Sudan Devlet Başkanı Beşir tutuklandı; asker yönetime el koydu

T24 Dış haberler

Sudan Savunma Bakanı Orgeneral Avad Muhammed Ahmed bin Avf, Sudan Devlet Başkanı Ömer el- Beşir'in görevden alındığını açıkladı. Ülkede asker yönetime el koydu ve olağanüstü hal ilan edildi. 

Beşir’in devrildiğini resmi olarak ilân eden darbe bildirgesini kendi başkan yardımcısı ve Savunma Bakanı Ahmed Awad Ibn Auf canlı yayında okudu. Auf, Beşir'in tutuklandığını ve "güvenli bir yere" götürüldüğünü bildirdi. Sudan Savunma Bakanı ülkede üç aylığına Olağanüstü Hal ilan edildiğini ve ülkeyi iki yıl boyunca ordu konseyinin yöneteceğini açıkladı. Ülkenin bazı yöneticilerinin de tutuklandığını belirtildi. Sudan'da aylardır 30 yıllık Beşir rejimine karşı büyük protestolar düzenleniyordu. Polis bu eylemlere sert bir şekilde müdahale ederken, son günlerde bazı askeri birlikleri protestocuları polisten savunmaya başlamıştı. El- Beşir görevden alındıktan binlerce kişi sokaklarda kutlama yapmaya başladı.

Al Arabiya'ya konuşan kaynaklara göre eski ve hâlâ görevde olan bazı hükümet yetkilileri tutuklandı.  Başkent Hartum'un havalimanını kapatıldı ve karşı darbe girişiminin başarısız olduğu bildirildi.

Reuters'da yer alan habere göre Sudan ordusu başkent Hartum'un önemli yolları ve köprülerine askeri araçlar yerleştirdi. Hartum'da birçok kişinin, "Devrildiler, biz kazandık" diye slogan attığı ifade edildi. 

AFP'ye göre bugün sabah ordu mensuplarını taşıyan araçlar Savunma Bakanlığı binası ve Beşir'in de evinin bulunduğu askeri yerleşkeye girdi. Fransız ajansı ayrıca bütün siyasi tutukluların serbest bırakıldığını bildirdi.

Ömer el- Beşir kimdir?

Sudan’ın devrik Devlet Başkanı Ömer el- Beşir, 1944’de dünyaya geldi. Beşir, 49 yaşında liderliğini yaptığı cunta ile demokratik olarak seçilmiş Sadık el-Mehdi hükümetini devirdi. Ülke bu sırada uzun yıllar sürecek İkinci Sudan İç Savaşı’nın 6. yılındaydı. Bu iç savaşta Sudan’ın güneyindeki bölgeler başkent Hartum’a karşı bağımsızlık için mücadele ediyordu. Sudan Halk Kurtuluş Ordusu silahlanmış ve merkezi hükümet ile savaşa girmişti. Bu iç savaşta merkezi hükümet için savaşan yüksek rütbeli askerlerden biri kumandan Ömer El- Beşir’di. Beşir, güneydeki ‘isyancılara’ operasyonlar düzenlemekle sorumluydu.

1989 yılında Ulusal İslami Cephe’nin desteğiyle el- Beşir ve cuntası, “el- Mehdi güneydeki ‘isyankarlarla’ görüşmeye başladığı için” yönetime el koydu. Zorla hükümeti devraldıktan sonra Sudan’ın yeni darbeci lideri “ülkeyi çürümüş siyasi partilerden kurtaracağını” iddia etti. Beşir, 2005 yılında geçmişte darbeye gerekçe olarak gösterdiği görüşmeleri kendisi gerçekleştirdi.. Sudan devlet başkanı, ateşkesi bir başarısızlık olarak göstermemek için büyük çaba sarf etti; “Anlaşmayı biz dağıldıktan sonra imzalamadık. Zaferlerimizin zirvesindeyken biz bu anlaşmayı imzaladık”.

İç savaşın bitmesinden 6 yıl sonra yapılan bir referandumla Güney Sudan bağımsızlığını kazandı. Beşir’in Sudan’ın tek ülke olarak kalması için yaptığı propaganda başarısız oldu. Referandumda Güney Sudanlıların yaklaşık yüzde 99’u bağımsızlık istedi. Bu referandumun sonunda Sudan ikiye bölündü.

2005’te Güney Sudan’daki ‘isyancılarla’ iç savaş sona erse de, bu sırada başka bir çatışma patlak verdi. Uluslararası Ceza Mahkemesi, Darfur’da savaş suçları ve insanlığa karşı suç işlemekten Beşir’i suçlu buldu. Hakkında çıkarılan tutuklama kararı nedeniyle yurtdışına çıkamayan Beşir, artık diplomatik temas kuramayan bir lider haline gelmişti. Ancak bu karardan sonra Sudan lideri Türkiye, Suriye, Mısır, Suudi Arabistan, Türkiye  ve Güney Afrika’ya diplomatik ziyaretler yaptı. Beşir, Güney Afrika ziyareti sırasında ülkeden hızlıca ayrılmak zorunda kaldı çünkü mahkeme, hakkında tutuklama kararı çıkarma konusunda bir görüşme gerçekleştirdi.

Ömer el- Beşir’e yöneltilen şuçlamalar şöyle:

Soykırım

• Fur, Masalit ve Zaghawa etnik gruplarına ait insanları öldürmek
• Bu gruplara ciddi fiziksel ve mental zararlar vermek
• Bu grupların fiziksel durumlarını yok edecek şartlar hesaplamak ve yaratmak

İnsanlığa karşı suçlar

• Cinayet
• Ortadan kaldırma
• Zorla tayin
• Tecavüz
• İşkence

 Savaş suçları:

• Darfurlu sivillere saldırılar
• Köyleri ve kasabaları yağmalamak

Beşir bütün bu suçlamalara rağmen 2010 ve 2015’te iki seçim kazandı, ancak Beşir’in ‘kazandığı’ bu seçimlerde yolsuzluk tartışmaları yapıldı. Beşir, 1989’da başlayıp bugün sona eren hükümetinde defalarca yozlaşma ile suçlandı.

19 Aralık 2018’de Sudan halkı Beşir’e karşı büyük protestolar düzenlemeye başladı. Protestolar polisin biber gazı, fiziksel şiddet ve ateşli silahlar kullanmasına rağmen durmadı. Aylarca süren protestolar sonunda Sudan başkanlık konutunun da içinde bulunduğu askeri kompleksin önünde oturma eylemleri haline geldi. Hafta başından bu yana polisin müdahalelerine askerler de halkı koruyarak karşılık vermeye başlamıştı. Bugün, ordu mensupları Beşir’i tutuklayarak, 30 sene önce silah zoruyla aldığı yönetimi silah zoruyla geri aldı. 75 yaşındaki devrik lider ordu tarafından “güvenli bir yere” götürüldü. Beşir’in devrildiğini resmi olarak ilân eden darbe bildirgesini kendi başkan yardımcısı ve Savunma Bakanı Ahmed Awad Ibn Auf canlı yayında okudu.

Beşir’in kaderinin henüz ne olacağı bilinmiyor. Sudan anayasasına göre idam cezası yasal. 1989 cuntasının görevden aldığı al- Mehdi sürgün edilmişti. 2000 yılında ülkesine dönen Mehdi 2014 yılında güneyli isyancılarla işbirliği yapmaktan suçlu bulunmuş ve ülkeden kaçmak zorunda kalmıştı.