Tayfun Atay: DAİŞ, DAEŞ, DEAŞ; yok mu artıran!
Cumhuriyet gazetesi yazarı Tayfun Atay, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından da kullanılan DAEŞ, DEAŞ gibi kısaltmaların 'terminoloji kaso'na neden olduğunu belirterek "DAİŞ, DAEŞ, DEAŞ, yok mu artıran" dedi. "Özellikle bir kısım basında belki de muktedirin tepesini attırmama çabasıyla onun adeta “küfür” saydığı IŞİD kısaltmasını kullanmaktan kaçınma yolunda ciddi bir karmaşa ve kargaşa zuhur etti" diyen Atay "Evet, “DEAŞ” bizde “sehven” resmileşti!" yorumunda bulundu.
Atay'ın Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan yazısı şöyle:
Dünkü yazıda bir cümle ile değindik: Cumhurbaşkanı Erdoğan, adının Türkçe karşılığının (“Irak-Şam İslâm Devleti”) kısaltması olarak bizim IŞİD’i kullandığımız örgüt için, onun Arapça kendine verdiği ilk ad olan “ad-Dawlah al-İslamiyah fi’l-‘Irak wa-sh-Sham”ın kısaltması DAİŞ ya da DAEŞ’i yanlış kullanarak “DEAŞ” demeyi ısrarla tercih ediyor.
Erdoğan tarafından bu şekilde ilk kullanım, 2014’lerde karşımıza çıkmakta. Kıymetli meslektaşımız, dostumuz, kardeşimiz ve tabii çilekeşimiz Kadri Gürsel’in o zaman çalıştığı Milliyet gazetesinde kaleme aldığı, bu hataya dikkat çeken “DEAŞ yanlışının anlam ve önemi” başlıklı harika yazısından öğreniyoruz. Erdoğan’ın “DEAŞ”ı ilk kullanımı, 31 Ekim 2014’te François Hollande ile görüşmesi sonrası düzenlenen basın toplantısında olmuş: “DEAŞ bir terör örgütüdür. Dikkat edin IŞİD şeyini de kullanmıyorum” demiş orada Cumhurbaşkanı…
O gün bugündür Arapça adın (tabii Latin alfabesiyle yazılan) kısaltması DAİŞ ya da DAEŞ, bizde Cumhurbaşkanlığı marifetiyle ısrarla “DEAŞ” diye kullanılır oldu. Evet, “DEAŞ” bizde “sehven” resmileşti!..
***
Resmileşti ama bu tam anlamıyla bir “terminoloji kaosu”nun da önünü açtı. Özellikle bir kısım basında belki de muktedirin tepesini attırmama çabasıyla onun adeta “küfür” saydığı IŞİD kısaltmasını kullanmaktan kaçınma yolunda ciddi bir karmaşa ve kargaşa zuhur etti. Çarpıcı bir örnek, Hürriyet’ten verilebilir. Gazetenin bir ay kadar önceki bir nüshasında tesadüf etmiştim, günü gelir diye sakladım, işte şimdi geldi!.. 3 Ocak 2017 tarihli Hürriyet’in yan yana 16’ıncı ve 17’inci sayfalarını çarşaf gibi önüme açıyorum ve soldan Taha Akyol köşe yazısıyla başlıyorum: Akyol, “Terör ve İslâm” başlıklı yazısında bol bol DAİŞ kullanıyor. Onun hemen yanında gazetenin “Oh diyene soruşturma” başlıklı kendi haberi var ve spotta “İstanbul Ortaköy’deki terör örgütü DEAŞ’ın saldırısı…” şeklinde “DEAŞ” kullanımı geçiyor. Sağ tarafa doğru kayıyorum ve yan sayfanın başında Abdülkadir Selvi’nin yazısına bakıyorum, onda da bol bol DAEŞ geçiyor.
***
DAİŞ, DAEŞ, DEAŞ… DEAŞ, DAİŞ, DAEŞ… Adeta “Yok mu arttıran” cinsinden bu terminolojik keşmekeşin sebebi, Türkçe kısaltmada (IŞİD) bariz biçimde İslâm’ın “İ”sinin geçmesi ve Erdoğan’ın bundan rahatsız olması. Malûm, “İslamist terör”ü kabul edemiyor ya... Fakat, hadi DAİŞ’te de aynı sorun (“İ”) var diyelim, DAEŞ’in nesi vardı ki onu “DEAŞ” olarak deklare ve empoze etti?! Kim bilir, belki de dil sürçmesi “keramet belirtisi” sayılmıştır!..
***
Ne yapıldığının altını bir kez daha çizelim: Kendisini “Irak-Şam İslâm Devleti” olarak ilan etmiş terör örgütü için, bu adın Türkçe kısaltmasını kullanmak yerine aynı adın Arapça okunuşunun Latince transkripsiyonu üzerinden yapılan kısaltmayı, üstelik de yanlış şekilde Türkçeye geçirerek kullanmayı tercih ediyorsunuz…
Derdiniz, terör ile İslâm yan yana gelmesin!.. İyi de IŞİD’den kaçıp DAİŞ ile DAEŞ’i de ekarte edip “DEAŞ”a takılsanız da durum değişmiyor ki…
Siz IŞİD “şey”ini istediğiniz kadar kullanmayın, bunda mahzur yok. Ama DAEŞ’ten bozma “DEAŞ”ın içinde de (tekraren, “ad-Dawlah al-İslamiyah fi’l-‘Irak wa-sh-Sham”) “İslâm” var.
Ha, kendi türettiğiniz “DEAŞ”ın açılımı da farklıysa, onu bilemem tabii!..
***
Bu arada Hürriyet’e de tekrar baktım, üç gün önceki nüshasına (3 Şubat 2017) ve memnuniyetle gördüm ki Cumhurbaşkanı’nın izinde artık “DEAŞ” kullanımı oturmuş!.. “51 DEAŞ’lı ölü” başlıklı bir haber; içinde “Suriye’de DEAŞ’ın yok edilmesi…” lafzı geçen Hande Fırat haberi; ve yine “terör örgütü DEAŞ’a yönelik…” ifadeli Uğur Ergan haberi… Hepsi aynı sayfada “tutarlıca” karşımızda… Taha Akyol bile daha önce Arapça adın Latin alfabesi üzerinden doğru kısaltması olan DAİŞ kullanımını artık “DEAŞ” olarak “düzeltmiş”. O da aynı sayfada… Tebrikler!..