Sterlin dolar karşısında rekor seviyelere geriledi
İngiltere'de son 50 yılın en büyük vergi kesintilerinin açıklanmasının ardından İngiliz sterlini Amerikan doları karşısında rekor seviyelere geriledi.
Asya borsalarında 1 sterlin 1,04 dolar seviyesini görürken sabah saatlerinde ancak 1,05 dolar düzeyine kadar yükseldi.
İngiltere Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng cuma günü yaptığı açıklamada 45 milyar sterlinlik bir paketin yanı sıra vergi kesintilerine gidileceğini belirtmişti.
İngiliz sterlini bir süredir doların direnci karşısında baskı altındaydı.
Asya borsalarında euro da dolar karşısında son 20 yılın en düşük seviyesine geriledi.
Bunda yatırımcıların Ukrayna'daki savaşın ve dolayısıyla enerji krizinin sonunu görememeleri ve yaklaşan kışın yarattığı tedirginlik rol oynuyor.
Eğer sterlin dolar karşısında bu seviyede kalırsa dolar üzerinden işlem gören petrol ve doğal gaz gibi emtiaların ithalatı İngiltere için çok daha pahalıya mal olacak.
ABD'den ithal edilen diğer ürünlerin fiyatlarında da önemli artış görülecek.
İngiltere Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng cuma günü yaptığı açıklamada İngiltere'de vergi sisteminde köklü değişikliğe gidileceğini duyurmuştu.
Ekonomi için ''yeni bir dönem'' olarak adlandırdığı bu planlar çerçevesinde, gelir vergisi ve ev satışlarından alından pul vergisinde kesintiler açıklanmış, şirketlere getirilmesi beklenen vergi artışlarından ise geri adım atılmıştı.
Kwarteng ekonomik büyümenin tetiklenmesi için bir yön değişikliğine ihtiyaç duyulduğunu öne sürmüştü.
Muhalefetteki İşçi Partisi ise Kwarteng'in planlarının İngiltere'deki hayat pahalılığı sorununa bir çözüm getirmeyeceğini söylemiş, bu planların zaten zengin olanları ödüllendireceğini savunmuştu.
Mali piyasalar açılırken yatırımcılar sterlinin nasıl bir ivme izleyeceğini yakından takip ediyor olacak.
Yatırım firması Wealthi'den Peter Escho ''Bütün kurlar ABD doları karşısında satışa çıkarılıyor, bu da doları daha güçlü bir konuma getiriyor. Ancak sterlinin durumunda yeni hükümetin vergi kesintilerine gitmesinin enflasyonu yükselteceği endişesi de etkili oldu,'' değerlendirmesinde bulundu.
Esho sözlerine şöyle devam etti:
''Buna bir de enerji teşvikleri ve İngiltere Merkez Bankası'nın faiz oranlarını artırmak için olağanüstü bir toplantıya gitmek zorunda kalacağı haberlerini de ekleyince ortada tam bir panik havası oluşmuş durumda.''
Bazı yatırımcılar sterlinin değer kaybının önlenmesi için İngiltere Merkez Bankası'nın devreye girmek zorunda kalabileceğini söylüyor.
SPI Asset Management'tan Stephen Innes de şöyle konuştu:
''Kanamayı geçici de olsa durdurmak için İngiltere Merkez Bankası enflasyonu düşürmek adına 'ne gerekiyorsa yapılsın' noktasına çekilebilir.
''Piyasaların güvenini geri kazanmak için faiz oranlarını arttırmak amacıyla bu hafta olağanüstü toplantıya gidilebilir. Hatta bu toplantı bugün bile yapılabilir.''
Analiz: Hükümet üzerindeki müdahale baskısı artıyor
Faisal Islam | BBC Ekonomi Editörü
Hükümet sterlinin değer kaybı karşısında yorum yapmama tutumunu sürdürüyor.
Ama dışarıya karşı ne tür açıklamalar yapılırsa yapılsın, perde arkasında hükümet, sterlinin rekor düzeylerdeki hala devam eden düşüşünden derin kaygı duyuyor olmalı. Bu aynı zamanda kamu borçlarının maliyetinin de giderek yükselmesi anlamına geliyor.
Artan enerji fiyatlarına üst sınır koyarak aradaki farkı ödeyeceğini açıklayan ve vergi gelirlerini de açıkladığı kesintilerle ciddi şekilde azaltan Liz Truss hükümeti bu parayı kamu borçlanması ile karşılayacağını söylerken, İngiltere Merkez Bankası rekor düzeylere yükselen enlasyonu dizginlemek amacıyla politika faizini artırmaya devam edeceğini gizlemiyor.
Bu faizler vadeli borçları olan bireyler ve şirketlere de yansıyacak. Bir yandan vergi kesintileriyle piyasadaki paranın artması ve resesyonun engellenmesi planlanırken diğer yandan hızla yükselen faiz oranları durumu daha da kötüleştirebilir.
Pound dolar karşısında 1,05 düzeyine en son 1985 yılında yaklaşmıştı.
Hükümet o zaman da bunun dolar spekülasyonu nedeniyle meydana geldiğini kaygılanacak bir şey olmadığını söylemişti.
Daha sonra açıklanan o döneme ait belgeler zamanın başbakanı Margaret Thatcher'ın Ronald Reagan'dan açıklama istemiş ve Hazine'ye sterline karşı spekülasyon yabanlara tuzak kurması için baskı yapmıştı.
Sterlin bu kez euro gibi diğer belli başlı paralar karşısında da zayıflıyor. Ve bazı iktisatçılar ve piyasa uzmanları Merkez Bankası'nın yeniden güven oluşturmak için bir şekilde müdahale etmek zorunda kalabileceğini düşünüyorlar.