Suriye'den çekileceğini duyuran ABD, Fırat'ın doğusuna operasyonda Türkiye'ye yeşil ışık mı yaktı?
T24 Haber Merkezi Gonca Tokyol
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Suriye’de, Fırat’ın doğusuna yönelik bir operasyonun birkaç gün içinde başlayacağını duyurmasının üzerinden bir hafta geçmişken; ABD’den gelen bir haber bütün dengeleri değiştirdi.
TIKLAYIN - Trump 'IŞİD'i mağlup ettik' dedi; ABD askerleri Suriye'den çekilmeye başladı
İlk olarak Reuters tarafından duyurulan habere göre Trump yönetimi, Suriye’de bulunan 2 binden fazla ABD askerini geri çekmeyi planlıyordu. ABD Başkanı Donald Trump da tam bu sırada, göreve gelmesinden bu yana en etkili iletişim kanalı olarak kullandığı Twitter’a yöneldi ve yaptığı paylaşımda, “Suriye’de IŞİD’i mağlup ettik, Trump Başkanlığı sırasında orada olmamın tek sebebi buydu” ifadelerini kullandı.
Reuters’a konuşan bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisi ise tüm bakanlık personelinin 24 saat içinde Suriye’den çekileceğini söyledi. IŞİD’e yönelik son operasyonun final aşamalarının ardından ABD’nin askeri güçlerini Suriye’den tamamen çıkaracağını kaydeden yetkili, zaman çizelgesinin 60 ila 100 gün içerisinde tamamlanmasının beklendiğini de sözlerine ekledi.
Beyaz Saray: ABD askerleri eve dönmeye başladı
Beyaz Saray’da ise açıklamayı yapan isim Sözcü Sarah Sanders oldu. Sanders, 'Suriye’deki operasyonun yeni etabına geçilirken ABD askerlerinin eve dönmeye başladığını' söyledi. ABD’nin yine de Suriye’deki duruma müdahil olmaya devam edeceğini kaydeden Sanders, “ABD ve müttefiklerimiz, Amerika’nın çıkarlarını korumak için ne zaman gerekirse her seviyede duruma yeniden dahil olmaya hazır olacaklar” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Fırat’ın doğusu’ açıklamasının ardından Türkiye’nin operasyon hazırlıklarına başlaması, gözleri Suriye konusunda YPG ile Ankara arasında uzun süredir denge siyaseti izleyen ABD’nin konumuna çevirmişti. Çarşamba akşam saatlerinde ABD’den gelmeye başlayan haberler, bölgedeki denklemde büyük bir değişiklik yarattı.
Pentagon: Ortaklar ve müttefiklerle birlikte çalışmaya devam edeceğiz
Her ne kadar, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Fırat’ın doğusuna operasyon sinyali vermesinin ardından bu kararı “Kabul edilemez” olarak nitelendiren Pentagon’dan yapılan ilk açıklamada “Şu an için bölgede ortaklarımızın yanında ve onlarla birlikte çalışmaya devam ediyoruz” dense de çeşitli kaynaklardan gelen haberlerle ‘çekilme takviminin çerçevesi’nin çizildiği bir tablonun ortaya çıkması, ABD’nin bu kez fiziki olarak Suriye’den çıkması ihtimalini çok güçlü bir noktaya taşıdı.
Trump'a en güçlü muhalefeti yaptığı belirtilen Pentagon'dan daha sonra gelen açıklama da tam kapsamı şimdilik belli olmasa da çekilmeyi ihtimal olmaktan çıkarıp gerçek haline getirdi. Pentagon Sözcüsü Dana White, koalisyonun IŞİD’in elindeki bölgeleri özgürleştirdiğini ancak IŞİD’e yönelik mücadelenin daha bitmediğini belirterek, “Operasyonların bir sonraki aşamasına geçerken Suriye’deki ABD askerlerinin eve dönmesi sürecini başlattık” dedi. Güvenlik gereği daha fazla detay verilmeyeceğini ifade eden White, IŞİD’in varlık gösterdiği her yerde ortaklar ve müttefiklerle birlikte çalışmaya devam edeceklerini kaydetti.
Fırat’ın doğusuna operasyon yapılacağının duyurulmasının ardından başta Cumhurbaşkanı Erdoğan olmak üzere hükümetten üst düzey isimler ABD ile iletişim halinde olunduğunu defalarca tekrarlamıştı. Ancak şimdiye kadar ABD Savunma Bakanlığı'ndan ve ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey'den gelen açıklamalarda, Türkiye'nin planlarına dair herhangi bir olumlu, ön açan yorum yapılmamıştı.
AKP Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş, salı günü katıldığı CNN Türk canlı yayınında, bölgedeki ABD askerlerinin varlığının operasyonu 'biraz zorlaştırdığını’ kabul ederek, “Türkiye için ne olması gerekiyor ki, ‘operasyonsuz, diplomasiyle çözdük’ densin” sorusuna, "Amerikan askerlerinin varlığı oradaki operasyonları biraz zorlaştırıyor ama bir şekilde oradan tahliye etmeleri eğer yapıyorlarsa bir an evvel Menbiç’ten PYD’yi çıkartarak böyle bir operasyona gerek duyulmayacak noktaya getirmeleri gerekiyor" cevabını vermişti.
ABD'den gelen çekilme haberleri, tam da Kurtulmuş'un ifade ettiği konjonktüre oturmuş oldu. Suriye'de yaşananları başından bu yana takip eden, Ortadoğu konusunda çalışmalarda da bulunan ve yasal yaptırımlarından çekinmesi sebebiyle isminin haberde kullanılmasını istemeyen bir gazeteci-akademisyen, ABD’nin kararında Körfez ülkelerinin Birleşik Arap Emirlikleri’nin aracılığıyla Suriye yönetimiyle yaptıkları görüşmelerin de etkili olduğu yorumunda bulundu.
Körfez ülkelerinin (Beşar) Esad yönetimiyle yakınlaşmaya başladığını ve bu durumun ABD’yi de yeni bir konum almaya zorladığını kaydeden akademisyen, Türkiye’nin Fırat’ın doğusu çıkışının da kararda etkili olduğunu düşündüğünü belirterek, “Bir anlaşma yapılmış ama nedir, ne değildir şu anda çok net değil. Ancak ABD’nin adımının Türkçesi, Kuzey Suriye’yi Türkiye'ye bırakmak” değerlendirmesini yaptı.
"Barzani'nin de içinde olduğu bir anlaşma mı var?"
Orta Doğu uzmanı Hasan Sivri ise, kişisel Twitter hesabından konuya dair yaptığı değerlendirmede, 'çekilme planı çalışması' yapıldığı sırada sahada yaşanan gelişmelere dikkat çekti. ‘ABD’nin Türkiye-Suriye sınırında 6 sınır gözlem noktası kurduğunu, Tel Abyad’ın kuzeyinde yeni bir üs inşa edildiğini ve Arap aşiretlerinden ordu kurma girişimleri ile Suudilerin sahada yoğunlaştığını’ kaydeden Sivri, Trump’ın IŞİD ile Mücadele Özel Temsilcisi Brett McGurk’ın eski IKBY Başkanı Mesut Barzani ile yaptığı görüşmeyi hatırlatarak, “Acaba içerisinde son dönemde yoğun görüşmeler yapılan Barzani'nin de olduğu bir anlaşma mı var” diye sordu.
"Ankara’nın Fırat’ın doğusu için hazırlandığı operasyon dengeleri değiştirebilir”
Pentagon ve Ulusal Güvenlik Konseyi’nin hala Suriye’den çekilmenin çok kötü bir karar olduğu görüşünde olduğuna dikkat çeken Hürriyet gazetesinin Washington Temsilcisi Cansu Çamlıbel ise yine Twitter’dan yaptığı yorumda, “Suriye’den çekilmenin Trump istiyor diye gerçekleşmeyeceğini geçen baharda gördük. Güvenlik bürokrasisi olaya el koydu, Ağustos ayında Jeffrey ‘İran burdayken biz daha burdayız’ açıklaması yaptı. Ama Ankara’nın Fırat’ın doğusu için hazırlandığı operasyon dengeleri değiştirebilir” dedi. Çamlıbel, Pentagon’dan gelen açıklamayla ilgili de “Bu, net yalanlama olarak alınamaz. İstenirse 'biz gitsek de ortaklar işe devam eder'e döndürülebilir pekala” değerlendirmesini yaptı.
Türkiye, hali hazırda son iki yılda gerçekleştirdiği operasyonlarla Fırat’ın doğusundaki IŞİD ve YPG güçlerini bölgeden uzaklaştırdı. Türk Silahlı Kuvvetleri, Pentagon’un yaklaşık 2 bin ABD askerinin bulunduğunu belirttiği Fırat’ın doğusuna ise henüz hiç geçmedi.
ABD'den gelen askerlerin geri çekilmesi yönündeki haberler ise Türkiye'nin Fırat'ın doğusuna geçmesinin önündeki 'son engeli' de kaldırmış oldu.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD'nin Suriye'den çekilme konusunda kendilerini hafta başında bilgilendirdiğini ve İsrail'in kendini savunmaya devam edeceğini söylerken; İngiltere Savunma Bakanı Tobias Ellwood ise Twitter'dan yaptığı açıklamada, Trump'ın "IŞİD yenildi" tespitine 'şiddetle' karşı çıktı ve "Tehdit, başka aşırıcılık biçimine dönüşmüş haliyle hala canlı bir biçimde sürüyor" yorumunda bulundu.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani Ankara'da olduğu sırada gündemin tepesine yerleşen bu gelişmeye Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in nasıl tepki vereceği ve Türkiye'nin bölgedeki hareket alanının nasıl etkileneceği ise önümüzdeki günlerde belli olacak.
*Haberde kullanılan kaynaklar: CNN, Reuters, Washington Post ve New York Times **Çeviri desteği: Metin Kaan Kurtuluş