Tanrıkulu: Gözetim yerleri, cezaevleri ve sokakta işkence var

Hülya KarabağlıT24/ ANKARA - CHP İstanbul Milletvekili, TBMM İnsan Hakları Komisyonu Başkanvekili Sezgin Tanrıkulu, son bir hafta içerisinde Samsun, Diyarbakır, Van ve Mersin’de aralarında, ‘dur ihtarına’ uymadığı gerekçesiyle bir Roman vatandaşın hayatını kaybettiği olaylara dikkat çekti ve “Bu sadece bir haftada tespit ettiğimiz olaylar. Bu kadar çok yargısız infazın gerçekleştirildiği dönem olmadı. Diyarbakır’da bir Roman, Van’da çobanlar hayatını kaybetti” dedi.

Tanrıkulu, TBMM’de düzenlediği basın toplantısında, insan hakları ihlallerini gündeme taşırken Başbakan Tayyip Erdoğan’ın yanıtlaması istemiyle, işkence yapan kamu görevlilerine devlet tarafından avukat uygulamasına ilişkin sorular yönlendirdi.

Uluslararası raporlar ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı  (TİHV) verilerinin, hükümetin ‘işkenceye sıfır tolerans’ söylemeni doğrulamadığını anlatan Tanrıkulu, “Gözetim yerleri, cezaevleri ve sokakta işkence var. Yaşam haklarına müdahale var” dedi. 

Güvenlik güçlerinin ateşi sonucunda hayatını kaybeden 12 yaşındaki Uğur Kaymaz’ın anma törenine katılan öğretmenlerin tutuklandığına dikkat çeken Tanrıkulu, “Bu bir hoşgörüsüzlüktür. Böyle bir hukuksuzluk olamaz.”

Tanrıkulu’nun, TCK, Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu (PVSK), CMUK ve CMK kapsamına giren kötü muamele, işkence ve hak ihlalleriyle ilgili önergesinde yer verdiği sorular şöyle:

- Türk Ceza Kanunu (TCK) uyarınca, 1990 yılından, ama en azından 2000 yılından bu güne kadar, TCK 94, 95 ve 256. Maddelerinde düzenlenen işkence ve kötü muamele suçları kapsamında kaç soruşturma açılmıştır? Takipsizlik kararı ile sonuçlanan soruşturma sayısı kaçtır? Beraat kararı verilen kamu görevlisi sayısı, mahkûmiyet kararı verilen kamu görevlisi sayısı, zamanaşımı nedeniyle düşme kararı verilen dosya sayısı ile bundan yararlanan kamu görevlisi sayısı kaçtır?

- Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu (PVSK) değişikliği aracılığı ile kolluğun güç kullanma yetkisinin yeniden düzenlendiği 27.06.2007 tarihinden bu güne kadar, kolluk görevlilerinin PVSK m.16 kapsamında bedensel veya maddi güç ya da silah kullanımı nedeniyle; hayatını kaybeden veya yaralanan yurttaş sayısı kaçtır? Ülke genelinde kullanılan gaz bombası, biber gazı gibi kimyasal silahların miktarı nedir? Kimyasal silahların kullanım amacı, kullanım aşaması, kullanılacak miktar, kullanılacağı yerler konusunda kolluğun uymak zorunda olduğu kuralları düzenleyen mevzuat var mıdır? Nelerdir?

- Yurttaşlar hakkında sıklıkla açılan “kamu görevlisine görevini yaptırmamak için direnme”, “hakaret”, “tehdit”, “yaralama” gibi suçlar kapsamında soruşturma veya davalar konusu en son Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Komite’nin 19 Kasım 2010 tarihli Türkiye ile ilgili Sonuç Gözlemleri raporu dâhil çeşitli uluslararası ve ulusal insan hakları kurumlarının raporlarında yer aldığı göz önüne alındığında; bu kapsamda, 2000 yılından bu güne kadar; hakkında kamu görevlilerine karşı “görevini yaptırmamak için direnme”, “hakaret”, “tehdit”, “yaralama” suçlar kapsamında soruşturma açılanların sayısı kaçtır? Soruşturma sonunda verilen ve kesinleşen takipsizlik kararı sayısı kaçtır? Açılan davalar sonunda beraat edenlerin sayısı kaçtır? Yine davalar sonunda kaç yurttaşa, hangi suçlar kapsamında, hangi cezalar verilmiştir?

 - İşkence, kötü muamele suçlarının derhal, etkili ve bağımsız olarak soruşturulmasının sağlanması yönünde yapılan somut işlemler nelerdir? Bunlara uyulup uyulmadığının denetimi nasıl sağlanmaktadır?

- Denetimler sırasında veya şikâyet üzerine, soruşturma ilkelerine aykırı davrandığı tespit edilen kamu görevlisi (yargı mensupları dâhil) var mıdır? Varsa kaç kamu görevlisi hakkında hangi işlemler yapılmıştır?

- İşkence suçuna ilişkin soruşturmalar hangi birim tarafından yürütülmektedir? Bu birim, şüphelinin bağlı bulunduğunun birim dışındaki bir birim midir? Yoksa savcılar doğrudan mı soruşturma yapmaktadır?

- Terörle mücadele çerçevesinde görev yapan polis memurları hakkında, bu görevlerini yaparken işledikleri suçlarla ilgili olarak kendilerine hukuksal yardım veren avukatların ücretleri devlet bütçesinden karşılanmaktadır. Hukuksal destek, herhangi bir suçla sınırlı olmayıp işkence davalarını da kapsamaktadır. Açıktır ki bu durum, “işkenceye sıfır tolerans” söylemi ile çelişmektedir.

- Bu çerçevede; 2000 yılından bu yana TCK 94, 95 ve 256. maddelerinde düzenlenen işkence ve kötü muamele (eski TCK m. 243 ve m. 245) suçlarından ve “insan öldürme” suçundan yargılanan kaç kamu görevlisi bu olanaktan yararlanmıştır? Bu kapsamda avukatlara ödenen toplam vekâlet ücreti miktarı nedir?

- Ceza Mahkemelerince verilen kararların temyizi harç ödeme koşuluna bağlanmıştır. Adalete erişim hakkının etkin kullanımını sınırlandıran düzenlemeden vazgeçilmesine yönelik herhangi bir çalışma bulunmakta mıdır? Çalışmalar hangi aşamadadır?

 - AİHM kararlarını takiben; Yargılaması yenilenen kaç dosya bulunmaktadır? Bu dosyalar hangi ihlal konusu ile ilgilidir?

- Sorumlulara rücu edilen kaç dosya bulunmaktadır? Bu dosyalar hangi ihlal konusu ile ilgilidir ve rücu edilen tazminat miktarları nedir? Tahsil gerçekleşmiş midir?

- Yargılamanın yenilenmesi ve rücu yolunun işletilmesi konusunda ne gibi sorunlar bulunmaktadır ve ne gibi önlemler düşünülmektedir?