2011'den bu yana devam eden Suriye iç savaşına siyasi çözüm geliştirmek adına Türkiye, Rusya ve İran arasına yürütülen görüşmeler sonucu oluşturulan Suriye Anayasa Komitesi bugün ilk toplantısını İsviçre'nin Cenevre kentinde gerçekleştirecek.

Suriye Anayasa Komisyonu nedir?

Suriye iç savaşının farklı cephelerinde bulunan grupları temsil eden üyelerden oluşan ve ülkenin yeni anayasasını hazırlamakla görevlendirilen oluşuma Suriye Anayasa Komitesi adı verildi.

150 üyesi bulunan Komite'nin bugünkü toplantısının ön görüşme ile sınırlı kalması, yarından itibaren ise konuların detaylı biçimde ele alınmaya başlanması bekleniyor.

Suriye Anayasa Komitesi fikri ilk olarak Ocak 2018'de Rusya'nın Soçi kentinde düzenlenen Suriye Ulusal Diyalog Kongresi'nde dile getirilmişti.

Bugünkü toplantıda 45 üyeden oluşan bir alt komisyonun oluşturulması hedefleniyor. Alt komisyonda 15 üyenin Suriye hükümetini, 15 üyenin muhalif grupları, kalan 15 üyenin ise Suriye sivil toplumunu temsil etmesi kararlaştırılmıştı.

Komite'nin çalışmalarına başlamasından bir gün önce Suriye'nin kuzeydoğusunda özerk bir siyasi yapı kuran Kürt hareketi, sürecin dışında bırakıldıklarını ifade ederek görüşmelerden çıkacak sonuçların kendilerini bağlamayacağını ifade etti.

Suriye Anayasa Komisyonu neden kuruldu?

Birleşmiş Milletler (BM) himayesi altında çalışacak bir Anayasa Komitesi'nin oluşturulması fikri ilk olarak Ocak 2018'de Rusya'nın Soçi kentinde düzenlenen Suriye Ulusal Diyalog Kongresi'nde yürütülen görüşmelerde gündeme gelmişti.

Daha sonra Rusya, İran ve Türkiye arasında yürütülen görüşmelerde Komite'nin yapısı ve çalışma alanları görüşülmüştü.

Ancak Komite'de kimlerin nasıl temsil edileceği konusu taraflar arasında uzun süre müzakere edildi, bu konuda bir mutabakatın sağlanması aylar aldı.

BM'nin Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Komite'nin çalışmalarına başlayacak olmasını 'bir umut ışığı' olarak niteliyor.

Eylül 2019'da BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Komite'nin üye yapısı konusunda uzlaşmanın sağlandığını duyurdu, BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen'in son detaylar üzerinde çalıştığını söyledi.

Birleşmiş Milletler, Suriye'de siyasi reformların başlatılabilmesi ve ülkede demokratik seçimlerin düzenlenebilmesi yolunda Komite'nin kilit rol üstleneceğini söylüyor.

Geir Pedersen, 28 Ekim'de düzenlediği bir basın toplantısında Komite'nin çalışmalarına başlayacak olmasını 'Suriye halkı için küçük bir umut ışığı' olarak nitelemiş, bu Komite'nin aynı masa etrafında oturabilmesinin Suriye hükümeti ile muhalifler arasında varılan ilk uzlaşı olduğunu vurgulamıştı.

Görüşmeler BM'nin Cenevre'deki merkezinde yürütülecek.

Komisyonun amacı ne?

Suriye Anayasa Komitesi'nin nihai hedefi, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından alınan ve onaylanan kararların pratikte hayata geçirilebilmesini sağlamak.

Aralık 2015'te oy birliğiyle kabul edilen 2254 sayılı BMGK kararı, Suriye'de silahların bırakılması ve demokratik seçimlerin düzenlenmesi için bir yol haritasının oluşturulması çağrısını yapıyordu.

Ancak bugüne kadar taraflar arasında Komite'nin üye kompozisyonunun yanı sıra görüşeceği konuların kapsamı konusunda da anlaşmazlıklar yaşandı.

Suriye hükümeti mevcut Anayasa'nın korunmasını ve üzerinde değişiklikler yapılmasını savunurken, muhalefet yeni bir anayasanın yazılması gerektiğini savunuyordu.

Komite'de Suriye hükümeti, muhalifler ve BM davetlileri 50'şer üye ile temsil ediliyor.

Komisyonda kimler var?

Anayasa Komitesi toplam 150 üyeden oluşuyor. Bu üyelerin 50'si Suriye hükümeti tarafından seçilmiş isimler. 50 üye muhalefeti temsil ederken, kalan 50 üye de BM Suriye Özel Temsilcisi tarafından Komite'ye davet edilmiş kişilerden oluşuyor.

Anayasa ile ilgili konular 45 kişilik alt komisyonda görüşülecek. Bu alt komisyonun bugün kurulması hedefleniyor.

Suriye Anayasa Komitesi'nde kimler temsil edilmiyor?

Her ne kadar Komite'de Kürt üyeler de bulunsa da, Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) siyasi kanadı olarak faaliyet gösteren Suriye Demokratik Konseyi resmi olarak Komite'nin bir parçası değil.

Suriye Demokratik Konseyi'nin parçası olan oluşumlar, 'Suriye'nin doğusu ve kuzeyi' adlı özerk bölgenin idaresini üstlenmiş durumdalar.

Salı günü Suriye'nin Kamışlı kentindeki BM binası önünde gösteri düzenleyenler, Suriyeli Kürt siyasi oluşumlarının Komite'de temsil edilmemesini protesto etti.

'Suriye'nin doğusu ve kuzeyi' tarafından yapılan açıklamalarda Anayasa Komitesi'nin kuruluş şekli kınandı ve kendilerinin dışlanmasının kabul edilemez olduğu ifade edildi.

Yapılan açıklamalarda Komite çalışmaları sonucu alınacak kararların 'Suriye'nin doğusu ve kuzeyi' tarafından kabul edilmeyeceği de vurgulandı.

Dün yapılan yazılı açıklamada, "Halkımızın siyasi iradesine yer verilmediği sürece bu komisyonun alacağı kararların bizleri ilgilenmediğini duyuruyoruz" dendi.