Suriye konusunda tüm gelişmeler; dün ne oldu, bugün neler bekleniyor?
İngiltere'nin 'Suriye rejiminin kimyasal silah kullandığı' iddiasıyla Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne sunmak üzere hazırladığı karar tasarısı, Rusya'nın bloke etmesi nedeniyle konsey gündemine gelemedi. ABD Başkanı Barack Obama ise, Suriye rejiminin kimyasal silah kullanımına yönelik olası yanıtlarda henüz kararını vermediğini kaydetti. İngiliz The Guardian gazetesi de, İngiliz parlamentosundaki anlaşmazlık nedeniyle Suriye operasyonunun Salı gününe ertelenebileceğini öne sürdü. Ankara'da da bugün Başbakan Tayyip Erdoğan'ın başkanlığında Suriye konulu dış güvenlik toplantısı yapılacağı öğrenilirken, Türkiye'de bulunan Patriot füzelerinin Suriye'ye yönelik olası operasyonda kullanılmasının 'şimdilik' gündemde olmadığını belirlendi. Suriye'nin başkenti Şam'ın merkezinde ise Esad güçlerine ait askeri binalardaki personelin tesislerdeki askeri mühimmatın tahliye edildiği öne sürülüyor.
BM Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 5 daimi üyesinin Suriye konulu gayrı resmi toplantısında İngiltere'nin hazırladığı karar tasarısı konusunda uzlaşma sağlanamadı. BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ABD, İngiltere, Rusya, Fransa ve Çin'in temsilcilerinin dün ‘gayrı resmi’ olarak bir araya geldiği toplantıda İngiltere tarafından sunulan Suriye taslağı ele alındı. Toplantıdan ayrılan konsey üyesi ülkelerin büyükelçileri soruları yanıtsız bırakırken, toplantıda İngiltere'nin, “kimyasal silah saldırısı nedeniyle Esad rejimi kınayan ve sivillerin korunması için gerekli önlemlerin alınmasını” içeren taslağına Rusya'nın karşı çıktığı ve taslak üzerinde uzlaşma sağlanamadığı öğrenildi. İngiltere'nin karar taslağını resmi olarak BMGK'ya sunması durumunda da Rusya ve Çin'in veto etmesi bekleniyor. BBC’nin haberine göre ABD, Rusya'nın Suriye konusundaki önceki 3 vetosu ve son engellemesi nedeniyle Güvenlik Konseyi'nin meselenin ele alınabileceği yer olmaktan çıktığı görüşünde. Yine BBC’nin aktardığına göre İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague'u arayan Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, öncelikle BM denetçilerinin raporunun beklenmesi gerektiği görüşünü tekrarladı. ABD Başkanı Barack Obama ve İngiltere Başbakanı David Cameron ise bir hafta içinde ikinci defa telefon görüşmesi yaptılar ve kimyasal silah kullananın muhalifler değil Suriye rejimi olduğu konusunda hemfikir olduklarını tekrarladılar. İngiltere tarafından BM Güvenlik Konseyi'ne sunulmak üzere hazırlanan karar tasarısında "Suriye'deki sivillerin korunması amacıyla gerekli önlemlerin alınması için yetki" isteniyor. Suriye hükümeti, geçen hafta çarşamba günü Şam yakınlarında gerçekleşen ve 300’den fazla kişinin ölümüne yol açan kimyasal saldırıyı muhalif güçlerin düzenlediğini, hatta batılı ülkelerin bu konuda ‘teröristlere yardım ettiğini’ öne sürüyor.
Almanya: Kararı destekleyin
Konseye üye olmayan Almanya da Güvenlik Konseyi'nde oylanacak Suriye karar taslağının, tüm üyeler tarafından desteklenmesini istemiş, Alman Dışişleri Bakanı Bakanı Guido Westerwelle, özellikle Rusya'nın Suriye hakkındaki taslağa desteğini ortaya koyması gerektiğini söylemişti.
‘BM onayı gerekli’
Ancak dün, BM ve Arap Birliği’nin Suriye özel temsilcisi olan El Ahdar el Brahimi de dün, “Suriye'ye düzenlenmesi planlanan her türlü askeri operasyon için BM'den onay çıkması gerektiğini” söylemiş, "Uluslararası kanunlar bu konuda net. Kanunlar, askeri müdahalenin Güvenlik Konseyi kararının ardından alınması gerektiğini belirtiyor. ABD Başkanı Barack Obama'nın ve Obama yönetiminin askeri seçeneği öne çıkarmak istemediğini biliyorum. Ancak uluslararası kanunlar çok açık" demişti.
BM Genel Sekreteri: 4 güne ihtiyacımız var
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekteri Ban-ki Moon, Suriye 'de kimyasal silah iddialarını araştıran BM heyetinin çalışmalarını tamamlaması için dört güne ihtiyacı olduğunu söyledi. Uluslararası Adalet Divanı'na ev sahipliği yapan Lahey'deki Barış Sarayı'nın 100. kuruluş yıl dönümü kutlamalarına katılmak üzere Hollanda'da bulunan Ban, düzenlediği basın toplantısında, bölgedeki BM uzmanlarının zor şartlar altında görev yaptığını belirtti. Hollanda Dışişleri Bakanı Frans Timmermans'ın da katıldığı basın toplantısında konuşan Ban, kimyasal silah iddialarını araştıran BM heyetinin çalışmalarını tamamlayıp gerekli analizler yapıldıktan sonra sonuçların rapor halinde Güvenlik Konseyi'ne sunulacağını kaydetti. Suriye'deki krize diplomatik çözüm bulunması çağrısını yineleyen Ban, barış ve diyaloga şans verilmesi gerektiğinin altını çizdi. Hollanda Dışişleri Bakanı Timmermans da Suriye'de kimyasal silah kullanıldığı kanıtlanırsa bunun ciddi bir savaş suçu anlamına geleceğini ve buna yönelik bir eylemin kaçınılmaz olacağını söyledi. Timmermans, Suriye halkının zor durumda bırakılmaması gerektiğini de vurguladı.
Obama: Henüz karar vermedim
ABD Başkanı Barack Obama, Suriye rejiminin kimyasal silah kullandığını belirterek “Bunun uluslararası sonuçları olmalı” diye konuştu. Seçenekleri ulusal güvenlik ekibiyle görüştüğünü söyleyen Obama kararını henüz vermediğini kaydetti.
Obama, PBS'e verdiği röportajda, Suriye rejiminin kimyasal silah kullanımına yönelik olası yanıtlarda henüz kararını vermediğini kaydetti.
Seçenekleri ulusal güvenlik ekibiyle ele aldığını dile getiren Obama, Suriye'de bir süreden bu yana korkunç şeylerin yaşandığını, Esad rejiminin kendi halkını öldürdüğünü, mezhepsel çatışmaların olduğunu kaydetti. Obama, "Bu yaşananlar trajedi" diye konuştu.
Esad'i iktidardan ayrılmaya çağırdığını hatırlatan Obama, ancak Suriye'deki iç savaşa doğrudan askeri müdahalenin sahadaki duruma yardım etmeyeceği kararında olduklarını da anımsattı. Obama, diplomatik olarak aktif durumda bulunduklarını ve insani yardım yaptıklarını ama Esad rejiminin kimyasal silah kullanması halinde bunun bazı hesaplamaları değiştireceğini söylediklerini aktardı. Obama, bunun hem uluslararası normlara hem de ABD'nin kendi çıkarlarına yönelik olduğunu kaydetti.
Obama, Suriye'nin dünyanın en büyük kimyasal silah depolarından birine sahip olduğuna işaret ederek, "Bu ülke kırılgan bir ülke, kırılgan bir bölgede" yorumunda bulundu.
Suriye'nin NATO üyesi Türkiye, yakın dost Ürdün, İsrail gibi ülkelerle komşu olduğunu belirten Obama, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Hala kararımızı vermedik ama kimyasal silahlara karşı, uluslararası normların korunması gerekli ve kimyasal silahların Suriye'de geniş çaplı olarak sivil nüfusa karşı kullanıldığı yönünde kimse ihtilafa düşmemeli. Tüm kanıtlara baktık, muhalefetin o çapta kimyasal silaha sahip olduğuna inanmıyoruz, kimyasal silahları gönderme yöntemine bakılınca, bu füzeleri muhalefetin gönderebileceğine (kapasitesi olduğuna) inanmıyoruz, Suriye rejiminin bunu uyguladığı yönünde karara vardık. Dolayısıyla, bunun uluslararası sonuçları olmalı.”
Obama, konuyu uluslararası toplum ve müttefikleriyle istişare ettiklerini dile getirerek, “Suriye'de ucu açık bir çatışmaya yönelik bir ilgim yok ama bir ülkenin kimyasal silahlar gibi bir konuda normları ihlal ettiği zaman, bundan sorumlu tutulduğundan emin olmalıyız” değerlendirmesinde bulundu.
ABD Başkanı Obama, konuyla ilgili başka bir soru üzerine, Suriye'ye yanıt konusunda henüz karara varmadığını ama kimyasal silah kullanımına karşı tepki olarak bir seçenekte karar verilirse bunun, Esad rejimi için tekrar kimyasal silah kullanmaması noktasında çok ciddi bir sinyal olacağını söyledi.
Obama, “Bu, Suriye'deki tüm sorunları çözmeyecek. Masum ölümlerin ülkede ölümlerine son vermeyecek ne yazık ki” dedi.
Ancak Suriye'de siyasi değişimin olmasını umduklarını belirten Obama, bu konuda Rusya gibi tüm ülkelerle çalışmaya hazır olduklarını ifade etti. Obama, “Esad rejiminin, kadın, çocuk ve masumlara karşı geniş çaplı kimyasal silahları kullanmakla sadece uluslararası normları ve ahlak anlayışını çiğnemekle kalmayıp, ABD'nin ulusal çıkarlarını da etkilendiğini ve bunun durdurulması gerektiğini anlamasını istiyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
'Suriye operasyonu haftaya ertelenebilir'
İngiliz The Guardian gazetesi, İngiliz parlamentosundaki anlaşmazlık nedeniyle Suriye operasyonunun Salı gününe ertelenebileceğini öne sürdü.
The Guardian’dan "Suriye'ye düzenlenmesi planlanan askeri operasyon gelecek haftaya ertelenebilir” iddiası geldi.
Gazete, İngiliz parlamentosundaki anlaşmazlıklar yüzünden operasyonun gelecek haftaya kalabileceğini yazdı.
Habere göre, İngiliz muhalefetinden gelen itirazlar üzerine Başbakan David Cameron, hafta sonuna kadar Suriye'deki hedefleri vurmayı planlayan ABD'den Salı gününe kadar süre istedi.
Bu takvimin, G-20 zirvesine katılmak için Washington'dan ayrılacak olan Obama için uygun olmadığı belirtiliyor.
Ancak, İngiliz parlamenterlerin, Suriye'deki BM heyetinin raporunu beklemek istemesi üzerine, Washington yönetiminin harekâtı ertelemek zorunda kalabileceği aktarılıyor.
Amerikan basınına konuşan Dışişleri Bakanlığı kaynakları ise Obama yönetiminin İngiltere ve Birleşmiş Milletler'i beklemek istemediğini aktardı.
48 saatte 50 hedef
Öte yandan muhtemel operasyonla ilgili bazı ayrıntılar da netleşiyor. İngiltere ve ABD’nin planladığı 48 saatlik operasyonda Suriye'nin 100'den fazla füzeyle vurulması planlanıyor.
Vurulacak hedefler listesinde ise yaklaşık 50 hedef var. Bu listede Esad rejiminin askeri komuta ve kontrol merkezleri, istihbarat üsleri, milis eğitim kampları ve askeri havaalanları var.
Suriyeli muhaliflerin de Batılı ülkelere sunduğu 10 hedeflik bir liste sunduğu belirtiliyor. Her bir hedef 2-3 füze ile vurulacak.
Ülkedeki kimyasal tesisler ise ‘sızıntı’ tehlikesi nedeniyle hedefler listesinde değil.
Tesislerin Esad muhalifi El Kaide bağlantılı grupların eline geçmesinden endişe eden Batılı ülkeler, kimyasal silahların Esad'ın elinde kalmasına izin verilecek.
Rejim değişikliğinin hedeflenmediği operasyonun amacının Şam yönetimine gözdağı vermek ve bir daha kimyasal saldırı düzenlemesini engellemek olduğu belirtiliyor.
‘Türkiye'deki Patriotlar kullanılmayacak’
Almanya Savunma Bakanı Thomas de Maiziere, NATO kararı kapsamında Türkiye'de konuşlandırılan Alman Patriot füzelerinin Suriye'ye yönelik olası bir askeri müdahalede "şimdilik" kullanılmayacağını ifade etti.
Maiziere, Schleswig-Holstein eyaletinin Neustadt kentindeki donanma birliğini ziyareti sırasında, söz konusu Patriot sistemlerinin kullanımının tamamen savunmaya dayalı ve NATO müttefiki Türkiye'nin korunmasına yönelik olduğunu belirtti.
Suriye'deki durumun çok ciddi olduğuna işaret eden Maiziere, bundan dolayı “ne olacağı” yönündeki spekülasyon yapılamayacağını kaydetti.
Ankara'da Suriye toplantısı
Ankara'da bugün Başbakan Erdoğan'ın başkanlığında Suriye konulu dış güvenlik toplantısı yapılacağı öğrenildi.
Suriye’deki gelişmeler ve olası operasyon siyasetin bir numaralı gündem maddesi.
Bu çerçevede, Başbakan Erdoğan başkanlığında bugün saat 18.30'da Suriye konulu dış güvenlik toplantısı yapılacağı bildirildi.
Hükümet üyelerinin Suriye diplomasisi de devam ediyor.
Başbakan Erdoğan, dün Endonezya Cumhurbaşkanı Yudho-Yono ile telefonda görüştü.
Şam rejminin sivil halka karşı kimyasal silah kullanmasına sessiz kalınamayacağını söyleyen Başbakan, uluslararası toplumun somut adım atması gerektiğini yineledi.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, ilk önce İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague ile telefon görüşmesi yaptı.
Suriye'deki durum ve son gelişmeler ile önümüzdeki dönemde atılabilecek adımların ele alındığı görüşmede Hague, İngiltere'nin Suriye konusunda Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne sunulmak üzere hazırladığı karar tasarısı hakkında Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'na bilgi verdi.
Davutoğlu ardından ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile görüştü. Görüşmede Suriye konusundaki son gelişmeler ele alındı ve rejim tarafından geçen hafta gerçekleştirilen kimyasal silah saldırısı sonrasında atılması öngörülen adımlar değerlendirildi.
İki Bakan önümüzdeki günlerde de temas halinde olma ve yakın eşgüdüm içinde hareket etme konusunda mutabık kaldı.
Şam'da 'operasyon' için büyük hazırlık
Suriye'nin başkenti Şam'ın merkezinde Esad güçlerine ait askeri binalardaki personelin tesislerdeki askeri mühimmatın tahliye edildiği öne sürülüyor.
Suriye'nin başkenti Şam'ın merkezinde Esad güçlerine ait askeri binalardaki personelin tesislerdeki askeri mühimmatın tahliye edildiği öne sürülüyor. Bölge sakinleri ve bir Özgür Suriye Ordusu kaynağının Reuters'e verdiği bilgilere göre, boşaltılan binaların başında Emeviye Meydanı'ndaki Genelkurmay Başkanlığı binası, hemen yanındaki hava kuvvetleri karargâhı ve Batı Far Suseh'teki güvenlik karargâhları geliyor. Bu önlemin, Batılı devletler tarafından gerçekleştirilecek olası bir askeri operasyona karşı alındığını belirten ajans, söz konusu binalarda hemen hemen hiçbir çalışan kalmadığını aktardı. Görgü tanıklarının ifadelerine göre, son 48 saat içinde binalardaki önemli belge ve hafif silahların da askeri araçlarla taşınarak, başka bir yere götürüldü. Cihan Haber Ajansı'nın haberine göreyse, Şam'da vurulması muhtemel en önemli askeri tesisler arasında gösterilen Cumhuriyet Muhafızları Merkezi'nde yoğun hareketlilik göze çarpıyor. Şam'ın Kasyun dağında bulunan ve Cumhuriyet Muhafızları Merkezi'ndeki mühimmatların başka bölgelere nakledildiği belirlendi. Mühimmatlar kamyon ve TIR'lara yüklenerek bilinmeyen başka bölgelere götürülüyor.