ve kurbanların tacizler başlar başlamaz polisle iletişime geçmelerini tavsiye ediyor.

Abby, "Ve başlangıçta, sadece inanılmayı ve ciddiye alınmayı isterdim. Arkadaşlarım, ailem, polisim, herhangi birinin bana inanmasını."