"Suriyeliler 'yardım kesilecek' endişesi yüzünden sigortalı çalışmak istemiyor"
2016 yılında çıkan Uluslararası İşgücü Kanunu'nun ardından Suriyelilere verilen çalışma izni sayısı 40 bin civarında. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Uluslararası İşgücü Genel Müdürü Saadettin Akyıl'a göre, bu sayının düşük olmasının en önemli nedeni 'yardım kesilecek' endişesi.
Akyıl'ın verdiği bilgiye göre, geçici koruma kapsamında olan 3.5 milyon Suriyeli içinde 15 Mart itibariyle çalışma izni verilenlerin sayısı 39.935 oldu. Bu 39.000 kişinin 13.327'si şirket ortağı, yani kendi işini kurmuş ya da ortak olmuş. Genel Müdür Akyıl, "Biz bunları destekliyoruz, en azından ‘yardımdan çıksınlar, kendi ayaklarının üstünde dursunlar' diye ve daha çok ona yönlendiriyoruz, girişimci olsunlar diye" ifadelerini kullandı.
Gazete Duvar'dan Nergis Demirkaya'nın haberine göre, Akyıl, "3.5 milyon kişi var, 40 bin kişiye izin vermişsiniz" yönünde değerlendirmeler olduğunu ancak çocuklar, yaşlılar, engelliler çıkarıldığında 15-64 yaş aralığında 900 bin ‘çalışabilir nüfus' üzerinden Suriyelilerle ilgili çalışma yaptıklarını söyledi.
"Mesleklerini beyan etmeleri yetmiyor"
Genel Müdür Akyıl, komisyon üyelerinin sayının çok düşük olmasıyla ilgili değerlendirmeleri üzerine, bunda yardımlar konusunun etkisi olduğunu söyledi. Akyıl, "Yardım konusu etkili. Bize geçince yardım kesilecek tabii ki. Yeşil kartlı bir kişiye ‘Ben sizi sigortalı yapacağım' dediğinizde, ‘Yeşil kartım düşecek' derdi. Bu da ona benzer bir durum" dedi.
Suriyelilerin çalışma süreciyle ilgili bir sıkıntı da ‘beyan' usulü. Kişilerin mesleğini beyan etmesi yetmiyor. Akyıl'ın verdiği bilgiye göre, Sağlık ve Milli Eğitim bakanlıklarında birer komisyon kuruldu. Eğitimci ve sağlıkçı olduğunu söyleyenler bu komisyonlara yönlendiriliyor.
Gerekli programlara dahil olduktan sonra ‘uygun' görülürse belge veriliyor. Sağlık Bakanlığı'ndan belgeli binin üzerinde kişi, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün taşradaki teşkilatlarında çalışıyor. İlgili genel müdürlük diğer çalışma alanlarıyla ilgili de mesleğini beyan edenlerin belgelendirilmesi için çalışma yapacak.
"Acaba geri gönderebilir miyiz diye çalışma yapıyoruz"
Akyıl'a göre, en büyük sorun ‘vasıfsız' olarak nitelendirilen ‘istihdam altı' geniş kesim. Akyıl bu konuda şunları söyledi:
"Çalışmak istemeyen ya da hiçbir becerisi olmayanlar var. ‘İş gücüne katılmayanları ne yapacağız', diye şu an bunun üzerinde çalışıyoruz. Gaziantep'te bir proje yürüttük, 21 kişiyi işe yerleştirdik. Bakın, en uzun kalan 20 gün oldu, çünkü niyeti yok çalışmaya. Ankara'da, Karaman'dan talepler oldu. İnanın on gün durmadı kimse. Yani öyle bir kitle var şu anda elimizde. Evet, deniyor ki, mesela 3.5 milyonda 40 bin kişiye izin verdiniz. Yani bir türlü kayda girmiyor çünkü farklı sebepleri de malumunuz üzere. Bu ‘istihdam altı olanları acaba geri döndürebilir miyiz' diye de bir hedefimiz var. Belki girişimci desteğini oralarda verebiliriz. Cumhurbaşkanımızın da bu ifadeleri çerçevesinde. Bir de öyle bir çalışmamız var. Acaba o taraflara bir geri dönüş yaptırabilir miyiz diye. Bu kısmı da çalışıyoruz."