Suudi Arabistan ve diğer ülkelerde kadınların yapmasına izin verilmeyen neler kaldı?

Suudi Arabistan Kralı Salman bin Abdülaziz el Suud, yayınladığı bir kararname ile kadınların araba sürmesine izin verdi ve böylece dünyada kadınların araba kullanmasının yasak olduğu bir ülke kalmadı.

Fakat Haziran 2018'de yürürlüğe girmesi beklenen bu değişikliğe rağmen bu aşırı muhafazakar ülkede kadınların yapmasına izin verilmeyen pek çok şey bulunuyor.

Kadınların günlük hayatta yapmak isteyecekleri pek çok şey için erkeklerden izin alması gerekiyor. Bunlar arasında pasaport almak, yurtdışına seyahat etmek, evlenmek, banka hesabı açmak, bazı alanlarda şirket kurmak, isteğe bağlı ameliyat yaptırmak, hapishaneden çıkmak gibi şeyler bulunuyor.

Bunun arkasında Suudi Arabistan'ın İslam'ın muhafazakar bir yorumu olan Vahabilik'e dayalı kuralları ve velilik sistemi yatıyor. 1979'daki radikal bir isyanın ardından kurallar sıkılaştırıldı.

Dünya Ekonomik Forumu'nun 2016 Cinsiyet Uçurumu Endeksi'nde Suudi Arabistan yalnızca, savaş yaşayan olan Suriye ve Yemen'den daha iyi not almıştı.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) ülkede uygulanan velilik sisteminin kadınları ömürleri boyunca kendi başlarına karar veremeyen reşit olmayan insanlar yerine koyduğunu söyleyerek bu sistemi eleştiriyor.

Bu zorluklara rağmen bazı kadınlar, sokakta yanında erkek olmadan yürümenin bile zor olduğu bu ülkede hakları için protestolar düzenliyor.

Kadınlar yargı sisteminde de ayrımcılığa maruz kalıyor. Şeriatın muhafazakar yorumlarını uygulayan bazı diğer ülkelerde görüldüğü gibi bir erkeğin şahitliği iki kadının şahitliğine denk tutuluyor.

Kadınların boşandıktan sonra yedi yaşından büyük oğullarının ve dokuz yaşından büyük kızlarının velayetini almaları da çok zor. Annenin Suudi Arabistan'da yaşayan bir yabancı olması veya Müslüman olmaması durumunda bu durum daha da zorlaşıyor.

Suudi kadınların yapamadığı bir diğer şey de abaya denilen çarşafı giymeden evlerinden çıkabilmek. Kadınların dışarda çarşaf giymemesinin tek yolu, alışveriş merkezlerinin kadınlara ayrılan katları gibi yalnızca kadınların bulunduğu alanlara gitmeleri. Kadınlar buralarda çarşaflarını çıkarma hakkına sahip.

Bu kural Müslüman olmayan kadınlar için geçerli değil. Müslüman olmayan kadınlar saçlarını örtmek zorunda da değil. Suudi Arabistan'a giden yabancı kadınlar havalimanından çıkarken örtünmeleri konusunda uyarıldıklarını söyleseler de yabancı devletlerin başkanları ya da başkanlarının eşleri ülkede başlarını örtmeden dolaşabiliyor.

Ülkedeki haremlik selamlık uygulaması yabancıların kullandığı otellerin spor salonları ve yüzme havuzlarına kadar genişliyor.

Kadınlara Suudi Arabistan kadar kısıtlama uygulayan çok az ülke bulunuyor. Yine de kadınların çeşitli yasaklarla karşılaştığı ülkeler var.

Çin'de eğitim bakanlığı kadınların madencilik, tünel mühendisliği, havacılık ve bazı başka alanlarda eğitim almasını yasaklıyor. Gerekçe ise "kadınların kendi güvenlikleri".

İsrail'de boşanma davalarına dini mahkemeler baktığı için kadınlar eşlerinin izni olmadan boşanma davası açamıyor.

İngiltere'de eşine az rastlanan bir davada bir mahkeme kadının eşinden boşanmasına izin vermemişti. Yargıç, gerekçe olarak kadının eşinin evli kalmak istemesini göstermişti.

Rusya'da kadınların yapmasına izin verilmeyen işlerin bir listesi bulunuyor. Bunlar arasında marangozluk, itfaiyecilik, vatmanlık ve kaptanlık bulunuyor. Bu liste 2000 yılında onaylanmıştı. Şirketlerin "kadınlar için güvenli koşullar sağlaması durumunda" bu işi yapacak kadınlara özel izin çıkarması mümkün olsa da pratikte çoğu şirket maliyeti nedeniyle böyle bir yola girmiyor.

Endonezya'nın Lhokseumawe kentinde ise kadınların motosikletlerde erkeğin arkasında yolcu olarak giderken normal pozisyonda oturması yasaklanmıştı. Bu kentte kadın motosiklet yolcuları yana dönerek oturmak zorunda. Kentin belediye başkanı bunu "insanların ahlaklarını korumak için" yasakladıklarını açıklamıştı. Aynı kentte kadınların dar pantolon giymesi de yasaklanmış, dar pantolonla görülen kadınların olay yerinde durdurulup, soyulup, pantolonlarına el koyulup parçalandıktan sonra kadınlara hükümetin onayladığı eteklerden giydirileceği açıklanmıştı.

Sudan'da ise kadınların pantolon giyen kadınlar kırbaçla cezalandırılıyor.