Tarihçilerden Türköne'ye 'faşist' tepkisi

T24 - Zaman gazetesi yazarı Mümtaz’er Türköne dünkü yazısında yine 19 Mayıs’ı ‘Faşist kalıntı’ olarak nitelemesi üzerine tarihçilerden tepki aldı.

Atatürkçülük ve 19 Mayıs kutlamaları hakkında son zamanlarda ilginç açıklamalarla gündeme oturan Zaman Yazarı Mümtaz’er Türköne, “19 Mayıs ne zaman bayram oldu?” başlıklı çok tartışılacak bir yazı daha kaleme aldı. Türköne, “Dünyada faşizmin en çiğ ve kaba haliyle varlığını sürdürebildiği yerler bizim 19 Mayıs stadyumlarımızdı. Milli Eğitim Bakanlığı’nın kararı, 1945’te İtalyan ve Alman faşizminin çöküşünden tam 67 yıl sonra, Türk faşizminin sona ermesini ifade ediyor. ‘Kahrolsun faşizm’ diyenlere duyurulur” ifadelerine yer verdi.

Türköne’nin yazısıyla ilgili VATAN’ın görüşlerine başvurduğu siyasetçi ve tarihçiler şu görüşleri dile getirdi;

“Kutlamaların neresi faşizm?”

Hikmet Uluğbay (Milli Eğitim eski Bakanı): “Fransızlar, Fransız Devrimi’ni 14 Temmuz’da büyük bir coşkuyla hem meydanlarda, hem de okullarda kutluyor. Amerika’da 4 Temmuz okullarda, sokaklarda kutlanıyor. İngiltere ve Almanya’da da önemli milli günler kutlanıyor. Gençlerin ulusal değerleri öğrenmeleri, bunu sportif etkinlik şeklinde yapmaları neden faşist ritüeller olsun? Sportif etkinlikleri kaba bir faşizm tabiriyle ilişkilendirmek doğru değil. Türkiye, 40’lı yıllarda faşizmden etkilenmiş olsaydı kutlamalarla değil savaşlarla uğraşırdı.”

“Faşizm algısı garibime gidiyor”

Nahit Menteşe (Milli Eğitim eski bakanı): “Kutlamalar Atatürk döneminden bu yana coşkuyla gerçekleştiriliyor. Faşizmle ilişkilendirmek garibime gidiyor. 19 Mayıs kutlamaları her dönem büyük bir çoşkuyla gerçekleştirildi. Stadyumlardaki hareketler sportif figürlerdir. Mussolini İtalyası’nı, Hitler Almanyası’nı Atatürk Türkiyesi ile ilişkilendirmek son derece yanlış ve haksız bir eleştiri. Türkiye, demokratik, laik bir devlet.”

“Kutlamalar halktan kopuk, değişsin”

Prof.Metin Hülagü (Tarihçi): “19 Mayıs kutlamaları halktan kopuk olduğu için yapılış tarzından şikayetçiyim. 19 Mayıs kutlamalarına öğrencilerden çok öğretmenler katılıyor. Ancak kutlama ve ritüel geleneği Osmanlı’ya kadar uzanır. Türk tarihinde kutlama geleneği her zaman söz konusu. Osmanlı döneminde tahta çıkış, sünnet, evlilik kutlamaları yapılıyordu. Bu gelenek sadece Cumhuriyet tarihine özgü bir durum değil.”

“Çayırda, çimende kutla, halktan koparma”

Turgut Özakman (Tarihçi): “Yazıyı kaleme alan kişi faşizmi de, 19 Mayıs’ı da bilmiyor! İdman Şenlikleri Selim Sırrı Tarcan’la birlikte Osmanlı’da başlamıştır. Cumhuriyet dönemi bu şenlikten esinlenmiş olabilir. Kutlamaların mimarı İnönü’dür. Atatürk 19 Mayıs 1938’deki kutlamalara katılmıştır. Almanya’daki faşizm gençlik hareketi stadyumlarda değildi. Üniformayla sokaklarda geziyorlardı. Faşizm 19 Mayıs gibi sevecen ve barışçıl değildir. Kutlamalar, Cumhuriyet’in kendisinden önce ıska geçilen gençlere ve çocuklara küçük bir armağandır. İnsansıldır, barışçıdır... Milli Eğitim Bakanlığı, kutlamaları okullara hapsetmek istiyor. Stadyumda yapma tamam! Çayırda, çimende yap. Yeter ki halktan koparma.”