İnternet üzerinden ulaşım hizmeti veren UBER çalışanları ve taksiciler arasındaki rekabet, ticari taksilerin verdiği hizmetle ilgili şikayetleri de gündeme getirdi. Kısa mesafeye gitmeme, yolcu seçme, yağışlı havalarda yolcu almama gibi şikayetlerin hedefinde olan taksicilere sorulduğunda önemli bir bölümü yapılan suçlamaları kabul ediyor. Ancak taksiciler, şikayet konusu olan davranışlarına gerekçe olarak plaka sahiplerini ve galericileri işaret ediyorlar. Taksicilerin iddiasına göre, 1,5 ila 2 milyon lira arasında değişen taksi plakalarını, sahiplerinden kiralayan galericiler, ÖTV indiriminden faydalanarak aldıkları taksileri, şoförlere fahiş fiyatlarla satıyor. Galericilerin önemli bir bölümü, Bağcılar’daki Otocenter’da bulunuyor.
“Taksicileri bu hale getiren plaka sahiplerinin ve Otocenter’ın para hırsı”
Bir taksici, sektörde yaşananlarla ilgili şunları söylüyor:
“Evet, bazı taksiciler daha fazla para kazanmak için mesafeyi uzatıyor. Ama taksiciyi hırsız yapan plaka sahipleri ve OtoCenter. Otocenter, plaka sahiplerine kiralarını aylık 8 bin liradan 1 yıllık peşin olarak ödüyor. Daha sonra yüzde 60’tan başlayan ÖTV indiriminden yararlanarak araç alıyor. 45 bin liraya aldığı aracı 70 bin liradan taksiciye satıyor. Şoförlük yapacak kişi zaten, ya yaptığı işi batırmış biri, ya da işsiz biri. El mecbur taksiyi alıyor, evine ekmek götürmesi lazım. Bir vardiya şoförü günde 200 lira plaka kirası için yevmiye ayırmak zorunda. 70 – 80 lira yakıt, yıkama parası, otopark parası derken, günlük gideri 300 lirayı buluyor. Bir şoförün 100 lira para kazanması için günde 400 lira ciro yapması lazım. Bu toplumda hırsız olmayan mı kaldı ki taksiciler olmasın? Taksicileri bu hale getiren plaka sahiplerinin ve Otocenter’ın para hırsı.”
“Hükümet istese 2 günde bitirir”
Fikrini sorduğumuz başka bir taksici de hükümetin sorumluluğuna dikkat çekerek şunları söylüyor:
“Ben Uber’cilere kızmıyorum. Sen hükümet olarak gerekli önlemi almazsan, adam da bu işi yapar. Hükümet bugün istese 2 günde Uber’i bitirir. Demek ki ortada bir göz yumma durumu var.”
“153’ü arasınlar, ceza verilsin”
Beyoğlu’ndan bindiğimiz taksinin şoförü ise, genelleme yapılmasına karşı çıkarak şöyle konuşuyor:
“Sen, ‘Beyoğlu’ndan Pangaltı’ya gideceğim’ dedin. 10 lira ya yazar, ya yazmaz. Şimdi ben kısa mesafeye yolcu almamış mı oluyorum? Genelleme yapmak yanlış. Almayan taksici olursa, ararsın 153’ü, soruşturma yapılır. Cezası neyse alır.”
Başka bir taksici ise, Uber kullanan şoförlerin, olumsuz davranışları nedeniyle kendi aralarından dışladıkları kişiler olduğunu iddia edip şunları söylüyor:
“Bu arkadaşlar zaten çeşitli etik ve ahlak dışı sebeplerle aramızdan attığımız insanlar. Durum böyleyken, sadece taksi şoförleri kötüymüş gibi davranmak haksızlık.”
Ne bu yasal boşluk?
Uber Genel Merkezi, taksicilerin “Vergi ödemiyorlar” suçlamasını reddediyor ve şoförlerinin vergi vererek çalıştığını iddia ediyor. Uber yöneticilerinin vergiyle kast ettiği, D2 olarak bilinen yetki belgesi… Turistik taşımacılık yapacaklara İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nce verilen bu belgeyi almak için 15 bin lira ödemek gerekiyor. Ancak, mevzuat söz konusu belgenin hangi şartlarda taşımacılık yapılacağının çerçevesini net olarak çizmiyor. Seyahat acenteleri aracılığıyla İstanbul’a gelen turistleri bir noktadan başka bir noktaya taşıyacak olan araçların bu belgeden alması gerekiyor. Karayolu Taşıma Yönetmeliği’ne göre “Ticari ve tarifesiz” taşımacılık yapacaklara verilen D2 belgesinden alan Uber sürücüleri, uygulamaya kayıt olarak taksiler gibi yolcu taşıyor. Ancak uygulama üzerinden yapılan tarifelendirme, resmi bir tarife olmadığı için ortaya yasal bir boşluk çıkıyor.
ÖTV indirimleri
Taksicilerin, aracı vergisiz alıp vergili fiyat üzerinden satmakla eleştirdiği galericilerin faydalandığı Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) araçlarda çok ciddi bir yük oluşturuyor. Çıplak fiyatı 100 bin TL olan lüks bir araca yüzde 60 ÖTV eklendiğinde fiyat bir anda 160 bin TL’ye çıkıyor. Yüzde 18’lik KDV de ÖTV giydirilmiş rakam üzerinden hesaplanıyor. ÖTV olmayınca KDV’de de yine 100 bin liralık araçta 10 bin 800 liralık ekstra avantaj oluyor. Toplamda vergi avantajı 100 bin liralık bir araç için 71 bin TL’yi buluyor.