TBMM’de partili cumhurbaşkanlığı anayasa görüşmeleri mesaisi başlarken gözleri birinci ve ikinci tur oylamalara çevrildi. Anayasaya göre anayasa değişikliği TBMM’de 48 saat arayala iki kez görüşülmek ve gizli oylama ile oylanmak zorunda.
Birinci tur oylamada maddelere geçiş ve madde oylaması yapılıyor. İkinci turda ise maddelerden başlanıyor ve geneli üzerinde oylama yapılıyor.
Genelindeki oylama 330’un altında kalırsa anayasa değişiklik teklifi kabul edilmemiş sayılıyor ve bir yıl TBMM’ye getirilemiyor.
İlk turda 330 şart mı?
İlk turda maddelere geçiş ve maddelerin kabulü için öngörülen 330 rakamı konusunda tartışma var. TBMM’de Anayasa Mahkemesi’nin 2007 yılında yine anayasada bazı değişikliklerle ilgili kararı dolaşıyor. Mahkeme, CHP’nin o dönem maddelere 370 yerine 366 oyla kabul edilmesi nedeniyle açtığı iptal başvurusu değerlendiriyor. Mahkeme oy çokluğu ile aldığı kararda iptal istemini reddediyor.
İktidarın mahkemenin bu kararının emsal olarak kullanılacağı ve ilk tur oymalarda 330 aranmayacağını öne süreceği belirtiliyor. CHP kanadı ise şimdiden ilk tur oylamada maddelere geçiş ve madde oylamasından 330 konusunda ısrarcı olacağına dikkat çekiliyor.
Kritik oylama ikinci tur
İlk turun bitmesinin ardından 48 saat sonra ikinci tura geçilecek. İkinci turda görüşmeler yapılmıyor. Doğrudan maddelerden başlanıyor ve oylama yapılıyor. Paketin kaderini belirleyecek oylama teklifin geneli üzerinde yapılacak oylama. Paket 330’u bulmadığı takdirde kabul edilmemiş olacak. TBMM’ye bir yıl aynı teklif getirilemiyor.
Anayasa ne diyor?
MADDE 175. – (Değişik: 17.5.1987 - 3361/3 md.) Anayasanın değiştirilmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte biri tarafından yazıyla teklif edilebilir. Anayasanın değiştirilmesi hakkındaki teklifler Genel Kurulda iki defa görüşülür. Değiştirme teklifinin kabulü Meclisin üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun gizli oyuyla mümkündür.
Anayasanın değiştirilmesi hakkındaki tekliflerin görüşülmesi ve kabulü, bu maddedeki kayıtlar dışında, kanunların görüşülmesi ve kabulü hakkındaki hükümlere tâbidir.
Cumhurbaşkanı Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları, bir daha görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderebilir. Meclis, geri gönderilen Kanunu, üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile aynen kabul ederse Cumhurbaşkanı bu Kanunu halkoyuna sunabilir.
Meclisce üye tamsayısının beşte üçü ile veya üçte ikisinden az oyla kabul edilen Anayasa değişikliği hakkındaki Kanun, Cumhurbaşkanı tarafından Meclise iade edilmediği takdirde halkoyuna sunulmak üzere Resmî Gazetede yayımlanır.
Doğrudan veya Cumhurbaşkanının iadesi üzerine, Meclis üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile kabul edilen Anayasa değişikliğine ilişkin kanun veya gerekli görülen maddeleri Cumhurbaşkanı tarafından halkoyuna sunulabilir. Halkoylamasına sunulmayan Anayasa değişikliğine ilişkin Kanun veya ilgili maddeler Resmî Gazetede yayımlanır.
Halkoyuna sunulan Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların yürürlüğe girmesi için, halkoylamasında kullanılan geçerli oyların yarısından çoğunun kabul oyu olması gerekir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların kabulü sırasında, bu Kanunun halkoylamasına sunulması halinde, Anayasanın değiştirilen hükümlerinden, hangilerinin birlikte hangilerinin ayrı ayrı oylanacağını da karara bağlar.
Halkoylamasına, milletvekili genel ve ara seçimlerine ve mahallî genel seçimlere iştiraki temin için, kanunla para cezası dahil gerekli her türlü tedbir alınır.