TBMM Kütüphanesi, dünya parlamento kütüphaneleri arasında ilk sıralarda

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) bünyesinde bulunan Kütüphane ve Arşiv Başkanlığı, tarihi yönü ve zengin içeriği ile dünya parlamento kütüphaneleri arasında ilk sıralarda yer alıyor. 1961’de Kurucu Meclis’le açılan TBMM Kütüphanesi’nde “Meclis-i Ayan” ve “Meclis-i Mebusan” kütüphanesinden aktarılan 5 bin kitap, gazete, dergi ve tutanaklar yer alıyor. 

Milliyet'ten Mustafa İstemi'nin haberine göre yer altında dört kat, 2 bin 500 metrekare alanı kaplayan kütüphanede el yazması, nadir eser, kitap, dergi, süreli yayın (yerli-yabancı) tutanak, rapor ve görsel-işitsel materyaller ve 400 bin kitap bulunuyor. Derleme Yasası’na göre basılan her kitap Meclis kütüphanesine gönderiliyor. Kütüphane parlamento tarihi ile ilgili zengin bir arşive de sahip. 1908-1920 Osmanlı Dönemi Meclis tutanakları ile 1920’den günümüze TBMM Genel Kurul tutanaklarına Meclis web sitesinden ulaşmak mümkün. Kütüphanenin açık erişim sistemini ise ayda yaklaşık 12 bin kişi kullanıyor.

Kütüphanede, Osmanlı-Rus savaşları sırasında esir düşen Müslüman askerlerin Sibirya’da bir cezaevinde, Osmanlıca önlü arkalı el yazması ve tek nüsha halinde hazırlanmış, günlük gazetelerden oluşmuş bir cilt, nadir eserler arasında yer alıyor. Osmanlı askerlerinin başlığını “Vaveyla” koydukları, Türkçesi “Çığlık” olan bu gazete, her gün hazırlanmış, esirlerin bulunduğu koğuşlara elden ele dolaştırılmış. 

Gazetenin dikkat çekici bir yönü de başlıkta bulunan çiçek resimleri. Esir bir Osmanlı ressam subayının bu resimleri çizdiği tahmin ediliyor. Sibirya’daki cezaevinin ağır yaşam koşulları filmlere bile konu olmasına rağmen gazeteyi hazırlayanların renkli kalem kullanması da şaşkınlık yaratıyor. Henüz Türkçe’ye çevrilmeyen bu eserde gazetenin sayfalarının süslendiği, harita ve çizim fotoğraflarının özenle hazırlandığı görülüyor. 

Cezaevindeki esir Osmanlı askerlerinin bir süre yayımladıkları bu gazete önlü arkalı 590 sayfa. Gazetenin esir Osmanlı askerine moral vermek için hazırlandığı da iddia ediliyor. Gazete nüshalarının 1915’te esir mübadelesi sırasında Türkiye’ye getirildiği ve ciltlendiği önü sürülüyor. TBMM Kütüphanesi, bu eseri, araştırmacıların hizmetine Web sayfasından tam metin olarak sunuyor. 

Menderes’in tutanakları

Kütüphanenin çalışmalarını tamamladığı kamuoyuna açıklamaya hazırlandığı, Demokrat Parti’nin 1950’den itibaren Meclis’te dönemin başbakanı Adnan Menderes’in başkanlığında yapılan grup toplantı tutanakları da önümüzdeki günlerde sitede yer alacak.