Suriye'de anlaşmaya varılan 'çatışmasızlık bölgeleri' nereleri, süreç nasıl işleyecek?

Rusya, Türkiye ve İran, Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlenen Suriye barış görüşmelerinde Suriye’de "çatışmasızlık bölgeleri" kurulmasını öngören mutabakatı imzaladı. Muhaliflerden bazıları ise imza sırasında salonu terk etti. Suriye rejiminin sıcak baktığı anlaşma için ABD kaygılı olduğunu açıkladı. Mutabakata göre, Halep, İdlib, Lazkiye, Hama, Humus, Şam, Kuneytra ve Deraa çatışmasızlık bölgesi olarak geçiyor. Süreç, 6 Mayıs Cumartesi uygulanmaya geçmesiyle başlayacak. Anlaşma ilk etapta 6 ay için geçerli olacak.

Hürriyet gazetesinden Nerdun Hacıoğlu ve Uğur Ergan'ın haberine göre, Rusya, Türkiye ve İran, Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlenen Suriye barış görüşmelerinin dördüncü turunda Suriye’de ‘çatışmasızlık bölgeleri’ diye adlandırılan siviller için güvenli alanların kurulmasını öngören mutabakatı imzaladı. Bölgeler, Türkiye sınırındaki, muhaliflerin kontrolündeki İdlib’in tamamı, Şam’ın kuzeyindeki, kırsaldaki muhaliflerin kontrolündeki Doğu Guta, Humus ve son olarak ülkenin güneyindeki İsrail ve Ürdün sınırındaki Deraa ve Kuneytra olarak belirlendi. Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında bu yerlere ek olarak Lazkiye, Halep ve Hama vilayetlerinin belli bölümleri de “çatışmasızlık bölgelerine” dahil edildi. Amerikan AP ajansı ise dört ‘çatışmasızlık bölgesi’ olduğunu yazdı.

Mutabakat metnini, Rusya adına Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Aleksander Lavrentiyev, Türkiye adına Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sedat Önal, İran adına da Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Ensari imzaladı. Suriye hükümeti ile muhalif temsilciler ise imzacı değil. Garantör ülkelerin imza attığı sırada, Suriyeli muhalif temsilcilerden bazılarının, İran aleyhine bağırdıkları, mutabakatı protesto etmek için salonu terk ettiği bildirildi. Bu nedenle imza töreni kısa süreliğine kesintiye uğradı.

Dışişleri: Ayrıntılar garantörler belirleyecek

Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında ise çatışmasızlık bölgelerinin sınırları ve işleyişine ilişkin ayrıntı ve düzenlemelerin, önümüzdeki dönemde üç garantör ülke arasında tesis edilecek çalışma grubunda belirleneceği vurgulandı. Açıklamada, "Çatışan taraflar arasında yukarıda sayılan bölgelerde hava unsurları dahil her türlü silah kullanımının durdurulmasını ve bölgelere acil ve kesintisiz insani yardım akışının sağlanmasını kayıt altına alan bu Muhtıra’yı memnuniyetle karşılamaktayız" dendi.

Rejim memnun, muhalifler tepkili

Rusya’nın Suriye’den sorumlu temsilcisi Aleksandr Lavrentyev, Suriye Dışişleri Bakanlığı’nın anlaşmayı memnuniyetle karşıladığını ve bu bölgeler üzerinde hava güçlerinin uçuşlarını durduracağını söyledi. Suriye silahlı muhalefetinin temsilcilerinden Usame Ebu Zeid ise güvenli bölgeler oluşturulmasının ülkenin bütünlüğünü tehdit ettiğini söyledi.

İşte o noktalar

 Süreç nasıl işleyecek?

- Cumartesi (6 Mayıs) uygulamaya geçecek olan anlaşma ilk etapta 6 ay için geçerli olacak.

- Çatışmasızlık bölgeleri ve güvenlikli bölgeler ile kontrol ve gözlem noktalarının idaresini, garantör ülke birlikleri sağlayacak.

- Çatışmasızlık bölgelerinde insani yardımların en hızlı şekilde ulaştırılması sağlanacak.

- Mültecilerin ve ülke içinde yerinden olmuş kişilerin dönmesi için gerekli şartların tesisi sağlanacak.

- Güvenlikli bölgelerin içinde silahsız sivillerin geçişinin sağlanması, insani yardımların iletilmesi ve ekonomik faaliyetlerin devamı için “kontrol noktaları” bulunacak.

- Güvenlikli bölgelerde ateşkese riayet edilmesinin sağlanması amacıyla “gözlem noktaları” yer alacak.

- Garantör ülkeler, ateşkese dâhil olan tarafların ateşkese uymalarını sağlamak için tüm gerekli önlemleri alacak.

- El Kaide ve IŞİD ile mücadele, çatışmasızlık bölgelerinin “içinde ve dışında” devam edecek.

- Garantör ülkeler ateşkese taraf olmayan grupların ateşkese dâhil edilmesi için çabalarını sürdürecek.

- Muhtıranın imzalanmasından sonraki iki hafta içinde “Ortak Çalışma Grubu” (OÇG)  kurulacak. OÇG’deki garantör ülkelerin temsilcileri çatışmasızlık bölgelerinin sınırlarını ve güvenlik bölgelerini belirleyecek.

- Garantör ülkeler, 4 Haziran’a kadar çatışmasızlık bölgeleri ile güvenlikli bölgelerin haritalarının hazırlığını tamamlamak ve silahlı muhaliflerle terörist grupları birbirinden ayrıştırmak için gerekli adımları atacak.